Urzędów

Urzędów
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz w Urzędowie
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

kraśnicki

Gmina

Urzędów

Prawa miejskie

1405–1870
i od 2016[1]

Burmistrz

Paweł Dąbrowski

Powierzchnia

12,91 km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


1694[2]
131,2 os./km²

Strefa numeracyjna

81

Kod pocztowy

23-250

Tablice rejestracyjne

LKR

Położenie na mapie gminy Urzędów
Mapa konturowa gminy Urzędów, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Urzędów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Urzędów”
Położenie na mapie powiatu kraśnickiego
Mapa konturowa powiatu kraśnickiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Urzędów”
Ziemia50°59′35″N 22°08′33″E/50,993056 22,142500
TERC (TERYT)

0607084

SIMC

0392684

Urząd miejski
Rynek 26
23-250 Urzędów
Strona internetowa
BIP

Urzędówmiasto w województwie lubelskim, w powiecie kraśnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Urzędów. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Urzędów liczył 1694 mieszkańców[2].

Położenie

Urzędów położony jest w historycznej Małopolsce, początkowo należał do ziemi sandomierskiej, a następnie do ziemi lubelskiej[3]. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[4], w latach 1405–1474 w województwie sandomierskim[3], później zaś w starostwie urzędowskim w powiecie urzędowskim województwa lubelskiego w 1786 roku[5].

Urzędów leży w kotlinie jaką we Wzniesieniach Urzędowskich wyżłobiła Urzędówka. Najwyższy punkt w pobliżu Urzędowa osiąga wysokość 258 metrów w Leszczynie. Najniższy na Bęczynie 176 metrów nad poziomem morza. Obrzeża kotliny są łagodnie sfalowane z wyjątkiem niektórych zboczy nad Urzędówka oraz jarów wyżłobionych przez wiosenne wody. Urzędówka jest wąskim stosunkowo ciekiem wypływającym spod Wilkołaza dość szeroką kotliną. Jeszcze w XVIII wieku tworzyła znaczne rozlewiska, które broniły miasta z trzech stron a nazywane były jeziorem. Istniał nawet w dawnym Urzędowie cech rybacki.

Rzeka była stale zasilana w wodę z licznych źródeł spotykanych wzdłuż jej brzegów. Nawet zimą spotyka się niezamarzające źródełka. Rzeka wpada do Wyżnicy, a z nią do Wisły. Urzędów rozciąga się na długości 8 km wzdłuż rzeki, a składa się z samej osady oraz przedmieść – na prawym brzegu Gór, Rankowskiego, Mikuszewskiego i Bęczyna, a na lewym brzegu Zakościelnego i ulicy Wodnej dawniej Przedmieścia Krakowskiego. Siedem dróg łączy Urzędów z Kraśnikiem i Opolem Lubelskim (DW 833), Józefowem nad Wisłą, Wilkołazem i Dzierzkowicami, przez które przebiegał dawniejszy trakt z Krakowa do Lublina, skąd na Litwę i Ruś.

Historia

Urzędów – centrum
Urzędów – rynek
Gminny Ośrodek Kultury

Pierwsze historyczne doniesienia o miejscowości datowane są na rok 1405, kiedy to na bazie dawnej osady targowej został ulokowany Urzędów przez króla Władysława Jagiełłę na prawie magdeburskim[3], wiadomo jednak, że jako osada Urzędów istniał już pod koniec XIV wieku. Ruchliwy szlak handlowy łączący stolicę Polski – Kraków z Litwą i Rusią, przy którym leżał Urzędów, sprzyjał rozwojowi miasta. W 1425 roku powołana zostaje parafia, a wraz z ustanowieniem w 1474 roku województwa lubelskiego Urzędów staje się siedzibą władz rozległego powiatu, w którego granicach znajdowało się 35 parafii. Odbywały się tu sejmiki ziemi lubelskiej, działał sąd ziemski i prawdopodobnie przez pewien okres (w XV w.) również sąd grodzki[6].

W 1548 roku wójtostwo urzędowskie otrzymał Mikołaj Rej[7].

Lata 1550–1625 to okres rozwoju miasta Urzędowa. W tym okresie kształciło się 63 studentów w Akademii Krakowskiej. W XVI i XVII wieku Urzędów miał prawo wyboru 2 posłów do sejmu w Warszawie. Tutaj odbywały się sejmiki województwa lubelskiego. W 1648 r. miasto zostało zrabowane i zniszczone przez kozaków Chmielnickiego. Mieszkańcy zostali zdziesiątkowani przez toczące się wojny i towarzyszące im epidemie. W 1657 roku, Urzędów zostaje zajęty przez wojska szwedzkie Karola Gustawa i węgierskie Rakoczego. Miasto zostaje do reszty złupione, spaliły się kościoły św. Ducha i św. Elżbiety. W XVIII wieku Urzędów zaliczany był do grona mniejszych miast królewskich o charakterze rolniczym. Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej przestał istnieć także powiat urzędowski, a 13 stycznia 1870 r. pozbawiono Urzędów praw miejskich[8].

W 1944 roku Urzędów został wyzwolony przez żołnierzy Armii Krajowej[9].

W latach 1954-1954 wieś należała i była siedzibą władz gromady Urzędów. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w ówczesnym województwie lubelskim.

1 stycznia 2016 roku Urzędów odzyskał status miasta; w jego granice włączono wieś Zakościelne, po czym ludność Urzędowa zwiększyła się ze 1107 do 1690 mieszkańców[1][10].

Oświata

Placówki oświatowe:

  • Publiczne Przedszkole w Urzędowie, ul. Wodna 34
  • Szkoła Podstawowa w Urzędowie, ul. Wodna 24
  • Publiczne Gimnazjum w Urzędowie, ul. Wodna 24
  • Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Władysława Jagiełły, ul. Wodna 24
  • Zespół Szkół Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego im. Orląt Lwowskich, ul. Wodna 34

Obiekty turystyczne

  • Sanktuarium św. Otylii
  • Wały urzędowskie
  • Synagoga w Urzędowie
  • Cmentarz żydowski
  • Kościół parafialny
  • Ośrodek garncarski
  • Obserwatorium astronomiczne

Sport

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie z którymi współpracuje Urzędów:

MiastoKraj
  Nádudvar Węgry
  Wyżwa Stara Ukraina

Przypisy

  1. a b Dz.U. z 2015 r. poz. 1083.
  2. a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19].
  3. a b c Marian Surdacki: Edukacyjno-opiekuńcze funkcje cechów urzędowskich w XV–XVIII wieku, w: „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. XLIV. Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2005, s. 7, 8. ISSN 0080-4754
  4. Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 14.
  5. Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa lubelskiego 1786
  6. M. Pawlikowski, Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.
  7. August Grychowski, Lublin i Lubelszczyzna w życiu i twórczości pisarzy polskich, Lublin 1974 s. 16.
  8. Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 471)
  9. Tadeusz Żenczykowski, Polska lubelska 1944, Warszawa 1990, s. 31.
  10. R. Szmytkie (2017) Dezintegracja zlepieńców miejsko-wiejskich w Polsce w latach 2008–2016

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
Urzedow lubelskie centrum.JPG
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Yarek shalom (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
autor: Yarek shalom 21:14, 12 October 2006 (UTC)yarek shalom
POL Urzędów flag.svg
Flaga miasta i gminy Urzędów
POL województwo lubelskie COA.svg
herb województwa lubelskiego
Urzedow lubelskie gminny osrodek kultury.JPG
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Yarek shalom (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
autor: Yarek shalom 21:12, 12 October 2006 (UTC)yarek shalom
Ratusz w Urzędowie.jpg
Autor: fot. L. Dudziński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Urząd Miejski w Urzędowie
Urzedow lubelskie rynek 01.JPG
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Yarek shalom (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
autor: ~~yarek shalom