Uluru
-crop.jpg) Widok na Uluru z lotu ptaka | |
| Państwo | |
|---|---|
| Terytorium | |
| Położenie | |
| Wysokość | 868 m n.p.m. |
| Wybitność | 348 m |
Położenie na mapie Terytorium Północnego  | |
Położenie na mapie Australii  | |
 25°20′42″S 131°02′10″E/-25,345000 131,036111 | |
Uluru, Oolora (znana także pod nazwą ang. Ayers Rock oraz The Rock) – formacja skalna w centralnej części Australii, na Terytorium Północnym. Znajduje się w parku narodowym Uluru-Kata Tjuta, niedaleko miasteczka Yulara, 400 km na południowy zachód od Alice Springs. Liczy ponad 300 m wysokości i 8 km obwodu. Przez wiele lat Uluru było uznawane za największy monolit świata. Nie jest to jednak prawdą, gdyż monolit Mount Augustus jest ponaddwukrotnie większy. Ponadto wedle nowszych badań[1] Uluru wcale nie jest monolitem, lecz częścią większej formacji skalnej, do której należą również Kata Tjuta (Mount Olga) i Mount Conner. Jest przykładem twardzielca.
Uluru po raz pierwszy zostało opisane przez podróżnika Ernesta Gilesa w 1872 jako „zadziwiający kamyk” (ang. the remarkable pebble).
Zbudowane z prekambryjskich piaskowców (arkozy), zawierając różne minerały, Uluru wydaje się zmieniać kolory w zależności od padającego światła. Czerwonawy kolor skały powoduje tlenek żelaza(III) (Fe
2O
3) na jej powierzchni, co jest naturalne w wypadku skał zawierających wiele tlenków żelaza w swoim składzie, lecz w tym wypadku może być podkreślane przez gładką powierzchnię skały i warunki oświetlenia.
Jest to święte miejsce dla miejscowych Aborygenów, w jaskiniach u podnóża skały znajduje się wiele malowideł ściennych. Część miejsc z uwagi na ich sakralne znaczenie jest wyłączona od fotografowania. Miejsca te są wyraźnie oznaczone[2]. Nazwa „Ayers Rock” została nadana przez europejskich osadników na cześć premiera Australii Południowej, Henry'ego Ayersa. Tradycyjną aborygeńską nazwą jest „Uluru” i od lat 80. XX w. jest to oficjalna nazwa tej skały, choć bywa nadal nazywana „Ayers Rock”.
W 1985 rząd Australii oddał prawo własności Uluru miejscowym Aborygenom, plemieniu Anangu, które przekazało ją rządowi w 99-letnią dzierżawę[3]. W miejscu tym utworzono mający 1325 km² park narodowy Uluru-Kata Tjuta. Wjazd dla turystów na teren parku jest płatny (38 dolarów australijskich za osobę/trzydniowy karnet – stan na 2021[4]).
Dla plemienia Anangu wejście na skałę związane jest z ceremonią inicjacji[5]. Podejście jest bardzo strome, tym niemniej było dużą atrakcją turystyczną dla wielu tysięcy osób. Od lat 50. XX w. do 2017 r. odnotowano 36 zgonów związanych z wchodzeniem na Uluru (w tym 2 w XXI w.). Od chwili odzyskania Uluru przez Anangów, zwiedzający byli proszeni o zaniechania wchodzenia na górę. Liczba wspinaczy wśród zwiedzających park narodowy spadła z ok. 75% w latach 90. do kilkunastu procent w 2015 r. W roku 2017 podjęto decyzję o zamknięciu wejścia na górę dla turystów w dniu 26.10.2019. Było to spowodowane wieloma przypadkami niewłaściwego zachowywania się turystów[6]. Wspinanie się na skałę przyczyniało się również do zwiększenia erozji i dodatkowego zanieczyszczenia wody zbierającej się w skalnych wgłębieniach[7]. Ostatni turyści zdobyli szczyt 25 października[8].
Największą atrakcję dla turystów stanowi obserwowanie skały Uluru o zachodzie słońca lub o wschodzie słońca, kiedy z minuty na minutę zmienia ona swój kolor w zależności od oświetlenia. Do dobrego tonu należy otwarcie butelki szampana w momencie gdy słońce zachodzi i przestaje oświetlać skałę. Większość turystów przylatuje samolotami na położone w pobliżu skały lotnisko. W pobliżu jest też kompleks hoteli i kempingów oraz restauracji. Obowiązkowym punktem zwiedzania jest piesze okrążenie formacji (Uluru base walk[9]), możliwe jest także wypożyczenie rowerów lub też pokonanie trasy elektryczną hulajnogą. W pobliżu znajdują się parkingi, gdzie można zostawić auto, a także toalety, zadaszone miejsca do odpoczynku z ławkami oraz ujęcia z wodą pitną.
W odległości około 30 km znajduje się zespół skalny Kata Tjuta, którego wygląd z oddali przypomina leżącą kobietę.
Uluru znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Skała Uluru o zachodzie słońca
Rysunki aborygeńskie na skale Uluru w okolicy źródła
Tablica z prośbą o zaniechanie wspinania się (2015)
Położenie skały Uluru (Ayers Rock) na kontynencie
Uluru o świcie
Przypisy
- ↑ Uluru To You
- ↑ Photography, parksaustralia.gov.au [dostęp 2021-05-21] (ang.).
- ↑ Najpiękniejsze miejsca świata. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2008, s. 412. ISBN 978-83-7512-852-9.
- ↑ Uluru-Kata Tjuta park passes, parksaustralia.gov.au [dostęp 2021-05-21] (ang.).
- ↑ Bob McKercher. Rationalising inappropriate Behaviour at Contested Sites. „Journal of Sustainable Tourism”, s. 374, 2012-11-02. EBSCOhost. Web.
- ↑ Georgia Hitch, Nick Hose, Uluru climbs banned from October 2019 after unanimous board decision to 'close the playground', ABC, 2017 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
- ↑ Ann Tenbrunsel. The Reality and Myth of Sacred Issues in Negotiations. „Negotiation and Conflict Management Research”. 2.3 (2009), s. 14, 2012-11-02. EBSCOhost. Web..
- ↑ Thomas Duff, Celebrations mark the closure of Uluru climb as ban comes into effect, Mail Online, 28 października 2019 [dostęp 2020-01-09].
- ↑ Uluru base walk, parksaustralia.gov.au [dostęp 2021-05-21] (ang.).
Linki zewnętrzne
- Opis góry ze szczegółami i przekrojem geologicznym. archiwum.wiz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-08)]. (Wiedza i Życie)
- Zdjęcie satelitarne z Google Maps
- Ayers Rock, Uluru
- Galeria zdjęć eJournal
- Opis wizyty Uluru z 1991 roku. y2u.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-11)].
- Zdjęcia Uluru w “Terra Galleria"
- Uluru na peakware
- Kontrowersje wejścia na Uluru (angielski)
Media użyte na tej stronie
Black up-pointing triangle ▲, U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
Autor: Tentotwo, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief location map of the Northern Territory, Australia Equidistant cylindrical projection, latitude of true scale 17.75° S (equivalent to equirectangular projection with N/S stretching 105 %). Geographic limits of the map:
- N: 10.6° S
- S: 26.5° S
- W: 127.5° E
- E: 139.5° E
Uluru rocks in Australia, aborygen picture
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief map of Australia, including the borders of the states of the Commonwealth of Australia
Autor: Stuart Edwards, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Panorama of Uluru at sunset. Picture created by stitching five individual photographs together.
Autor: Maulemon, Licencja: CC BY-SA 4.0
Znak ostrzegawczy przed wchodzeniem na świętą górę Uluru
The flag of the Northern Territory (adopted on July 1, 1978 on the first day of self-government) was designed by the Australian artist Robert Ingpen, of Drysdale Victoria, after consultation with members of the community at the invitation of the Northern Territory Government. The flag incorporates the three official Territorian colours of black, white and ochre and is divided into two panels, black at the hoist side taking up one third the length of the flag while the remainder is equal to two third the length of the flag in ochre. The black panel display the five white stars that form the constellation of the Southern Cross, using the Victorian configuration of the Southern Cross with stars having between five to eight points. The flag also features the official Northern Territory floral emblem on the red ochre panel, a stylisation of the Sturt's Desert Rose, which uses seven petals encircling a seven-pointed black star of the federation in the centre. The seven petals symbolises the six Australian states plus the Northern Territory. The Northern Territory Flag was the first official flag that did not contain the Union Jack.
Helicopter view of Uluru/Ayers Rock. Cropped and colours enhanced for use in Infobox.