Unia hipostatyczna
Unia hipostatyczna (stgr. ἕνωσις καθ ̓ ὑπόστασιν), także unia natur (stgr. ἕνωσις κατὰ φύσιν) – jeden z podstawowych terminów chrystologicznych określający związek boskiej i ludzkiej natury Jezusa Chrystusa po wcieleniu.
Treść
Dogmatyczne orzeczenie w tej sprawie wydał w 451 roku sobór chalcedoński. Uznał, że należy wyznawać, iż Jezus Chrystus, będąc jedną osobą, posiada dwie natury, boską i ludzką (diofizytyzm), a ich zjednoczenie dokonało się:
- bez zmiany natur (immutabiliter gr. atreptos), to znaczy spotkanie ze sobą natury boskiej i ludzkiej w Jezusie Chrystusie nie zmieniło w żaden sposób ani ludzkiej, ani boskiej natury. Każda pozostała sobą ze specyficznymi dla siebie właściwościami.
- bez pomieszania (inconfuse gr. asynchytos), to znaczy obydwie natury Jezusa Chrystusa po zjednoczeniu nie uległy pomieszaniu ze sobą. Nie powstała więc jakaś trzecia bosko-ludzka natura. Pozostały dwie odrębne natury, boska i ludzka, a każda z nich zachowała specyficzne dla siebie właściwości.
- bez rozdzielenia (indivise gr. adiairetos), to znaczy mimo obecności dwóch natur w Jezusie Chrystusie po Wcieleniu nie było dwóch osób, lecz jedna Jezusa Chrystusa, w której spotkało się ze sobą bóstwo i człowieczeństwo. Nie wolno więc rozdzielać Jezusa Chrystusa Boga od Jezusa Chrystusa człowieka.
- bez rozłączenia (inseparabiliter gr. achoristos), to znaczy, że po wniebowstąpieniu Jezusa Chrystusa natura ludzka nie odłączyła się od boskiej. Tak więc Jezus Chrystus również po wniebowstąpieniu pozostał w pełni Bogiem i w pełni człowiekiem.
Pierwsze dwa określenia skierowane są przeciwko nauce Eutychesa, kolejne dwa przeciwko nauczaniu Marcelego z Ancyry.
Zjednoczenie osobowe dokonało się z chwilą poczęcia natury ludzkiej Jezusa w łonie Bogarodzicy i pozostało po śmierci ciała Jezusa. W chwili śmierci na krzyżu dusza Zbawiciela odłączyła się od ciała, ale Syn Boży w dalszym ciągu był zjednoczony ze swoją naturą ludzką – zarówno z ciałem, jak i duszą[1][2].
Sobór chalcedoński, charakteryzując zjednoczenie natur w Jezusie Chrystusie, używał określeń negatywnych, chcąc podkreślić tajemnicę tego zjednoczenia. Sobór ten podkreślił także, że Jezus Chrystus jest współistotny Bogu Ojcu (homousios) co do bóstwa – wcześniej zaznaczył to sobór w Nicei w 325 r., przeciwko arianom – a nam co do człowieczeństwa. Podobny nam we wszystkim oprócz grzechu. Chrystus posiada zjednoczoną wolę na zasadzie jedności moralnej – ponieważ wola należąca do jego ludzkiej natury podporządkowana jest woli należącej do Boskiej natury Logosu.
Pierwszy określenia „unia hipostatyczna” zaczął używać św. Cyryl z Aleksandrii.
Podsumowanie
| Aspekt | U Jezusa Chrystusa | Wyjaśnienie | |
|---|---|---|---|
| osoba | jedna | ||
| natury | boska | ludzka | natury niezmieszane, nierozdzielne; Jezus np. cierpiał po ludzku. Jezus przyjął naturę ludzką wraz z ludzką duszą. |
| wole | boska | ludzka | wola ludzka podporządkowana boskiej, przez dobrowolne posłuszeństwo[3][4] |
| działania | boskie | ludzkie | dwoistość działań wynika z dwóch woli w Chrystusie[5] |
| poznanie | boskie | ludzkie | ludzkie poznanie realizowało się w warunkach historycznych istnienia Jezusa w czasie i przestrzeni[6]; ale jako Bóg posiadał też wiedzę wlaną (poznanie nadprzyrodzone) |
| świadomość | jedna | w Jezusie jest jedno „Ja”, świadome natury boskiej oraz ludzkiej | |
Chronologia
| Data | Kto / co | Doktryna |
|---|---|---|
| II w. | doketyzm | negowanie człowieczeństwa Jezusa |
| 260 | Paweł z Samosaty i adopcjonizm | Jezus Synem Bożym przez przybranie |
| 268[7] | synod w Antiochii | Jezus Synem Bożym przez naturę |
| 315 | Ariusz i arianizm, subordynacjonizm | Jezus nie był w pełni Bogiem, był stworzony |
| 325 | sobór nicejski I | Jezus Bogiem i człowiekiem, zrodzony, a nie stworzony |
| 352 | Apolinary z Laodycei i apolinaryzm | natura ludzka Jezusa niedoskonała, bez ludzkiej duszy |
| 381 | sobór konstantynopolitański I | Jezus Bogiem i człowiekiem |
| 429 | Nestoriusz i nestorianizm | Jezus to dwie osoby połączone |
| 431 | sobór efeski | Jezus to jedna osoba |
| 448 | Eutyches i monofizytyzm | Jedna natura w Jezusie |
| 451 | sobór chalcedoński | Dwie natury w Jezusie (unia hipostatyczna) |
| 553 | sobór konstantynopolitański II | wszystko w Jezusie można przypisać drugiej osobie Trójcy |
| 638 | Sergiusz i monoenergizm oraz monoteletyzm | Jedna wola w Jezusie |
| 681 | sobór konstantynopolitański III | Dwie wole w Jezusie |
Znaczenie
Pojęcie unii osobowej jest uznane za jedno z podstawowych dla chrześcijaństwa. Papież Leon Wielki (400-461), jeden z ojców tego terminu, podkreślał podstawowe znaczenie unii osobowej, jako właściwości osoby Chrystusa jako Pana, bez której wiara chrześcijańska traci swą rolę zbawczą. Zbawienie w Chrystusie jest możliwe jedynie, jeśli uzna się we wcielonym Synu Bożym zjednoczenie dwóch natur, boskiej i ludzkiej[2].
Sobór watykański II przypomniał, że natura ludzka została przyjęta w Chrystusie bez naruszenia jej, dlatego też także i we wszystkich ludziach uzyskała ona wzniosłą godność[8].
Związki wyznaniowe nieuznające unii osobowej
Dogmatowi o zjednoczeniu natur w Chrystusie tradycyjnie sprzeciwia się arianizm, uznany już przez sobór nicejski I (325 r.) za herezję. Po wielu wiekach nauczanie ariańskie podjęło powstałe w XIX w. wyznanie Świadków Jehowy. Odwołując się do wersetu z Listu apostoła Pawła do Kolosan 1,15: On jest obrazem Boga niewidzialnego – Pierworodnym wobec każdego stworzenia[9], twierdzą, że Jezus był pierwszym stworzeniem Boga Stwórcy, jednorodzonym Synem (por. Trójca Święta). Jest jedyny w swoim rodzaju, jest jedyną istotą, którą Bóg stworzył osobiście – bez pośrednictwa czy współpracy kogoś innego. Jest jedynym, przy którego współudziale Bóg, jego Ojciec, powołał do istnienia pozostałe stworzenia. Jest pierworodnym i najważniejszym z aniołów (Kol 1:15, 16; Heb 1:5, 6)[10].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ W. Granat: Dogmatyka katolicka. s. 237-238.
- ↑ a b G. Strzelczyk: Traktat o Jezusie Chrystusie. s. 345-346.
- ↑ Jak Chrystus sam stwierdza: «z nieba zstąpiłem nie po to, aby pełnić swoją wolę, ale wolę Tego, który Mnie posłał» (J 6,38).
- ↑ Ludzka wola Chrystusa „idzie za Jego wolą Bożą, nie sprzeciwiając się jej ani nie opierając, ale raczej podporządkowując się tej Boskiej i wszechmocnej woli”. Sobór Konstantynopolitański III: DS 556.
- ↑ Jan Paweł II, cytując jeden z soborów: w Chrystusie znajdują się „dwie naturalne wole i dwa działania”, por. [1].
- ↑ Dlatego Syn Boży, stając się człowiekiem, mógł wzrastać „w mądrości, w latach i w łasce” (Łk 2, 52), a także zdobywać wiadomości o tym, czego, będąc człowiekiem, trzeba uczyć się w sposób doświadczalny. Por. KKK 472 [2].
- ↑ Symbol Nicejski, archidiecezja.lodz.pl [dostęp 2020-07-09].
- ↑ Konstytucja duszpasterska o Kościele Gaudium et spes, 22.
- ↑ Według katolickiego przekładu Biblii Tysiąclecia – w przypisie od redakcji tłumaczenia Biblii Tysiąclecia można przeczytać: „1,15 Tzn. zrodzony przed wszystkimi rzeczami stworzonymi”.
- ↑ Jezus Chrystus, Wnikliwe poznawanie Pism, tom 1, Towarzystwo Strażnica Biblioteka Internetowa Strażnicy, 2006, s. 973, ISBN 83-86930-84-5.
Bibliografia
- Granat W.: Dogmatyka katolicka. Synteza. Lublin: TN KUL, 1967, s. 547.
- Hoekema Anthony A.: The Four Major Cults. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans, 1963, s. 262. ISBN 0-8028-3117-6.
- Penton, M.J.: Apocalypse Delayed. University of Toronto Press, 1997, s. 180. ISBN 0-8020-7973-3.
- Strzelczyk G.: Traktat o Jezusie Chrystusie. W: Praca zbiorowa: Dogmatyka. T. 1. Warszawa: Więź, 2005, s. 233-499. ISBN 83-60356-02-5.