Ulica Zachodnia w Białymstoku

ulica Zachodnia
Kawaleryjskie, Nowe Miasto
Państwo

 Polska

Miejscowość

Białystok

Długość

ok. 1,793 km

Przebieg
Ikona ulica początek T.svgświatła0 mul. Wiejska
Ikona ulica skrzyżowanie.svg156,55 mdroga wewnętrzna
Ikona ulica skrzyżowanie.svg598,01 mul. Księdza Arcybiskupa Edwarda Kisiela
Ikona ulica z lewej.svg726,24 mul. Strzelecka
Ikona ulica z prawej.svg832,16 mul. Dzielna
Ikona ulica z lewej.svg832,16 mul. Wspólna
Ikona ulica skrzyżowanie.svg1050 mul. Stefana Żeromskiego
Ikona ulica z lewej.svg1249,89 mul. Krucza
Ikona ulica z lewej.svg1391,26 mul. Kazimierza Pułaskiego
Ikona ulica z prawej.svg1387,26 mul. Zachodnia
Ikona ulica z prawej.svg1442,55 mul. Zachodnia
Ikona ulica z prawej.svg1509,33 mul. Tadeusza Jasińskiego
Ikona ulica z lewej.svg1605,46 mul. Tadeusza Jasińskiego
Ikona ulica z lewej.svg1661,06 mul. Kazimierza Pułaskiego
Położenie na mapie Białegostoku
Mapa konturowa Białegostoku, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Zachodnia”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „ulica Zachodnia”
Ziemia53°06′35,4″N 23°07′41,9″E/53,109836 23,128314

Ulica Zachodniaulica Białegostoku, położona w południowej części miasta, przebiegająca przez osiedla Kawaleryjskie i Nowe Miasto, począwszy od ulicy Wiejskiej do ulicy Kazimierza Pułaskiego, częściowo o przebiegu zbliżonym do równoleżnikowego w kierunku zachodnim, a częściowo mieszanym, stanowiąca część założenia architektonicznego dawnego miasta ogrodu. Droga o urozmaiconym przebiegu na odcinku nowomiejskim.

Pochodzenie nazwy i historia

Nazwa ulicy pochodzi nie tylko od kierunku świata ku któremu aktualnie przebiega, lecz przede wszystkim ma etymologię historyczną. Nazwa pochodzi przede wszystkim od miejsca położenia w założeniu architektonicznym, w składzie którego została rozplanowana. Najpierw stanowiła zachodnią rubież dóbr Białystok, którędy przebiegała granica z ówczesną wsią Starosielce[1]. Następnie otwierała od zachodu kolonię urzędniczą utworzoną w tym miejscu w II Rzeczypospolitej według koncepcji Miasta Ogrodu. W czasie okupacji nosiła nazwę Fanfaren[2].

Ulica widnieje na Planie miasta Białegostoku z 1935 r[3]. Znajduje się na terenach dóbr Białystok oraz włączonego do Białegostoku w lutym 1919 r. z dawnego majątku państwowego „Słoboda”, który następnie został rozparcelowany na działki budowlane w 1925 r. kolonii urzędniczej. Wchodzi w skład założenia architektonicznego tej kolonii rozplanowanej według założeń Miasta Ogrodu. Plac Centralny Miasta Ogrodu znajduje się u zbiegu ulic Kazimierza Pułaskiego (ówczesnej Żurawiej) – głównej alei założenia, Wspólnej i Strzeleckiej[4]. Najstarszą częścią ulicy jest jej odcinek od skrzyżowania z ulicą Stefana Żeromskiego do pierwszego skrzyżowania z ulicą Kazimierza Pułaskiego. Dalej ulica ta przebiegała aż do ul. Południowej. To właśnie te odcinki stanowiły granicę dóbr Białystok. Podobnie jak ulice Dzielna i Południowa o tożsamej etymologii nazw. Część aktualnego jej przebiegu od skrzyżowania z ulicą Wspólną do odcinka za skrzyżowaniem z ul. Stefana Żeromskiego znajduje się w przedwojennym odcinku ulicy Krętej. Dalsze jej wytyczenie nastąpiło już po wojnie w kierunku do ulicy Wiejskiej na gruntach dawnej wsi Swoboda[5].

Przebieg

Rozpoczyna się do skrzyżowania z ul. Wiejską. Na całym odcinku ma przebieg jednojezdniowy dwukierunkowy. Na odcinku od ulicy Wiejskiej do ulicy Stefana Żeromskiego od 2014 r. obowiązuje strefa uspokojonego ruchu z ograniczeniem prędkości do 30 km i podwyższonymi równorzędnymi skrzyżowaniami[6]. Składa się z dwóch odróżniających się odcinków: kawaleryjskiego do skrzyżowania z ul. Stefana Żeromskiego i nowomiejskiego do drugiego skrzyżowania z ulicą Kazimierza Pułaskiego.

Odcinek kawaleryjski ma przebieg zbliżony do równoleżnikowego. W tej części ulica ma przebieg prosty i w zasadzie na jednakowym poziomie. Jedynym wyjątkiem jest niewielki taras górny na odcinku od skrzyżowania z ul. Strzelecką do skrzyżowania z ul. Wspólną stanowiącym dojazd do budynków, z którego podziwiać można bryłę kościoła pw. NMP Matki Kościoła. Zasadnicza nitka ulicy w tym miejscu przebiega dołem. Główne skrzyżowania na odcinku kawaleryjskim z ulicami: Wiejską, abp. Edwarda Kisiela, Dzielną i Wspólną, Stefana Żeromskiego.

Odcinek nowomiejski przebiega w historycznym układzie ulicy. Ma urozmaicony przebieg pod względem kształtu i poziomów. Tuż za zakrętem ulica wznosi się do góry, w tym miejscu chodnik ma formę schodków aż do położonego najwyżej budynku numer 10, gdzie następnie przebiega prosto tarasem górnym w kierunku zachodnim z dwoma odgałęzieniami tworzącymi skrzyżowania z ulicą Kazimierza Pułaskiego oraz kolejnymi dwoma odgałęzieniami zbiegającym przy budynkach pod numerami 20 i 22 do jej tarasu dolnego w kierunku Osiedla Kameralnego i ulicy Tadeusza Jasińskiego, z którą tworzy dwa skrzyżowania dolne i górne.

W jej przebiegu znajdują się dwa place bezimienne: na odcinku kawaleryjskim niewielki przy skrzyżowaniu z ul. abp. E. Kisiela przed pocztą – zagospodarowany jako zieleniec, w którego centrum do niedawna stała budka telefoniczna i na odcinku nowomiejskim przed budynkiem pod nr 10 – w kształcie półkola, wybrukowany, użytkowany jako parking.

Otoczenie

Na ulicy Zachodniej lub w jej pobliżu znajdują się m.in.:

Komunikacja miejska

  • w kierunku południowym przy ul. Wiejskiej tuż za skrzyżowaniem z ulicą Zachodnią znajduje się przystanek komunikacji miejskiej nr inw. 527 pn. Wiejska/Zachodnia[8] dla linii autobusowych 3, 10, 11, 16, 23, 26, 104;
  • w kierunku zachodnim przy ul. Kazimierza Pułaskiego tuż za pierwszym skrzyżowaniem z ulicą Zachodnią znajduje się przystanek komunikacji miejskiej nr inw. 381 pn. Pułaskiego/Zachodnia[9] dla linii autobusowych 2, 16, 23, 26;
  • na początku 2019 r. Instytut Sobieskiego w Warszawie w raporcie pt. „Tramwaj dla polskich miast” zaprojektował linie tramwajowe m.in. dla Białegostoku[10]. W projekcie tym linia tramwajowa promienia południowego przebiegająca od stacji kolejowej Białystok Nowe Miasto do Placu NZS miałaby mieć bieg przez kawaleryjski odcinek ulicy Zachodniej z przystankiem przy skrzyżowaniu z ulicą abp. Edwarda Kisiela. Projektowana linia tramwajowa przebiegałyby przez skrzyżowania z ulicą Zachodnią ulic Stefana Żeromskiego i oboma z ulicą Kazimierza Pułaskiego. Dwa przystanki tramwajowe dla mieszkańców nowomiejskiego odcinka ulicy Zachodniej planowane są przy ulicy Kazimierza Pułaskiego obok ulicy Orląt Grodzieńskich i cerkwi pw. Św. Jerzego.

Przypisy

  1. A. Frankowska, Nazewnictwo Dzielnic i Osiedli Białegostoku, 2008, s. 68.
  2. M. Kietliński, Miasto Białystok w 1799 r. rekonstrukcja Jana Glinki.
  3. Plan Miasta Białegostoku - 1935r., stareplanymiast.pl [dostęp 2019-07-28].
  4. Daniel Paczkowski, od czasu do czasu: Kolonia Urzędnicza „Słoboda”, czyli początki osiedla Nowe Miasto w Białymstoku, od czasu do czasu, 8 marca 2016 [dostęp 2019-07-28].
  5. Tomasz Fiedorowicz, Marek Kietliński, Jarosław Maciejczuk, Białostockie ulice i ich patroni, Białystok 2012.
  6. Telewizja Polska S.A, Ruch uspokojony, bialystok.tvp.pl [dostęp 2019-07-28] (pol.).
  7. Daniel Paczkowski, od czasu do czasu: Bażantarka i jej dopływ, od czasu do czasu, 14 stycznia 2016 [dostęp 2019-08-03].
  8. Białostocka Komunikacja Miejska. BKM - Bliżej CELU, www.komunikacja.bialystok.pl [dostęp 2019-07-28].
  9. Białostocka Komunikacja Miejska. BKM - Bliżej CELU, www.komunikacja.bialystok.pl [dostęp 2019-07-28].
  10. Łukasz Zaborowski, Tramwaj dla polskich miast, 2019.

Media użyte na tej stronie

Podlaskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.50 N
  • S: 52.17 N
  • W: 21.45 E
  • E: 24.10 E
Traffic lights icon.svg
Ikonka świateł na skrzyżowaniu
Ikona ulica skrzyżowanie.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona skrzyżowania
Ikona ulica z lewej.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy z lewej
Ikona ulica z prawej.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy z prawej
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Białystok location map.svg
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Białegostoku, Polska
Ikona ulica początek T.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy - początek skrzyżowanie T