Ullamaliztli

Monte Albán – boisko do gry w ullamaliztli

Chichén Itzá – Boisko do gry w ullamaliztli

Chichén Itzá – kamienny pierścień na boisku do gry w ullamaliztli

Coba – boisko do gry w ullamaliztli

Copán – boisko do gry w ullamaliztli

Nim Li Punit – boisko do gry w ullamaliztli

(c) Authenticmaya z angielskojęzycznej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

Uaxactún – boisko do gry w ullamaliztli

Ullamaliztli – rytualna gra w piłkę plemion prekolumbijskiej Mezoameryki i Ameryki Południowej.

Pierwsze boiska do rytualnej gry w piłkę zbudowali Olmekowie w II tysiącleciu p.n.e.^[1]

Boiska do gry w ullamaliztli znajdowały się w każdym mieście prekolumbijskiej Mezoameryki. Wiele boisk zachowało się do czasów dzisiejszych na terenie obecnego Meksyku, m.in. w El Tajín i w Monte Albán oraz największe – w Chichén Itzá^[1].

Boisko do gry

Grano na zazwyczaj prostokątnym boisku tlachtli w kształcie dużej drukowanej litery I (dwuteownik). Boiska były różnej wielkości i różniły się kształtem. Wzdłuż dłuższych boków znajdowały się pochyłe platformy, a za nimi pionowy mur, na niektórych od razu pionowy lub nieco pochyły mur, bez platform. Na środku tego muru, po obu stronach były umieszczone kamienne pierścienie. Pierścienie były ustawione pionowo, a nie poziomo jak w koszykówce. Na dłuższych bokach znajdowały się rozszerzenia boiska zakończone pionową ścianą. Wokół boisk nie było trybun dla widzów. Przebieg gry mogła obserwować garstka ludzi, prawdopodobnie kapłanów^[2].

Zasady gry

Do gry używano piłki z twardej gumy wyrabianej z soku mlecznego drzew chicle. Piłkę podbijano biodrem (lub udem) tak, aby przerzucić ją przez jeden z kamiennych pierścieni zawieszonych na murze, na wysokości ok. 4 m. Prawdopodobnie, by uniknąć kontuzji i złamań, używano swoistych ochraniaczy na biodro w kształcie podkowy, wykonanych z kamienia, drewna lub twardej skóry^[2].

Poza chwilą, gdy „zawodnik” wybierał miejsce, gdzie chciał rzucić piłkę, nie wolno jej było dotknąć dłońmi ani stopami^[2].

Piłki były różnej wielkości, najczęściej piłki do koszykówki^[2].

Drużyny składały się z jednego do czterech zawodników, czasami z większej liczby. Najczęściej jednak było to dwóch na dwóch^[2].

Piłka mogła odbić się tylko jeden raz o ziemię. Nie są znane zasady punktacji obowiązujące w tej grze. Wiadomo tylko, że przerzucenie piłki przez pierścień było równoznaczne z wygraną. Stawką w grze mogło być życie zawodników albo nawet królestwo. Zasady gry mogły się zmieniać w ciągu wieków i w różnych kulturach. Na reliefie w Chichén Itzá widać ścięcie głowy zawodnikowi, być może przywódcy drużyny, ale nie wiadomo, czy wygranej, czy przegranej^[1].

W symbolice ludów Mezoameryki boisko oznaczało wszechświat, piłka była równoznaczna ze Słońcem lub Księżycem, zaś sama gra symbolizowała niepewność losu i przypadek decydujący o życiu lub śmierci.

Gra w ullamaliztli miała przypominać czy odtwarzać wyczyny mitycznych Bohaterskich Bliźniaków w świecie podziemnym (Xibalba)^[2].

Zobacz też

• Ulama
• Chichen Itzá

Przypisy