Uromyces appendiculatus

Uromyces appendiculatus
Ecja na dolnej stronie liścia fasoli
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	rdze
Rząd	rdzowce
Rodzina	rdzowate
Rodzaj	Uromyces
Gatunek	Uromyces appendiculatus
Nazwa systematyczna
Uromyces appendiculatus F. Strauss Exanth. Pflanzen (Wien): 277 (1833)

Uredinia na dolnej stronie liścia fasol

Telia na dolnej stronie liścia fasoli

Teliospory i urediniospory

Uromyces appendiculatus F. Strauss – gatunek grzybów z rodziny rdzowatych (Pucciniaceae)^[1]. Wywołuje chorobę zwaną rdzą fasoli^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Uromyces, Pucciniaceae, Pucciniales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimów nazwy naukowej ma około 40. Niektóre z nich^[3].

W polskich opracowaniach opisywany jest jako Uromyces phaseoli^[4][2].

Cykl rozwojowy

Wytwarza w typowy dla rdzowatych sposób 5 gatunków zarodników. W odróżnieniu jednak od większości przedstawicieli tej rodziny jest to rdza jednodomowa, czyli taka, która pełny cykl rozwojowy odbywa na jednym żywicielu^[5]

Na pozostałych w ziemi resztkach fasoli zimują zarodniki zwane teliosporami. Wiosną wyrasta z nich przedgrzybnia, na której wytwarzane są zarodniki płciowe – bazydiospory. Dokonują one infekcji pierwotnej zakażając młode rośliny fasoli. Na ich liściach powstają rdzawe plamki i brodawkowate wytwory grzybni, w których wytwarzane są dwa rodzaje zarodników: pyknidia i ecjospory. Te ostatnie rozprzestrzeniane przez wiatr dokonują infekcji wtórnej zakażając nowe rośliny fasoli. Rozwój pyknidiów i ecjów trwa tylko kilka dni, a owocniki wytwarzające te typy zarodników są małe i trudne do zauważenia. Z ecjospor kiełkujących na liściach fasoli rozwija się grzybnia wytwarzająca zarodniki zwane urediniosporami, które również dokonują infekcji wtórnych. Jesienią powstają na liściach czarne grudki (telia), w których wytwarzane są zarodniki przetrwalnikowe – teliospory^[5].

Występujące na górnej powierzchni liści bardzo drobne pyknidia nie zarażają innych roślin. Ich zadanie jest inne. Są haploidalne i są dwóch rodzajów: (+) i (-) (tzw. heterotalizm). Jądra dwóch pykniospor różnych znaków mogą połączyć się z sobą (kariogamia), częściej jednak zachodzi ich kontakt z receptorami pykniospor o innym znaku, i wówczas dochodzi do kariogamii różnoimiennych jąder. Powstaje grzybnia dwujądrowa, diploidalna, a z niej rozwijają się ecja. Tak więc dzięki pykniosporom ecjospory mogą być wytwarzane nawet w tych przypadkach, gdy na liściu fasoli wykiełkowały tylko bazydiospory tego samego znaku. Owady mogą bowiem przynieść pykniospory o innym znaku z innych liści fasoli^[6].

Występowanie

Pasożytuje na fasoli wielkokwiatowej (Phaseolus coccineus), fasoli zwykłej (Phaseolus vulgaris) i wspiędze pospolitej (Lablab purpureus)^[4]. Występuje we wszystkich rejonach świata, w których uprawiana jest fasola^[5].

Przypisy