Ural Południowy

Ural Południowy
Южный Урал
Ilustracja
Bolszoj Jamantau
Państwo Rosja
Republika Baszkortostan
Najwyższy szczytJamantau (1638 m)
Długość550 km
Jednostka dominującaUral
Sąsiednie pasmaUral Środkowy, Mugodżary
Położenie na mapie Baszkortostanu
Mapa konturowa Baszkortostanu, po prawej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Ural Południowy”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, po lewej nieco na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Ural Południowy”
Ziemia54°00′27″N 58°29′52″E/54,007500 58,497778

Ural Południowy (ros. Южный Урал) – najszersza i najbardziej położona na południe część łańcucha górskiego Ural w Rosji. Stanowi fragment umownej granicy między Europą i Azją. Ciągnie się z północy na południe, od górnego biegu rzeki Ufa, za którą znajduje się Ural Środkowy do rzeki Ural, za którą znajduje się łańcuch górski Mugodżary stanowiący przedłużenie Uralu w Kazachstanie[1][2][3].

Długość tej części Uralu wynosi 550 km, a jej szerokość do 250 km. Administracyjnie znajduje się w obwodzie orenburskim, obwodzie czelabińskim i Baszkortostanie[2].

Pasmo górskie Zigalga

Geografia i geologia

Ural Południowy składa się z szeregu pasm górskich o różnej wysokości, rozciętych przez głębokie, podłużne i poprzeczne doliny. Głównym grzbietem Uralu jest tutaj pasmo Uraltau[4].

Na zachód od doliny rzeki Biełaja znajdują się najwyższe pasma Uralu Południowego. Są to m.in. pasma: Zigalga, Maszak, Jamantau i Iremel. Zbudowane są z piaskowców kwarcowych i łupków. Na wschód od Uraltau znajdują się m.in. pasma: Irendyk i Kryktytau. Składają się nie tylko ze skał osadowych, ale także wulkanicznych. Na zachód od głównego grzbietu znajduje się szereg pasm górskich idących z północnego wschodu na południowy zachód (m.in. pasma Zilmerdak, Jurmatau, Kołu, Karatau)[4][2][5].

Najwyższe szczyty tej części Uralu to Bolszoj Jamantau (1638 m), Iremel (1586 m), Zigalga (1425 m) i Nurgusz (1406 m)[1].

Na zachodnich zboczach Uralu Południowego występują zjawiska krasowe. Znajduje się tu wiele jaskiń, m.in. Askinskaja pieszczera, Jaskinia Ignatiewska i Jaskinia Kapowa[1][6].

Pasmo Kryktytau

Klimat

Ural Południowy słynie z ostrego klimatu kontynentalnego, który charakteryzuje się gorącymi latami i mroźnymi zimami. W styczniu średnia temperatura powietrza wynosi -22 °C, w lipcu +19 °C. Opady rocznie od 700–800 mm (na zachodzie) do 350 mm (na wschodzie)[2].

Przyroda

Stoki do wysokości 1000–1250 metrów są porośnięte lasami iglastymi (jodła, świerk, modrzew, sosna), rzadziej liściastymi. Powyżej 1250 metrów górska tundra[5][1].

Głównym przedstawicielem fauny jest niedźwiedź. Są też inne drapieżniki, takie jak ryś i wilk. Oprócz nich można spotkać m.in. jelenie, zające, borsuki, wydry, kuny i węże[5].

Znajdują się tu parki narodowe: Park Narodowy „Baszkiria”, Park Narodowy „Ziuratkul”, Park Narodowy „Zigalga”, Park Narodowy „Taganaj”, a także Rezerwat przyrody „Szulgan-Tasz”, Rezerwat Ilmeński, Rezerwat Południowouralski i kilkanaście innych rezerwatów przyrody[2][7].

Największe miejscowości w pobliżu Uralu Południowego to: Ufa i Magnitogorsk[1].

Przypisy

  1. a b c d e Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, tom 3, Góry Europy, Wydawnictwo STAPIS, Katowice, 2007, ISBN 978-83-60429-04-4.
  2. a b c d e ЮЖНЫЙ УРАЛ • Большая российская энциклопедия - электронная версия, bigenc.ru [dostęp 2020-12-04].
  3. Урал, geographyofrussia.com [dostęp 2020-12-04].
  4. a b Южный Урал: Общее описание района, tourclub-perm.ru [dostęp 2020-12-04].
  5. a b c Южный Урал, uralsky.info [dostęp 2020-12-04] (ros.).
  6. Урал (географич.), bse.sci-lib.com [dostęp 2020-12-04].
  7. Зигальга, zigalga.org [dostęp 2021-06-28].

Media użyte na tej stronie

U+25B2.svg
Black up-pointing triangle , U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
Хребет Крыктытау.jpg
Autor: Андрей Шуняев, Licencja: CC BY-SA 4.0
Участок хребта Крыктытау, Абзелиловский район
Спуск к седловине г. Большой Ямантау.jpg
Autor: Максимов Дмитрий, Licencja: CC BY-SA 4.0
Гора Большая Яман-тау: Белорецкий район, Башкортостан
Russia edcp relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Russia.

EquiDistantConicProjection : Central parallel :

* N: 54.0° N

Central meridian :

* E: 100.0° E

Standard parallels:

* 1: 49.0° N
* 2: 59.0° N
Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Flag of Bashkortostan.svg
Башҡортостан Республикаһының Дәүләт флагы
Relief Map of Bashkortostan.jpg
Физическая карта Республики Башкотостан
  • Проекция — равноугольная.
  • Параметры шаблона (координаты краёв):
|top    = 56.6
|bottom = 51.5
|left   = 53.0
|right  = 60.2