Uraz (województwo dolnośląskie)
| Artykuł | 51°14′40″N 16°51′13″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 51°14'N, 16°47'E, 51°14'58.60"N, 16°51'5.04"E |
| - błąd | 19899 m |
| Odległość | 705 m |
| wieś | |
 Kościół pw. św. Michała i św. Walentego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) | 949[1] |
| Strefa numeracyjna | 71 |
| Kod pocztowy | 55-120[2] |
| Tablice rejestracyjne | DTR |
| SIMC | 0878820 |
Położenie na mapie gminy Oborniki Śląskie _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Oborniki Śląskie") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu trzebnickiego  | |
 51°14′40″N 16°51′13″E/51,244444 16,853611 | |
| Strona internetowa | |
Uraz (niem. Auras[3]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, w gminie Oborniki Śląskie. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1288 rokiem, zdegradowany w 1945 roku[4]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wrocławskiego.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0878694 | Niziny | przysiółek |
W Urazie znajdują się m.in. szkoła podstawowa, przedszkole oraz remiza OSP. Od 2007 r. w Urazie rozwija się marina turystyczna Port Uraz, będąca miejscem koncertów szantowych, wypożyczalnią sprzętu wodniackiego i żeglarskiego oraz pierwszym przystankiem na Odrze za Wrocławiem. Miejscowość zamieszkuje 949 osób (2011-03)[1].
Do uraskiej parafii pw. św. Michała Archanioła należą również miejscowości Lubnów, Raków, Niziny[7].
Uraz, będąc przez niemal 500 lat miastem, posiada swój herb – byka na zielonym polu, kroczącego (heraldycznie) w prawo.
Położenie
.JPG)
Miejscowość położona jest na prawym brzegu rzeki Odry, w odległości 7 km na południowy zachód od Obornik Śląskich i około 25 km na północny zachód od Wrocławia. Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 341.
Dzięki dogodnemu położeniu miejscowości – osiedla się w niej coraz więcej wrocławian.
Toponimia
Nazwa miejscowości w zlatynizowanej formie Uras wymieniona jest w łacińskim dokumencie z 1312 roku wydanym w Głogowie we fragmencie Uras civitatem et castrum[8]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Aurasium[9]. 12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Uraz[3].
Historia
Średniowiecze
Pierwsza wzmianka o grodzie i osiedlu wokół niego pochodzi z 1203[10]. W połowie XIII w. w Urazie znajdował się książęcy gród, zarządzany przez kasztelana, np. w 1291 r. został nim rycerz Bogusz Wezenborg[11]. Około 1319 r. rycerz Andreas Radak zbudował w miejscowości zamek. Uraz należał do książąt wrocławskich, później głogowskich, a potem ponownie wrocławskich. Po śmierci Henryka VI Dobrego przeszedł na własność korony czeskiej. Burgrabią zamku w 1344 r. był Hancko von Auras, w latach 1428–1443 właścicielem zamku był ród Czirnów, a w 1466 r. Jerzy z Podiebradów podarował uraskie dobra rycerzowi Christophowi von Skoppowi. W tym samym czasie Uraz uzyskał prawa miejskie. Jeden z kolejnych właścicieli – oleśnicki książę Konrad X Biały – ponownie przebudował zamek, a po jego śmierci (1492 rok) miasto kupił Christoph von Jörger. W następnych latach właściciele uraskich dóbr, jak i zamku, zmieniali się wielokrotnie.
II wojna światowa
W 1945 r. miasto zostało zdobyte przez wojska radzieckie, ulegając ciężkim zniszczeniom. Niemal całkowitemu zniszczeniu uległa pierzeja północna rynku. Uraz przekazano administracji polskiej, która dokonała wysiedlenia ówczesnej ludności do Niemiec i zastąpiła ją polskimi przesiedleńcami – głównie z dawnych Kresów Wschodnich. Ze względu na skalę zniszczeń, niewielka miejscowość została zakwalifikowana przez nowe władze do rzędu wsi. Odbudowy Urazu nie podjęto, zaś relikty jego miejskiego charakteru widoczne są we fragmentarycznie zachowanej, zwartej zabudowie rynku (obecnie pl. Wolności) z nieczynnym ratuszem. Do dnia dzisiejszego przy wjeździe od strony Pęgowa, nieopodal cmentarza znajduje się obelisk, ze zdemontowanymi już tablicami, niegdyś upamiętniający poległych żołnierzy Armii Czerwonej.
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[12]:
- miasto, na uwagę zasługują zachowany układ miasta
- kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła – wzmiankowany był już w 1218 r.; obecną formę i neogotyckie wykończenie nadały mu: gruntowna przebudowa w latach 1770–1789 oraz powojenne renowacje zakończone na przełomie roku 1951/1952. W kościele znajdują się rzeźby przywiezione przez repatriantów z Nawarii koło Lwowa[13]
- zespół zamkowy, XIII-XVIII w.:
- park
- zamek w ruinie, uległ ruinie w latach 50. XX wieku
- dom, pl. Wolności 1, z końca XVIII w. budynek dawnej fabryki skóry powstały na przełomie XVII/XVIII wieku, z piwnicą o posadzce kamiennej i kolebkowych sklepieniach[13].
- dom, pl. Wolności 2, z przełomu XVIII/XIX w.
- dom, pl. Wolności 10, z przełomu XVII/XVIII w., z wykuszem
Inne zabytki:
- zabytkowe budynki w centrum o konstrukcji szachulcowej z początku XVIII i XIX w.
Szlaki turystyczne
Szlak dookoła Wrocławia im. doktora Bronisława Turonia
Szlak pieszy Uraz – Kąty Wrocławskie
Trzebnicka pętla rowerowa[14]
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1315 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 80–81.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Dekanat Brzeg Dolny rzymskokatolicka parafia pw. św. Michała Archanioła. Archidiecezja wrocławska. [dostęp 2020-07-30].
- ↑ Codex Diplomaticus Maioris Poloniae, tomus II, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1878, s. 294–295.
- ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 174. ISBN 978-83-910595-2-4.
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 412.
- ↑ Franciszek Kusiak: Rycerze średniowiecznej Europy łacińskiej. Warszawa: PIW, 2002, s. 235. ISBN 83-06-02890-2.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 174–175. [dostęp 2013-07-15].
- ↑ a b „Dolnośląskie Ścieżki” nr 19/2010, wyd. Dolnośląskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej we Wrocławiu.
- ↑ Wokół Wrocławia. Grzegorz Zwoliński (red.). Wrocław: Studio Plan, 2012. ISBN 978-83-62645-47-3.
Linki zewnętrzne
- uraz.net, czyli Uraz i okolica w sieci. uraz.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-28)].
- Uraz w serwisie dolny-slask.org.pl
- Uraz, niem. Auras, miasto, powiat wołowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 815.
- Siedziba gminy: Oborniki Śląskie
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.9134 N
- S: 49.9809 N
- W: 14.7603 E
- E: 17.9091 E
Flaga województwa dolnośląskiego
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Żółty szlak turystyczny.
Zielony szlak turystyczny.
Czerwony szlak rowerowy
Oryginalny, zgodny z historycznym, herb polskiej wsi Uraz
Herb von Czirn
Autor: MonteChristof, Licencja: CC BY 3.0
Zabytek nr 736/W z 05.01.1998: Dom mieszkalno-gospodarczy, d. fabryka skóry - w:Uraz ul. Wolności 1 (widok od ul. Wolności). Budynek powstał na przełomie XVII/XVIII w. Jego piwnice mają kamienne posadzki i kolebkowe sklepienia.
Autor: Grzegorz W. Tężycki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Obelisk w Urazie (woj. dolnośląskie).