Umarłem, aby żyć

Umarłem, aby żyć – polski film wojenny z 1984 roku w reżyserii Stanisława Jędryki.

Film miał dwie kontynuacje: Po własnym pogrzebie (1989) i Urodzony po raz trzeci (1989).

Fabuła

Film nawiązuje do wspomnień Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego i traktuje o jego losach wojennych. Tomaszewski w czasie II wojny światowej działał w konspiracji. W 1941 został schwytany przez Gestapo i zidentyfikowany jako ważny konspirator znający szyfry dotyczące rozpracowania konspiracji na terenie III Rzeszy.

W postać Tomaszewskiego wcielił się Andrzej Grabarczyk grający Leopolda Wójcika. Wójcik został aresztowany i osadzony na Pawiaku. Obawiając się, że może nie wytrzymać bicia i tortur podczas przesłuchań w siedzibie Gestapo, Wójcik prosi o przekazanie mu trucizny.

Konspiracja kontaktuje się w tej sprawie z prof. Pytlem (Zygmunt Hübner). Ten jednak stanowczo sprzeciwia się przekazaniu trucizny i wymyśla aby wydobyć Wójcika, zakażając go umyślnie tyfusem. W ten sposób zajdzie konieczność przywiezienia Wójcika do szpitala. Mjr Wróbel (Janusz Bukowski) planuje akcję zbrojną w szpitalu, ale prof. Pytel zdając sobie sprawę, że grozi to zemstą ze strony Niemców przeciwstawia się temu pomysłowi. Prof. Pytel nie wyraża zgody na taką akcję i proponuje fortel z fikcyjną operacją wyrostka robaczkowego, która ma się nie udać.

Wójcik trafia do szpitala pod strażą z rozpoznaniem tyfusu i symuluje atak ślepej kiszki. Prof. Pytel zarządza operację podwyższonego ryzyka, operowany ma być pacjent z chorobą zakaźną. W czasie „operacji” Wójcik zostaje podmieniony na ciało jego sobowtóra. Wójcik uzyskuje wolność, a Niemcy pozostali w przekonaniu, że ich więzień zmarł na stole operacyjnym.

Obsada (kolejność alfabetyczna)

• Jacek Borkowski – Heymann, adiutant Mosera
• Janusz Bukowski – Wróbel, major AK
• Anna Ciepielewska – Maria Wójcikowa, matka Leopolda
• Joanna Duchnowska – dziewczyna w kawiarni
• Zygmunt Fok – dozorca
• Alfred Freudenheim – tajniak w kawiarni
• Iwona Głębicka – pielęgniarka asystująca przy „operacji”
• Maciej Góraj – Krzysztof, lekarz w szpitalu na Solcu
• Andrzej Grabarczyk – Leopold Wójcik
• Ryszarda Hanin – służąca chorego na tyfus profesora
• Zygmunt Hübner – profesor Tadeusz Pytel
• Joanna Jędryka – siostra Salomea
• Michał Juszczakiewicz – ranny aresztowany przez gestapo w szpitalu
• Roman Kosierkiewicz – woźnica wożący „Wróbla” do szpitali
• Jerzy Kramarczyk – „reperujący” windę
• Eugeniusz Kujawski – Obergruppenführer Hans Moser
• Ewa Kuryło – pielęgniarka asystująca przy „operacji”
• Marek Lewandowski – niemiecki specjalista od szyfrów
• Halina Łabonarska – lekarka na Pawiaku
• Piotr Machalica – „Kmicic”, współwięzień Wójcika na Pawiaku
• Mirosława Marcheluk – Maria Bruzdowa, matka zmarłego w szpitalu na Solcu Krzysztofa
• Anna Milewska – żona profesora Pytla
• Stanisław Niwiński – chirurg ze szpitala Dzieciątka Jezus
• Marek Nowakowski – kierowca karetki przewożący zwłoki
• Wojciech Pastuszko
• Bronisław Pawlik – Zygmunt Bruzda, ojciec zmarłego w szpitalu na Solcu Krzysztofa
• Paweł Przybyła
• Beata Poźniak – pielęgniarka pomagająca doktorowi Leśniakowi
• Zbigniew Sawan – chory na tyfus profesor, przyjaciel Pytla
• Andrzej Szenajch – „reperujący” windę
• Karol Strasburger – gestapowiec w szpitalu
• Henryk Talar – Hauptsturmführer Knothe, dowódca Pawiaka
• Aleksander Trąbczyński – szpicel śledzący Wójcika
• Marek Walczewski – lekarz na Pawiaku
• Wojciech Wysocki – doktor Leśniak
• Jerzy Zass – Prahl, strażnik więzienny na Pawiaku
• Jolanta Zykun – pielęgniarka
• Stanisław Miedza-Tomaszewski – pojawia się w pierwszych i ostatnich minutach filmu

Informacje dodatkowe

• Film został zrealizowany w ciągu 24 dni zdjęciowych.
• Plenery filmowe były w Warszawie, zdjęcia zrealizowano w celach Pawiaka, a sceny szpitalne w szpitalu na Lindleya i w Szpitalu Praskim.
• Stanisław Miedza-Tomaszewski oprócz epizodycznej roli narracyjnej, pełnił także rolę konsultanta.
• Z roku 1970 pochodzi spektakl teatru telewizji pod tym samym tytułem, w reżyserii Edwardy Paszkowskiej, w obsadzie: Edmund Fetting jako profesor, Janusz Bukowski jako Wójcik oraz Jan Englert w roli doktora Leśniaka^[1].

Bibliografia

• filmpolski.pl: Umarłem, aby żyć (pol.). [dostęp 2008-10-11].
• Stanisław Miedza-Tomaszewski: Benefis konspiratora: umarłem aby żyć. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985. ISBN 83-03-00954-0. (pol.)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Umarłem, aby żyć w bazie filmpolski.pl
• Umarłem, aby żyć w bazie IMDb (ang.)
• Umarłem, aby żyć w bazie Filmweb