Uniwersytet w Greifswaldzie

Ten artykuł od 2015-10 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Uniwersytet w Greifswaldzie

Alma Mater Gryphiswaldensis
University of Greifswald

Data założenia	17 października 1456
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Meklemburgia-Pomorze Przednie
Adres	Domstraße 11 17487 Greifswald, Niemcy
Liczba studentów	12 300 (2009/10)[1]
Rektor	Katharina Riedel
Członkostwo	HRK, DAAD, DFG, EUA, CBUR, Socrates-Erasmus
Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego (c) TUBS, CC BY-SA 3.0 Uniwersytet w Greifswaldzie
Położenie na mapie Niemiec Uniwersytet w Greifswaldzie
54°05′40,70″N 13°22′28,65″E/54,094639 13,374625
Strona internetowa

Uniwersytet w Greifswaldzie (Universität Greifswald, Alma Mater Gryphiswaldensis, Universitas Gryphiswaldensis lub Academia Gryphica) – jeden z najstarszych uniwersytetów w Niemczech i Europie, założony w Greifswaldzie leżącym w okresie założenia na terenie księstwa pomorskiego w Świętym Cesarstwie Rzymskim, a obecnie na terenie landu Meklemburgia-Pomorze Przednie, w Niemczech.

Został założony w 1456 r. jako drugi uniwersytet w basenie Morza Bałtyckiego. Ze względu na zmiany przynależności państwowej Greifswaldu, uczelnia była w niektórych okresach najstarszym uniwersytetem Szwecji oraz Królestwa Prus^[2].

Obok uniwersytetu w Rostocku jest jednym z dwóch w landzie Meklemburgia-Pomorze Przednie.

Historia

Powstanie

Uczelnia została otwarta 17 października 1456 przez księcia pomorskiego Warcisława IX jako Academia Gryphica, dzięki zaangażowaniu ówczesnego burmistrza Greifswaldu – Heinricha Rubenowa^[3][4].

Przywileje uzyskała od cesarza, papieża i Warcisława IX. Uroczystość otwarcia miała miejsce w kościele greifswaldzkim pod wezwaniem św. Mikołaja, a udział w niej wziął biskup Henning Iwen. Zdecydowano o otwarciu czterech klasycznych wydziałów: teologii, filozofii, medycyny i prawa.

Dzięki korzystnemu położeniu geograficznemu miasta i dużemu wpływowi Hanzy, uczelnia rozwinęła intensywne kontakty ze Skandynawią. Od 1456 do reformacji (1526 – w tym roku reformacja miała miejsce w Greifswaldzie) studiowało tu 476 Skandynawów, a 22 wykładało. Uczelnia miała też sześciu rektorów z północy kontynentu.

Wiek XVI

Reformacja w regionie miała bardzo burzliwy przebieg i uniwersytet został zamknięty. W 1539 książę Filip I ponownie otworzył uczelnię, jednak tym razem nadał jej charakter protestancki i po sekularyzacji dóbr kościelnych ofiarował jej majątek klasztoru Eldena i klasztoru dominikańskiego. Zmienił się też sposób wyboru wykładowców i zostali oni mocno powiązani z dworem książęcym.

Następca – książę Ernest Ludwik zainicjował budowę budynków collegium, na którego fundamentach stoi dzisiaj reprezentacyjny, główny budynek uniwersytetu. Natomiast książę Filip Juliusz ufundował uniwersytetowi ceremonialną togę rektorską.

Wiek XVII i XVIII

Główny budynek (strona tylna)

Główny budynek (od Domstrasse)

W 1604 na Uniwersytecie Greifswaldzkim została uruchomiona pierwsza scentralizowana uniwersytecka biblioteka w Niemczech.

W 1634 książę Bogusław XIV w ramach zaległych uposażeń profesorów, zapisał uniwersytetowi grunty Eldeny (14 tys. ha), przez co uczelnia należała do największych posiadaczy majątków ziemskich spośród uniwersytetów.

Od czasu pokoju westfalskiego z 1648 Pomorze Przednie wraz z uniwersytetem należały do Szwecji, tylko przejściowo, w latach 1715–1720 przechodząc pod duńskie panowanie. W szczególności pod koniec XVIII w. uczelnia odgrywała rolę pomostu kulturowego pomiędzy Szwecją i Niemcami. Ponad 1500 Szwedów studiowało tu lub pracowało jako naukowcy. Jednym z nich był Thomas Thorild (1795–1808). W latach 1747–1750 powstał budynek główny uniwersytetu przy Domstrasse, któremu profesor matematyki, Andreas Mayer, nadał styl północnoniemieckiego późnego baroku. W budynku mieści się piękna aula, która dawniej odgrywała rolę biblioteki.

W okresie przynależności Greifswaldu do Szwecji postulowano przeniesienie uczelni do Szczecina, jednak nie zdecydowano się na to^[5].

Wiek XIX i XX

Dyplom ukończenia studiów na uniwersytecie w Greifswaldzie z 1837 r. ze zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu

Od 1815 uniwersytet w Greifswaldzie należał do Prus, stając się najstarszą pruską szkołą wyższą. W drugiej połowie XIX w. rozwinął się do nowoczesnego universitas litterarum. Oprócz wydziału medycznego, który posiadał własną klinikę, rozwinęły się również wydziały: prawa, teologiczny, klasyczny i filologiczny.

W 1901 r. pracujący na uniwersytecie w Greifswaldzie niemiecki biolog Paul Uhlenhuth odkrył reakcję pozwalającą na rozróżnianie krwi poszczególnych gatunków, w tym krwi ludzkiej od zwierzęcej, na zasadzie precypitacji; odkrycie to zostało po raz pierwszy wykorzystane do udowodnienia winy seryjnego zabójcy dzieci Ludwiga Tessnowa przed sądem w Greifswaldzie i było potem powszechnie używane w kryminalistyce przy badaniu śladów krwi.

W 1933 r. uniwersytet otrzymał imię Ernsta Moritza Arndta, byłego profesora z Greifswaldu. Nazwa uczelni nawet dzisiaj wzbudza sporo kontrowersji i dlatego wielokrotnie dyskutowano nad zmianą patrona. Arndta do celów propagandowych wykorzystywali hitlerowcy.

Pod koniec II wojny światowej szkołę zamknięto i otwarto ponownie 15 lutego 1946. Na rozkaz sowieckiej administracji zamknięto jednak kolejny raz wydział ekonomiczny.

Instytut Fizyki

W czasach NRD dochodziło do innych zmian w strukturze uniwersytetu. Wydział medyczny dostosowano do potrzeb Armii Czerwonej, a prawny całkowicie zamknięto. Pozostawiono wydziały: filozoficzny, teologiczny, medyczny i matematyczno-przyrodniczy, a wydział rolniczy został połączony z założoną w 1835 Akademią Rolniczą Greifswald–Eldena (niem. Landwirtschaftliche Akademie Greifswald-Eldena). W latach 1946–1955 istniał wydział pedagogiczny. W 1962 zamknięto istniejący od końca wojny wydział robotniczo-chłopski im. Martina Andersena Nexø (Arbeiter- und Bauern-Fakultät Martin Andersen Nexø).

Rok 1990 był przełomowym w historii uczelni. Nadano jej nową strukturę i przywrócono autonomię, wolność nauki i programu nauczania.
Uniwersytet posiada dziś pięć wydziałów: teologiczny, prawa i nauk o państwie, medycyny, filozoficzny i matematyczno-przyrodniczy. Prace badawcze koncentrują się głównie na medycynie i fizyce plazmowej.

Wiek XXI

Rok 2006 to jubileusz 550-lecia uniwersytetu, ale też okres dyskusji nad dalszym kształtem uczelni. Problemy finansowe zmuszają do podjęcia zmian i redukcji części wykładanych przedmiotów.

Wydziały

• Teologiczny
• Filozoficzny
• Medyczny
• Prawa i nauk o państwie
• Matematyczno-przyrodniczy

Współpraca z instytucjami

• Alfried-Krupp-Wissenschaftskolleg Greifswald
• Max-Planck-Institut für Plasmaphysik
• Institut für Niedertemperatur-Plasmaphysik
• Kernfusions-Forschungsreaktor Wendelstein 7-X
• Friedrich-Loeffler-Institut (Bundesforschungsinstitut für Tiergesundheit), Insel Riems
• Siemens AG, Bereich Öffentliche Netze
• Technologiezentrum Vorpommern
• Biotechnikum Greifswald
• Technologiepark
• Forschungsinstitut für Diabetes, Karlsburg (koło Greifswaldu)
• Caspar-David-Friedrich-Institut für Bildende Kunst
• Caspar-David-Friedrich Gesellschaft
• Institut für Kirchenmusik und Musikwissenschaft
• Institut für Politwissenschaft und Kommunikationswissenschaft

Współpraca z uniwersytetami

Z państw Unii Europejskiej

• Uniwersytet Aarhus, Dania
• Uniwersytet w Aberdeen, Szkocja
• Uniwersytet Masaryka w Brnie, Czechy
• Holbæk Seminarium, Dania
• Uniwersytet w Joensuu, Finlandia
• Uniwersytet Kłajpedzki, Litwa
• Uniwersytet Wileński, Litwa
• Uniwersytet w Lund, Szwecja
• Uniwersytet w Padwie, Włochy
• Uniwersytet Szczeciński, Polska
• Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Polska
• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska
• Uniwersytet Łotwy w Rydze, Łotwa
• Uniwersytet w Tartu, Estonia

Inne

• Petersburski Uniwersytet Państwowy, Petersburg, Rosja
• Uniwersytet w Saskatchewan, Saskatoon, Kanada
• Uniwersytet w Sarajewie (Bośnia i Hercegowina)

Inne

Na Uniwersytecie studiowali m.in. Jan Bugenhagen, Jan Fryderyk, Hugo Lemcke, Jonathan Paul^[6].

W Greifswaldzie studiowali medycynę m.in.:

• Theodor Billroth
• Ludwik Rydygier (w latach 1869–1878) późniejszy znany polski chirurg
• Jan Biziel – polski lekarz, działacz niepodległościowy i społeczny
• Józef Krzymiński (do 1882) – polski lekarz, działacz społeczny i polityczny
• Stefan Bernard Janiszewski (do 1898) – tytularny generał brygady Wojska Polskiego
• Aleksander Majkowski (w latach 1900–1901) – lekarz, kaszubski działacz polityczny i pisarz

Rektorem uniwersytetu był Ernest Bogusław von Croy.

Z Uniwersytetem związani byli (jako profesorowie) również:

• Johannes Micraelius – teolog, poeta i historyk, wykładowca retoryki
• Wilhelm Baum – doktor medycyny, chirurg
• Felix Hausdorff – matematyk, jeden z twórców topologii

Uniwersytet Ernsta-Moritza-Arndta miał w historii dwóch laureatów Nagrody Nobla:

• Gerhard Domagk (1923–1925), medycyna, 1939 (odebrał w 1947)
• Johannes Stark (1874–1957), fizyka, 1919

W 1912 powstało w Greifswaldzie, z inicjatywy Otto Jaekela (greifswaldzkiego paleontologa), niemieckie Towarzystwo Paleontologiczne (Paläontologische Gesellschaft).

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

• Universität Greifswald
• Hanse- und Universitätsstadt Greifswald
• Bebilderte Universitätschronik (Jahre 1437 bis 1995). uni-greifswald.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-18)].