Uniwersytet Boloński

Uniwersytet Boloński

Alma Mater Studiorum Università degli Studi di Bologna

Universitas Bononiensis
University of Bologna

Logo Uniwersytetu Bolońskiego
Dewiza	Alma Mater Studiorum. Petrus ubique pater legum Bononia mater
Data założenia	1088
Państwo	Włochy
Adres	Via Zamboni 33, Bolonia (rektorat)
Liczba pracowników • naukowych	2936 2842
Liczba studentów	87 590 (2020)
Rektor	prof. Giovanni Molari
Członkostwo	Coimbra Group, Europaeum, Utrecht Network
Drużyna sportowa	CUS Bologna
Położenie na mapie Włoch Uniwersytet Boloński
44°29′38″N 11°20′34″E/44,493889 11,342778
Strona internetowa

Uniwersytet Boloński (wł. Università di Bologna) – publiczny uniwersytet w Bolonii założony w 1088, najstarszy uniwersytet cywilizacji zachodniej, wzór dla późniejszych średniowiecznych uniwersytetów. Otrzymał przywileje w 1158 z rąk cesarza Fryderyka I Barbarossy; w XIX wieku komitet historyków pod kierownictwem Giosuè Carducciego badając jego genealogię, przesunął datę utworzenia do 1088. Uniwersytet Boloński jest historycznie słynny z nauczania prawa kanonicznego i cywilnego.

Posiada oddziały w takich miastach jak: Reggio nell’Emilia, Imola, Rawenna, Forlì, Cesena i Rimini, a także w Buenos Aires.

Historia

• od IV w. za panowania Teodozjusza I Wielkiego w Bolonii działają szkoły prawa rzymskiego

• odnalezienie w połowie XI w. tekstu „Kodeksu i Pandenktów” Justyniana I Wielkiego daje początek bolońskiej szkole prawniczej; pierwszymi uczonymi tej szkoły, o których wspominają źródła byli Pepone i Irnerius, określany przez współczesnych mu jako lucerna juris (łac. pochodnia prawa)

• od końca XI w. w Bolonii działają dwa uniwersytety prawnicze: uniwersytet cismontański, w którym kształcą się studenci pochodzący z Italii, oraz uniwersytet ultramontański dla przybyszów z krajów pozaalpejskich; każdy z nich miał swoich profesorów i rektora; w tym to okresie w Bolonii zaczyna tworzyć się instytucja, która obecnie znana jest jako Uniwersytet; w XIX w. komitet złożony z historyków pod kierownictwem Giosuè Carducciego, ustalił datę narodzin Uniwersytetu na rok 1088

• w 1140 boloński mnich Gracjan zbiera przepisy prawa kościelnego i opracowuje kodeks znany jako Decretum Gratiani (Dekret Gracjana), który zapoczątkowuje w Bolonii wykłady prawa kanonicznego jako samodzielnej, odrębnej od prawa rzymskiego dyscypliny naukowej

• w 1158 z inicjatywy uczniów Irneriusa, tzw. czterech doktorów (quattuor doctores: Bulgarus, Martinus, Ugo i Jacobus), Fryderyk I Barbarossa wydaje dokument Constitutio Habita, w którym Uniwersytet został prawnie ogłoszony miejscem gdzie mogłaby się niezależnie rozwijać nauka; na prośbę uczonych i mistrzów bolońskich zapewnił im: prawo swobodnego przybycia do miasta, bezpiecznego w nim pobytu, wolność nauczania prawa rzymskiego i kanonicznego oraz wyłączył studentów spod sądownictwa miejskiego; studenci z danego kraju lub grupy krajów tworzyły tzw. nacje (związki studentów); w 1265 działało w Bolonii 30 nacji studenckich, do XVI w. liczba ich wzrosła do 50; w uniwersytecie ultramontańskim wśród 15 nacji była silna nacja polska, w latach 1275–1500 liczyła kilkaset osób (w tym 12 Polaków było rektorami); każda nacja wybierała swego konsyliarza, osobę która prowadziła sprawy organizacyjno-administracyjne danej nacji; studenci wybierali spośród siebie rektora, który sprawował rządy nad uczelnią, organizował tok studiów, dobierał kadrę profesorską; profesorowie otrzymywali wynagrodzenie ustalane przez władze miasta niezależnie od opłat studenckich, mieli luźny związek z korporacjami studentów; zajmowali się nauczaniem, przeprowadzali egzaminy, nadawali stopnie naukowe (magister, doktor) oraz prawo nauczania (licentia docenti). Taki typ uniwersytetu ukształtowany w Bolonii został przeniesiony przez migrujących uczonych i mistrzów do innych miast Włoch, gdzie uniwersytety powstały między innymi w: Padwie (1222), Sienie (1246), Perugii (1308) i Ferrarze (1391)

• W XIV wieku tzw. uczeni sztuk wyzwolonych – medycyny, filozofii, arytmetyki, astronomii, logiki, retoryki i gramatyki – zaczynają współpracować ze szkołą prawników; wprowadzono nauczanie greki i hebrajskiego; w 1364 zaczęto nauczać teologii

• w XVI w. wprowadzenie nauk przyrodniczych

• XVII w. – złoty wiek bolońskiej medycyny i jednocześnie zmniejszenie znaczenia uniwersytetu w Europie

• w XVIII w. wraz z rozwojem rewolucji przemysłowej został zreorganizowany, przekształcony w uczelnię nowożytną, położono nacisk na nauki matematyczno-przyrodnicze, nowożytne nauki prawnicze, obowiązek pracy naukowo-badawczej dla profesorów i zapewnienie im stałych dochodów

• w 2 poł. XIX w., wzorem niemieckich uczelni, nadano mu status uniwersytetu typu liberalnego

• po II wojnie światowej był dwukrotnie zreorganizowany na wzór uczelni amerykańskich, wydziały podzielono na departamenty, wprowadzono wielostopniowy tok studiów, studia podyplomowe i doktoranckie, rozbudowano pracownie, laboratoria i instytuty.

Znani uczeni związani z Uniwersytetem Bolońskim

• XI wiek
  • Irnerius
• XII wiek
  • Gratian
• XIII wiek
  • Guglielmo da Saliceto
  • Guido Guinizzelli
  • Dante Alighieri
• XIV wiek
  • Jarosław z Bogorii i Skotnik, studiował w latach 1316–1322
  • Manuel Chryzoloras
  • Francesco Petrarca
  • Cecco d'Ascoli
  • Coluccio Salutati
• XV wiek
  • Mikołaj Kopernik, studiował w latach 1495–1499
  • Giovanni Pico della Mirandola
  • Leon Battista Alberti
  • Albrecht Dürer
• XVI wiek
  • Scipione del Ferro
  • Girolamo Cardano
  • Ignazio Danti
  • Girolamo Maggi
  • Giovanni Antonio Magini
  • Pietro Pomponazzi
  • Gaspare Tagliacozzi
  • Carlo Borromeo
  • Torquato Tasso

• XVII wiek
  • Giovanni Cassini
  • Ulisse Aldrovandi
  • Marcello Malpighi
• XVIII wiek
  • Laura Bassi
  • Maria Gaetana Agnesi
  • Luigi Galvani
  • Carlo Osvaldo Goldoni
• XIX wiek
  • Giosuè Carducci
  • Giacomo Ciamician
  • Camillo Golgi
  • Giovanni Pascoli
• XX wiek
  • Federigo Enriques
  • Umberto Eco
  • Vincenzo Balzani
  • Romano Prodi
  • Augusto Righi
  • Pierluigi Collina

Struktura

Obecna struktura uniwersytetu jest efektem dostosowania się do przepisów prawa (240/2010) uchwalonych przez włoski parlament 30 grudnia 2010^[1].

Władze

Głównym zarządzającym i prawnym przedstawicielem uniwersytetu jest rektor. Jego obowiązki obecnie (2021-2027) pełni Giovanni Molari^[2]. Wspiera go sześciu prorektorów, wśród nich wicerektor (prorettore vicario) prof. Simona Tondelli. Ich pieczy powierzone zostały następujące aktywności: cyfryzacja – prof. Rebecca Montanari, dydaktyka – prof. Roberto Vecchi, badania – prof. Alberto Credi, personel – prof. Giorgio Bellettini i relacje międzynarodowe – prof. Raffaella Campaner^[3].

Senat Akademicki (Senato Accademico) składa się z 35 członków: rektora, 10 dyrektorów departamentów, 15 wykładowców i badaczy, 3 przedstawicieli personelu technicznego i administracyjnego i 6 przedstawicieli studentów^[4].

Kwestiami finansowymi i zarządzaniem zajmuje się jedenastoosobowa Rada Administracyjna (Consiglio di Amministrazione)^[5]. We władzach uniwersytetu znajdziemy również Kolegium Rewizorów (Collegio dei revisori dei conti)^[6], Komisję Ewaluacyjną (Nucleo di valutazione)^[7] i dyrektora generalnego (Direttore generale), które to stanowisko zajmuje dr Sabrina Luccarini^[8].

Organami pomocniczymi uczelni są: Samorząd Studencki (Consiglio degli studenti), składający się z 33 przedstawicieli, Rada Pracowników Techniczno-Administracyjnych (Consulta del personale tecnico-amministrativo) złożony z 24 członków, Rada Dobroczyńców (Consulta dei sostenitori), Gwarant Studencki (Garante degli studenti) oraz Połączony Komitet Gwarancyjny (Comitato Unico di Garanzia)^[9][10].

Departamenty i szkoły

Uniwersytet jest podzielony na 32 departamenty^[11]:

1 listopada 2018 utworzono pięć szkół, których celem jest koordynacja i wspieranie departamentów^[12]:

• Ekonomia i zarządzanie (Economia e management)
• Inżynieria (Ingegneria)
• Literatura i dziedzictwo kulturowe (Lettere e beni culturali)
• Medycyna i chirurgia (Medicina e chirurgia)
• Nauki ścisłe (Scienze)

Biblioteki

Wszystkie biblioteki są koordynowane przez Biblioteczny System Ateneum (Sistema Bibliotecario di Ateneo, SBA) i zarządzane przez Uniwersytet^[13]. Główną i najważniejszą biblioteką jest Bolońska Biblioteka Uniwersytecka (Biblioteca Universitaria di Bologna, BUB) założona w 1712 i położona w pałacu Poggich (palazzo Poggi)^[14]. Wspierają ją biblioteki departamentów i centralne, zlokalizowane w różnych siedzibach i kampusach uniwersyteckich^[15].

System biblioteczny zarządza również bibliotekami cyfrowymi:

• AlmaDL założoną w 2001, w której można znaleźć prace opublikowane przez wykładowców, studentów i zespoły badawcze^[16]
• AlmaRE – datuje swoje początki na lata dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku, kiedy to rozpoczęła się Cyfryzacja zasobów. Digitalizuje i gromadzi wszystkie zasoby cyfrowe stworzone przez uniwersytet, nabywa nowe dzieła, zapewnia dostęp do ponad 50 tysięcy periodyków elektronicznych, ponad 370 baz danych i ponad 640 tysięcy e-książek^[17]

Ponadto biblioteka uniwersytecka przechowuje archiwum historyczne uniwersytetu, w którym zgromadzone są wszystkie dokumenty od zjednoczenia Włoch (1861) aż do lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Wcześniejsze dokumenty zostały przekazane do Archiwum Narodowego w Bolonii^[18].

Muzea

Uniwersytecki System Muzealny (Sistema Museale d’Ateneo, SMA) zarządza różnymi kolekcjami zgromadzonymi w czternastu muzeach^[19]:

• Muzeum pałacu Poggich (Museo di palazzo Poggi)
• Europejskie Muzeum Studenta (Museo Europeo degli Studenti)
• Muzeum obserwatorium astronomiczne (Museo della specola)
• Ogród botaniczny i herbarium (Orto botanico ed Erbario)
• Muzeum geologiczne „Giovanni Capellini” (Collezione di Geologia „Museo Giovanni Capellini”)
• Muzeum mineralogiczne „Luigi Bombicci” (Collezione di Mineralogia „Museo Luigi Bombicci”)
• Muzeum figur woskowych „Luigi Cattaneo” (Collezione delle Cere anatomiche „Luigi Cattaneo”)
• Muzeum chemiczne „Giacomo Ciamician” (Collezione di Chimica „Giacomo Ciamician”)
• Muzeum zoologiczne (Collezione di Zoologia)
• Muzeum anatomii porównawczej (Collezione di Anatomia comparata)
• Muzeum antropologiczne (Collezione di Antropologia)
• Muzeum instrumentów fizycznych (Collezione di Fisica)
• Muzeum anatomii zwierząt domowych (Collezione di Anatomia degli animali domestici)
• Muzeum patomorfologii i teratologii weterynaryjnej „Alessandrini – Ercolani” (Collezione di Anatomia patologica e teratologia veterinaria „Alessandrini – Ercolani”)
• Muzeum Edukacji (Museo Officina dell’Educazione, MOdE) – cyfrowe

Inne struktury

Uniwersytet posiada własne Centrum Językowe (Centro Linguistico d’Ateneo, CLA) i liczne centra badawcze i formacyjne. Na terenie uniwersytetu działa siedem Międzywydziałowych Centrów Badań Przemysłowych (Centri Interdipartimentali di Ricerca Industriale, CIRI)^[20]:

• lotnictwa i kosmiczne (Centro Interdipartimentale di Ricerca Industriale – CIRI Aerospaziale – Aerospace)
• technologii żywności (Centro Interdipartimentale di Ricerca Industriale – CIRI Agroalimentare)
• budownictwa i konstrukcji (Centro Interdipartimentale di Ricerca Industriale – CIRI Edilizia e Costruzioni)
• źródeł odnawialnych, środowiska, morza i energii (Centro Interdipartimentale di Ricerca Industriale – CIRI Ricerca Industriale Fonti Rinnovabili, Ambiente, Mare ed Energia FRAME)
• badań przemysłowych (Centro Interdipartimentale di Ricerca Industriale – CIRI ICT)
• mechaniki zaawansowanej i materiałów (Centro Interdipartimentale di Ricerca Industriale – CIRI Meccanica Avanzata e Materiali)
• nauk o życiu i technologii zdrowia (Centro Interdipartimentale di Ricerca Industriale – CIRI Scienze della Vita e Tecnologie per la Salute)

Uczelnia wspiera Akademię Naukową Instytutu Bolońskiego (Accademia delle scienze dell’Istituto di Bologna)^[21].

Struktury sanitarne

Poliklinika św. Urszuli (Policlinico Sant’Orsola-Malpighi) jest główną siedzibą departamentu medycyny i chirurgii oraz spełnia rolę Instytutu Naukowego Hospitalizacji i Opieki nad Chorymi (Istituto di ricovero e cura a carattere scientifico, IRCCS)^[22]. Uniwersytet współpracuje również z innymi IRCCS: bolońskimi Instytutem Ortopedii Rizzoli (Istituto Ortopedico Rizzoli) i Instytutem Nauk Neurologicznych (Istituto delle Scienze Neurologiche), oraz z Naukowym Instytutem Romanii ds. Badań i Leczenia Nowotworów (Istituto Scientifico Romagnolo per lo Studio e la Cura dei Tumori) w miejscowości Meldola (prowincja Forlì-Cesena)^[21].

Ponadto uniwersytet prowadzi klinikę stomatologiczną w Bolonii^[23] i uniwersytecki szpital weterynaryjny „Giuseppe Gentile” w Ozzano dell’Emilia^[24]. (125,127,128)

Instytut Studiów Wyższych

Instytut Studiów Wyższych (Istituto di Studi Superiori) jest jednostką akademicką zajmującą się badaniami interdyscyplinarnymi, składającą się z Instytutu Studiów Zaawansowanych (Istituto di Studi Avanzati, ISA) i Kolegium Szkolnictwa Wyższego (Collegio Superiore), która przyjmuje studentów uznanych za najbardziej zasłużonych^[25].

Szkoła biznesu

Uniwersytet posiada własną szkołę biznesu, Bologna Business School (BBS), z siedzibą w Villa Guastavillani^[26]. Jest to fundacja, której członkami są, oprócz uniwersytetu, Fondazione Cassa di Risparmio in Bologna, Fondazione Guglielmo Marconi, Unicredit, lokalna Confindustria i różne lokalne firmy, takie jak IMA (Industria Macchine Automatiche), Marchesini, Lamborghini i Ferrari^[27].

Stowarzyszenia i spółdzielnie studenckie

Alma Mater Studiorum uznaje i wspiera różne stowarzyszenia i spółdzielnie studenckie^[28].

Sport

Bolońskie Uniwersyteckie Centrum Sportowe (Centro Universitario Sportivo Bologna, CUSB) jest amatorskim stowarzyszeniem sportowym uznanym przez uniwersytet, którego zadaniem jest promowanie i organizowanie studenckich zajęć sportowych^[29]. Unibo Motorsport to zespół uniwersytecki, który od 2009 bierze udział w mistrzostwach Formula SAE i Motostudent^[30].

Zobacz też

• Proces Boloński

Przypisy

Linki zewnętrzne

• artykuł w „Wiedzy i Życiu”. archiwum.wiz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-28)].