Uniwersalny czas koordynowany
Uniwersalny czas koordynowany (ang. Coordinated Universal Time, Universal Time Coordinated[1], UTC; fr. Temps Universel Coordonné) – wzorcowy czas ustalany na podstawie TAI (fr. Temps Atomique International), uwzględniający nieregularność ruchu obrotowego Ziemi i koordynowany względem czasu słonecznego.
Aby zapewnić, że Słońce średnio w ciągu roku przechodzi nad południkiem zerowym o godz. 12:00 UTC z dokładnością nie mniejszą niż 0,9 s, od czasu do czasu do UTC dodawana jest tzw. sekunda przestępna (zakłada się również możliwość odjęcia sekundy przestępnej, jednak dotychczas taka konieczność nie zdarzyła się). Operację tę przeprowadza IERS (International Earth Rotation and Reference Systems Service).
Opis
Coordinated Universal Time jest wyrażany za pomocą 24-godzinnego zegara i wykorzystuje kalendarz gregoriański. Jest używany w nawigacji lotniczej i morskiej, gdzie jest znany pod swoją wojskową nazwą Zulu time („Czas Zulu” – „Zulu” w alfabecie fonetycznym odpowiada literze „z”, oznaczającej południk zerowy, czyli długość geograficzną 0, w londyńskiej dzielnicy Greenwich).
UTC został zdefiniowany przez Comité Consultatif International des Radiocommunications (CCIR), poprzednika Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego. Pełną definicję zawiera CCIR Recommendation 460-4[2] lub ITU-T Recommendation X.680[3] z lipca 1994 (z późniejszymi poprawkami).
Akronim UTC jest niezależny od języka i odpowiada w języku angielskim nazwie Coordinated Universal Time, a w języku francuskim Temps Universel Coordonné. W komunikacji radiowej na morzu i w powietrzu poza określeniem „Czas Zulu” używa się również rozwinięcia akronimu Universal Time Correct.
Polska znajduje się w strefach czasowych:
- UTC+01:00 (czas środkowoeuropejski (CET), w okresie zimowym) oraz
- UTC+02:00 (czas środkowoeuropejski letni (CEST), w okresie letnim).
Różnią się one odpowiednio o 1 i 2 godziny od uniwersalnego czasu skoordynowanego.
W Polsce stosuje się czas UTC(PL) – wprowadzony w 2003 ustawowo jako czas urzędowy[4] do zastosowań oficjalnych, udostępniany z dwóch adresów IP[5] przez Główny Urząd Miar, oraz czas UTC (AOS) – podawany do celów naukowych przez Obserwatorium Astrogeodynamiczne Centrum Badań Kosmicznych PAN w Borówcu pod Poznaniem.
Zobacz też
- strefa czasowa
- czas uniwersalny (czas zachodnioeuropejski)
- ISO 8601
Przypisy
- ↑ What is UTC or GMT Time?, nhc.noaa.gov (ang.)
- ↑ CCIR Recommendation 460-4 (plik PDF)
- ↑ ITU-T Recommendation X.680 (plik PDF). itu.int. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-12-14)].;
- ↑ Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 marca 2004 r. w sprawie sposobów rozpowszechniania sygnałów czasu urzędowego i uniwersalnego czasu koordynowanego UTC(PL) (Dz.U. z 2004 r. nr 56, poz. 548).
- ↑ Serwery czasu Głównego Urzędu Miar. [dostęp 2018-09-06]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Międzynarodowe Biuro Miar i Wag. bipm.fr. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-06-08)].
- Królewskie Obserwatorium Greenwich
- Historia stref czasowych
- U.S. National Institute of Standards & Technology
- The UK's National Measurement Laboratory
- US Naval Observatory
- Time Zones and world stref czasowych
| Jednostki czasu | |
|---|---|
| Wzorce czasu |
|
| Pojęcia powiązane |
|
Media użyte na tej stronie
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie
Autor: User:S Sepp, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Alternative version of image:Wooden hourglass 2.jpg. Wooden hourglass. Total height:25 cm. Wooden disk diameter: 11.5 cm. Running time of the hourglass: 1 hour. Hourglass in other languages: 'timglas' (Swedishrtrttttyo), 'sanduhr' (German), 'sablier' (French), 'reloj de arena' (Spanish), 'zandloper' (Dutch), 'klepsydra' (Polish), 'přesýpací hodiny' (Czech), 'ampulheta' (Portuguese).
