Ulica Wincentego Kraińskiego we Wrocławiu

ulica Wincentego Kraińskiego

Stare Miasto
(c) Neo[EZN] / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Długość	236 m
Przebieg
ul. św. Ducha ul. A. Frycza-Modrzewskiego przejście dla pieszych ul. K. Janickiego ul. Purkyniego
Położenie na mapie Wrocławia ulica Wincentego Kraińskiego
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Wincentego Kraińskiego
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ulica Wincentego Kraińskiego
51°06′42,141″N 17°02′26,601″E/51,111706 17,040723

(c) mamik / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

Od lewej ul. Kraińskiego 2, 4 i nowy budynek 4a. Przed budynkami ul. J. Purkyniego

Skwer Jerzego Szmajdzińskiego

Baszta Niedżwiadka

Pozostałości fortyfikacji

Nr 10-12

Fortyfikacje i baszta

Nr 6-8

w tle ul. Purkyniego

Ulica Wincentego Kraińskiego – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście, w jego części nazywanej Nowym Miastem^[1][2][3][4]. Łączy ulicę św. Ducha i Andrzeja Frycza-Modrzewskiego z ulicą Klemensa Janickiego i Jana Ewangelisty Purkyniego^{[a][1][5][6][7]}. Ulica ma 236 m długości^[1]. Po zachodniej stronie ulicy położona jest między innymi zabytkowa Hala Targowa^[8][9][10] oraz pozostałości murów miejskich z basztą^[6][9][11], tzw. Baszta Niedźwiadka^[12], natomiast po stronie wschodniej zabudowa mieszkalna z lat 60. XX wieku i szkoła^{[6][8][13][14][15][16]}.

Upamiętnia Wincentego Kraińskiego.

Historia

Ulica została wytyczona i zbudowana w 1878 r.^[6][17][18]. Oprócz ulicy powstał też nieduży plac zlikwidowany po II wojnie światowej^[17]. Jej przebieg odpowiada jednemu z dawnych koryt ujściowych Oławy, tzw. Białej Oławy, które zostało zasypane w 1866 r. Znajdował się tu między innymi szpital św. Ducha z 1880 r., szkoły średnie dla dziewcząt – ewangelicka z 1885 r. i katolicka z 1888 r. W roku 1905 została przedłużona w kierunku północnym w miejscu parcel należących do wyżej wymienionego szpitala^{[6][17][19][20]}. W latach 1906-1908 zbudowano halę targową wg projektu Richarda Plüddemanna^[10].

W wyniku działań wojennych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. ulica i zabudowa uległy zniszczeniu, przy czym zachowała się hala targowa. W 1953 r. dokonano rozbiórki istniejących ruin, przy czym zidentyfikowano pozostałości po murach obronnych i baszcie. Zachowany fragment dawnego muru miejskiego z basztą z XIII wieku, zrekonstruowany został w latach 1957-1958 wg projektu Mirosława Przyłęckiego i 1968. W 1966 r. zbudowano szkołę (pomnik tysiąclecia), oddaną do użytkowania 22.10.1966 r., a w 1968 r. czteropiętrowe bloki mieszkalne^[6][12][17]. W baszcie od 1998 r. działała winiarnia „Koniec wieku”^[12].

Nazwy

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

• Münzplatz i Münzstraße (Menniczy i Mennicza), od 1879 r. do 1945 r.^[6][17][18]
• Wincentego Kraińskiego, od 1945 r.^[6][18][21]

Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 97 z 31.11.1945 r.^[1] Upamiętnia ona Wincentego Kraińskiego (żył w latach 1786-1882), prawnika, filozofa, księdza, pisarza i pedagoga. Mieszkał we Wrocławiu od 1848 r. Między innymi wykładał on literaturę słowiańską na Uniwersytecie Wrocławskim^[17][22].

Układ drogowy

Do ulicy przypisana jest droga gminna numer 106479D o długości 236 m^[1] klasy lokalnej^[23] położona na działkach o łącznej powierzchni 4523 m^2[1][24]. Ulica biegnie od ulicy św. Ducha i Andrzeja Frycza-Modrzewskiego do ulicy Klemensa Janickiego i Jana Ewangelisty Purkyniego^[a][1][5].

Ulice powiązane z ulicą Wincentego Kraińskiego^[a]:

• skrzyżowanie :
  • ulica św. Ducha^[1][21]
  • ulica Andrzeja Frycza-Modrzewskiego^[25]
  • na północ od wyżej wymienionych ulic: Bulwar Xawerego Dunikowskiego, w ramach Promenady Staromiejskiej^[5][9]
• naziemne przejście dla pieszych z sygnalizacja świetlną^[26]
• skrzyżowanie, z sygnalizacja świetlną^[27]:
  • ulica Klemensa Janickiego^[1][28]
  • ulica Jana Ewangelisty Purkyniego^[29].

(c) nucek, CC BY-SA 3.0

Ul. Janickiego i dalej Kraińskiego

Zabudowa i zagospodarowanie

Zagospodarowanie

Nr 5

Nr 3

Nr 16

Nr 1 szkoła

Nr 2-4

Początek ulicy

Po stronie zachodniej od południa wzdłuż ulicy położony jest Zieleniec przy ulicy Kraińskiego^[30][31] przy zabytkowych reliktach murów obronnych z basztą tzw. Baszta Niedźwiadka przy ulicy Wincentego Kraińskiego 14. Za nimi położona jest zabudowa mieszkaniowa z lat 60. XX wieku, w tym budynki o numerach adresowych od 2 do 12 przypisanych do ulicy Wincentego Kraińskiego^{[5][6][12][17][31][32]}. Za tą zabudową przewiduje się ulicę klasy dojazdowej^[33]. Dalej w części północnej położony jest budynek pod numerem 16 przylegający do zabytkowej Hali Targowej przy ulicy Piaskowa 17^{[5][9][34][35]}.

Wschodnia strona ulicy obejmuje szkołę przy ulicy Wincentego Kraińskiego 1 (w różnych okresach była to szkoła: podstawowa – nr 104 imienia Marii Konopnickiej, nr 29 imienia Konstytucji 3 Maja, lub gimnazjum – nr 29)^{[6][8][13][14][15][16][17][36]}. Na północ od szkoły znajduje się zabudowa mieszkalna przy ulicy Wincentego Kraińskiego 3 i 5 oraz ulicy Andrzeja Frycza-Modrzewskiego 12 i 14^{[6][8][13][14][15][37]}. Pomiędzy zabudową planowany jest skwer^[38].

Ulica położona jest w obszarze znajdującym się na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117,5 a 118,5 m n.p.m.^[39]. Jest on objęty rejonem statystycznym nr 933170, w którym gęstość zaludnienia wynosiła 6389 osób/km² przy 493 osobach zameldowanych (według stanu na dzień 31.12.2018 r.)^[40].

Na północ od skrzyżowania ze św. Ducha i Andrzeja Frycza-Modrzewskiego położony jest Bulwar Xawerego Dunikowskiego, w ramach Promenady Staromiejskiej^[5][9][30], biegnący nad brzegiem rzeki Odry, jej głównego ramienia, w miejscu rozdziału Odry Górnej na dwa zasadnicze ramiona – Odrę Północną i Odrę Południową, w ramach Śródmiejskiego Węzła Wodnego^[41][42].

Ochrona i zabytki

Obszar, na którym położona jest ulica Wincentego Kraińskiego, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII–XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967 r.^[43][44]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii^[45][46]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego oraz historycznego charakteru najstarszej części miasta^[47].

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:

obiekt, położenie	powstanie, nr rej.[b]	fotografia
strona zachodnia
Hala Targowa, ulica Piaskowa 17[c][9][48][49]	lata 1906–1908 (projekt Richard Plüddemann, F. Friese, Heinrich Küster)[9] (1908 r.[48]) A/2659/401/Wm z dnia 13.04.1979 r.[9][48][49]
Baszta z fragmentem muru obronnego, tzw. Baszta Niedźwiadka ulica Wincentego Kraińskiego 14[9][12][50][51]	lata 40. XIII wieku, XIV/XV wieku, odbudowa lata 1957-1958, 1968 r. A/5297/39 z dn. 26.10.1961[9][50][51]
zamknięcie osi widokowej w kierunku północnym
Promenada Staromiejska[9][52]	po 1807 r., projekt 1813 r. (Johann Friedrich Knorr)[9] gez, mpzp[9][52]

Osie widokowe

Baszta Niedźwiadka

Przewidziano ochronę widoków urbanistycznych, w postaci osi widokowych w określonym zakresie kątowym, na stanowiącą dominantę zabytkową basztę i pozostałości murów obronnych. Osie takie przewidziano zarówno po stronie zieleńca przy ulicy Wincentego Kraińskiego, jak i po stronie drogi wewnętrznej pomiędzy zabudową mieszkaniową przy ulicy Wincentego Kraińskiego 2-12 a budynkiem pierzejowym posadowionym wzdłuż ulicy Piaskowej 1-12^[31][32][33].

Zobacz też

• Historia Wrocławia
• Architektura Wrocławia

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• ZygmuntZ. Antkowiak ZygmuntZ., Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9)  (pol.).
• Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03]  (pol.).
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
• GIMNAZJUM NR 29 WE WROCŁAWIU im. Konstytucji 3 Maja, 2019 [dostęp 2019-08-01]  (pol.).
• M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30]  (pol.).
• Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31]  (pol.).
• Park kulturowy we Wrocławiu, Oficjalny serwis Wrocławia, 2018 [dostęp 2019-06-03]  (pol.).
• System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-06]  (pol.).
• Uchwała LXII/1453/18 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 13 września 2018 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego pomiędzy aleją Juliusza Słowackiego a bulwarem Xawerego Dunikowskiego we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2018 r. poz.4601. [Data ogłoszenia: 25 września 2018 r.]; Biuletyn Urzędowy RMW z 2018 r. poz.293., Wrocław, 13 września 2018 [dostęp 2019-10-09]  (pol.).
• Uchwała XLI/1283/09 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie placu Nowy Targ we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 14 stycznia 2010 r. Nr 6, poz.123; Biuletyn Urzędowy RMW z 25 listopada 2009 r. Nr 11, poz. 291., Wrocław, 19 listopada 2009 [dostęp 2019-10-09]  (pol.).
• Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30]  (pol.).
• Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 20 września 2019 [dostęp 2019-09-21]  (pol.).
• Wykaz sygnalizacji świetlnych, „ZDiUM/Infrastruktura/Wykaz sygnalizacji, w tym pracujących całodobowo w trybie kolorowym”, Ewa Iwanska, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 5 września 2016 [dostęp 2019-10-03]  (pol.).
• Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2019 [dostęp 2019-08-23]  (pol.).

Linki zewnętrzne

• Ulica Kraińskiego Wincentego, ks., [w:] Wrocław, Nowe Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2019-10-14]  (pol.).
• ul. Kraińskiego Wincentego, ks., [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 586505 [dostęp 2019-10-14]  (pol.).
• ul. ks. Wincentego Kraińskiego, wikimapia.org [dostęp 2019-10-02]  (pol.).