Ulica Xawerego Dunikowskiego w Kłodzku

Ulica Xawerego Dunikowskiego w Kłodzku

Osiedle Nysa
widok ogólny na ul. Dunikowskiego w kierunku wieżowca
Państwo	Polska
Miejscowość	Kłodzko
Długość	457 m
Poprzednie nazwy	Seufzerallee (do 1945)
Przebieg
0m ul. J. Malczewskiego 457m ul. J. Malczewskiego
Położenie na mapie Kłodzka Ulica Xawerego Dunikowskiego w Kłodzku
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ulica Xawerego Dunikowskiego w Kłodzku
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Ulica Xawerego Dunikowskiego w Kłodzku
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Ulica Xawerego Dunikowskiego w Kłodzku
50°26′02,2″N 16°39′15,2″E/50,433944 16,654222

Ulica Xawerego Dunikowskiego – ulica położona na Wyspie Piasek w centrum miasta, przebiegająca przez osiedle nyskie. Współcześnie rozpoczyna się ona od skrzyżowania z ulicą Jacka Malczewskiego po czym biegnie równolegle wzdłuż kanału Młynówka, by ostatecznie znów skrzyżować się ze wspomnianą wyżej ulicą Malczewskiego^[1]. Patronem ulicy jest Xawery Dunikowski (1875-1964), wybitny polski rzeźbiarz i malarz^[2], co wpisuje się w nazewnictwo wielu ulic Wyspy Piasek, nadanych im na cześć polskich artystów, głównie malarzy po zakończeniu II wojny światowej i objęcia Kłodzka przez polską administrację.

Przebieg i ruch uliczny

Młynówka przepływająca w pobliżu alei spacerowej przy ul. Dunikowskiego

Ulica Xawerego Dunikowskiego stanowi drugą ulicę znajdującą się na kłodzkim osiedlu Nysa. Rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ulicą Jacka Malczewskiego - przejazd pod blokiem nr 2 tejże ulicy. Następnie ciągnie się równolegle do kanału Młynówka, od którego oddziela ją grobla z aleją spacerową poniżej której, znajdują się garaże samochodowe. Swój bieg kończy ponownie krzyżując się z ulicą Malczewskiego w rejonie parkingu osiedlowego^[1].

Ulica Xawerego Dunikowskiego jest dwukierunkowa. Stanowi ona drogę gminną, będącą w zarządzie gminy miejskiej Kłodzko^[3]. Z uwagi na fakt, że ulica ta ma charakter lokalny, stanowiąc w zasadzie wewnętrzną drogę osiedla nie przebiegają tędy żadne trasy komunikacji miejskiej i dalekobieżnej^[4][5].

Historia

Historia dzisiejszej ulicy Dunikowskiego związana jest z włączeniem Wyspy Piaskowej w granice Kłodzka. Miało to związek z wprowadzeniem w 1808 roku w Prusach ustawy o miastach^[6]. Mimo tego faktu w mieście wciąż obowiązywały ograniczenia budowlane, co związane było z tym, iż posiadało ono status miasta-twierdzy^[7]. W 1810 roku dokonano sekularyzacji dóbr klasztornych^[8], w wyniku których posiadłości franciszkanów na które składała się od XIII wieku Wyspa Piasek^[9], zostały przejęte przez państwo. Południowa część Piasku znalazła się w rękach wojska^[10].

Dawne targowisko miejskie (niem. Viehmarkt) położone w miejscu obecnego wieżowca przy ul Dunikowskiego 1

W latach 1883-1886 na sąsiednim brzegu Młynówki zbudowano nowe koszary dla 38 Regimentu im. Feldmarszałka von Moltke, zwane jako "Nowe Koszary" (niem. Neue Kaserne^[11], co miało znaczące znaczenie dla południowej części Wyspy Piaskowej, ponieważ w jej południowej części urządzono tzw. "Holzplan", czyli plac ćwiczeniowy dla żołnierzy, który służył także jako plac defilad. W tym czasie wytyczono również niewielką, bezimienną alejkę wzdłuż Młynówki, która dała początek dzisiejszej ulicy Dunikowskiego. Ścieżkę tą połączono trzema kładkami, w tym jedną dostępną tylko dla wojska z lewobrzeżną częścią miasta - Przedmieściem Za Zieloną Bramą (niem. Grüne Thor Vorstadt). Pod koniec XIX wieku ścieżkę tę połączono z powstałym w południowej części ówczesnej ulicy Minorytów (niem. Minoritenstrasse) targowiskiem (niem. Viehmarkt)^[12]. Niedługo potem ścieżka ta została zadrzewiona i otrzymała nazwę Alei Westchnień (niem. Seufzerallee), stanowiąc jeden z miejskich bulwarów nadrzecznych^[13].

Po przejęciu Kłodzka przez władze polskie w 1945 roku po zakończeniu II wojny światowej^[14] aleja nie otrzymała nowej nazwy. Ze względu na brak jakiejkolwiek zabudowy nie figurowała ona na pierwszym planie miasta wydanym w 1946 roku^[15]. W 1951 roku czynem społecznym pracowników kolei w miejscu dawnego targu (niem. Viehmarkt) oraz częściowo "Holzplanu" wybudowano stadion piłkarski Związkowego Klubu Sportowego "Spójnia" Kłodzko. Poza meczami piłki nożnej odbywały się na nim także festyny^[16].

Ulica Dunikowskiego widok na garaże i znajdujące się po prawej bloki osiedla nyskiego

Przełomem w dziejach tej części miasta okazały się być lata 60. XX wieku, kiedy to podjęto decyzję o budowie w tym rejonie nowego osiedla mieszkaniowego, składającego się z kilku bloków z wielkiej płyty. Według planów władz miasta z 1961 roku na nowym osiedlu miało się znaleźć blisko 450 nowych mieszkań^[17]. Inwestorem była Powiatowa Spółdzielnia Mieszkaniowa w Kłodzku powstała w 1962 roku^[18]. Wzdłuż spacerowej alejki, poniżej grobli wytyczono nową drogę, której nadano nazwę ulicy Dunikowskiego. Była to wewnętrzna trasa nowo powstającego Osiedla Nysa. Na początku tej drogi postanowiono wybudować pierwszy w Kłodzku wieżowiec. Jego realizacja miała miejsce latach 1965-1969^[17][19]. Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku wzdłuż ulicy wybudowano zespół garaży^[20].

Ulica została zalana podczas powodzi tysiąclecia, jaka miała miejsce w nocy z 7 na 8 lipca 1997 roku na ziemi kłodzkiej. W jej wyniku woda przerwała wał przeciwpowodziowy w okolicach mostu dla pieszych koło jazu zalewając całe osiedle nyskie^[21]. Na początku XXI wieku dokonano wymiany oświetlenia w postaci latarni wzdłuż alei spacerowej przy ulicy Dunikowskiego oraz naprawiono ławki i wycięto uschnięte drzewa^[22].

Pierwszy kłodzki wieżowiec powstały w latach 1965-1969 i do lat 80. XX w. najwyższa budynek w mieście

Obiekty

• wieżowiec przy ul. Dunikowskiego 1 - powstał w latach 1965-1969 jako sztandarowa inwestycja nowego zespołu mieszkaniowego w południowej części Piasku - był to nie tylko pierwszy kłodzki wieżowiec, ale również najnowocześniejszy i najwyższy budynek mieszkalny tamtych czasów; posiada dwanaście kondygnacji i złożony jest z dwóch klatek schodowych (1/I i 1/II) z windami po 55 mieszkań w każdej z nich; powstał w technologii tzw. wrocławskiej wielkiej płyty; jego budowa przedłużała się, z uwagi na kłopoty z pojawieniem się wody na dolnym poziomie piwnic; ostatecznie, po ustabilizowaniu gruntu zbudowano tylko jeden poziom piwnic, które indywidualnie mają bardzo małą powierzchnię; w prawej klatce (1/ II) mieszkanie nr 1 było kwaterą służbową dozorcy; blok zasiedlany był do 1970 roku; według relacji pierwszych ówczesnych mieszkańców na początku musieli się oni borykać z wieloma utrudnieniami, np. zakaz przewożenia mebli windą (czynna w godz. 5-22), częste awarie oświetlenia, zbyt słabe ciśnienie wody na górnych piętrach i przemrażanie ścian, oraz zalewanie otwartych loggi wodą po każdej burzy^[23]; na początku XXI wieku wieżowiec przeszedł gruntowną modernizację, od grudnia 2019 roku trwa remont jego elewacji, w której charakterystyczną cechą jest reklama kłodzkiego oddziału Powszechnej Kasy Oszczędności (PKO) ze stylizowanym kłodzkim lwem herbowym widoczna od strony Młynówki^[24].
• pawilon handlowo-usługowy przy ul. Dunikowskiego 1a - powstały pod koniec lat 90. XX wieku jako sklep spożywczy, obecnie działa w nim salon fryzjerski^[25].

Zobacz też

• Osiedle Nysa
• Ulice i place w Kłodzku

Przypisy

Bibliografia

• Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 1998.
• Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 15 - Kotlina Kłodzka. Rów Górnej Nysy, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław 1994.
• K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, Fundacja Rozwoju Miasta Kłodzka i Ziemi Kłodzkiej "Actus", Kłodzko 1993.

Linki zewnętrzne

• Stare i nowe zdjęcia ulicy Xawerego Dunikowskiego w Kłodzku na stronie "polska-org.pl" [on-line] [dostęp: 22.03.2020]
• Stare i nowe zdjęcia ulicy Xawerego Dunikowskiego w Kłodzku na stronie "fotopolska.eu" [on-line] [dostęp: 22.03.2020]