Urania (muza)

Urania
Οὐρανία
—bogini muza astronomii—
Ilustracja
Urania, muza astronomii, marmurowa kopia rzymska z II wieku n.e. według oryginału greckiego z IV wieku p.n.e., Muzeum Pio-Clementino (Muzea Watykańskie)
Występowaniemitologia grecka
Atrybutycyrkiel, kula nieba, wskaźnik
SiedzibaParnas
Rodzina
OjciecZeus
MatkaMnemosyne
RodzeństwoErato,
Euterpe,
Kalliope,
Klio,
Melpomene,
Polihymnia,
Talia,
Terpsychora

Urania („Niebiańska”; gr. Οὐρανία Ouranía, łac. Urania, ‘Niebiańska’ od gr. ouranós ‘niebo’) – muza astronomii (łącznie z astrologią)[a][1][2].

Uchodziła za córkę boga Zeusa i tytanidy Mnemosyne oraz za siostrę: Erato, Euterpe, Kalliope, Klio, Melpomene, Polihymnii, Talii, Terpsychory[1][3][2]. Według niektórych źródeł miała synów Linosa (z Amfimarosem) i Hymena[4][5][6].

Była jedną spośród dziewięciu muz olimpijskich (przebywały na Olimpie), które należały do orszaku boga Apollina (Apollon Musagetes), ich przewodnika[3][7][8]. Wraz ze swoimi siostrami uświetniała śpiewem biesiady bosko-ludzkie (m.in. zaślubiny Tetydy i Peleusa oraz Harmonii i Kadmosa), a także uczty olimpijskie samych bogów[2][3].

W sztuce przedstawiana jest zwykle jako kobieta z cyrklem, kulą nieba (gwiezdnym globusem) i wskaźnikiem (pałeczką służącą do wskazywania czegoś na globusie) – atrybutami symbolizującymi dziedzinę nauki, której patronowała (jej dziełem było gwiaździarstwo)[7][9][10].

Imieniem muzy nazwano jedną z planetoid – (30) Urania, niektóre obserwatoria astronomiczne (m.in. w Antwerpii, Berlinie, Wiedniu, Zurychu) oraz czasopismo poświęcone upowszechnianiu wiedzy astronomicznej – „Urania – Postępy Astronomii”[11], a także nocny pociąg TLK Urania, w sezonie letnim 2016, kursujący między Krakowem a Kołobrzegiem i Krakowem a Ustką.

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Zadanie (rola) jakie Uranii wyznaczono ostatecznie w późnym okresie starożytności.

Przypisy

  1. ↑ a b Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 451. ISBN 80-8046-098-1. (słow.); polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
  2. ↑ a b c Wyżyna olimpijska. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 145–147. ISBN 83-7391-077-8.
  3. ↑ a b c Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 241–242. ISBN 83-04-04673-3.
  4. ↑ Vojtech Zamarovský, op.cit., s. 193–194. ISBN 80-8046-098-1.
  5. ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 210, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
  6. ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 149–150, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
  7. ↑ a b Mity o bogach. W: Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 163–164. ISBN 83-221-0111-2.
  8. ↑ Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 404: Musagetes (ang.). ancientlibrary.com. [dostęp 2011-03-19].
  9. ↑ Urania, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2010-09-06].
  10. ↑ Bogowie olimpijscy. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 53–54. ISBN 83-210-0677-9.
  11. ↑ Urania – Postępy Astronomii. www.urania.edu.pl. [dostęp 2014-04-18].

Bibliografia

  • Aaron J. Atsma: Ourania (ang.). theoi.com. [dostęp 2010-01-03].
  • Urania (ang.). mythindex.com. [dostęp 2010-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-24)].
  • Hezjod: Narodziny bogów (Theogonia); Prace i dni; Tarcza. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7255-040-9.
  • Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2003, s. 1368. ISBN 83-7399-022-4.
  • Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 774. ISBN 83-01-03529-3.
  • Carlos Parada: Urania2 (Muses) (ang.). maicar.com. [dostęp 2010-11-10].
  • Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 405: Muses (ang.). ancientlibrary.com. [dostęp 2011-03-19].
  • William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Urania (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-07].
  • Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Urania1 (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-07].
Muzy
Muzy olimpijskie
Muzy tytanidy
według Pauzaniasza
według Cycerona
Muzy apollonidy
według Plutarcha
według Eumelosa
  • Kefiso
  • Apollonis
  • Borystenis

"Muzy", Baldassare Peruzzi

Media użyte na tej stronie

Urania Pio-Clementino Inv293.jpg
Urania, Muse of astronomy. Marble, head and torso: Roman copies after Greek originals from the 4th century BC, rest of the body: modern restoration. The head does not belong to the body. From the Villa Adriana near Tivoli, 1786 (head).