Ulpian Domicjusz

Gnaeus Domitius Annius Ulpianus (ur. II wiek n.e. w okolicach Tyru, zm. 223 n.e.) – rzymski jurysta i pisarz epoki cesarstwa. Fragmenty oraz wyciągi jego pism stanowią znaczną część kodyfikacji prawa rzymskiego podjętej przez cesarza Justyniana I Wielkiego w VI wieku naszej ery, znanej pod nazwą justyniańskich Digestów[1].

Był jednym z pięciu wielkich rzymskich autorytetów prawniczych, których pisma zostały zrównane z ustawami na mocy konstytucji raweńskej. Został jednym z głównych doradców młodego cesarza Aleksandra Sewera. Mianowany w 222 r. n.e. na urząd prefekta pretorianów próbował ograniczyć rolę wojskowych w państwie. Rok po objęciu urzędu został zamordowany przez pretorianów, którzy brutalnie sprzeciwili się próbom ograniczenia ich przywilejów[2].

Kodeks Liebera w art. 42 przytacza myśl Ulpiana: so far as the law of nature is concerned, all men are equal (ang. jeśli chodzi o prawo natury, wszyscy ludzie są równi)[3].

Ulpian występuje jako uosobienie starorzymskiej cnoty i surowości obyczajów, przeciwstawne rozwiązłości cesarza Heliogabala, w dramacie Zygmunta Krasińskiego Irydion.

Przypisy

  1. ↑ około 1/3 całości tego dzieła składa się z wyjątków z pism Ulpiana (Kazimierz Kolańczyk, Prawo rzymskie § 20,5).
  2. ↑ Kasjusz Dion, Historia rzymska 80,1,1 - 2,4, gr., ang.
  3. ↑ Zdanie to, zawarte w Digestach 50, 17, 32, brzmi: Quod attinet ad ius civile, servi pro nullis habentur: non tamen et iure naturali, quia, quod ad ius naturale attinet, omnes homines aequales sunt (łac. Zgodnie z prawem cywilnym niewolnicy są nie uważani za osoby; jednak zgodnie z prawem natury wszyscy ludzie są równi).

Bibliografia

  • Władysław Bojarski, Wojciech Dajczak, Andrzej Sokala: Verba Iuris, reguły i kazusy prawa rzymskiego, Toruń 1995.