Uskok przesuwczy
Uskok przesuwczy (uskok listwowy) – uskok, na którym przemieszczenie zachodzi równolegle do rozciągłości powierzchni uskokowej, w odróżnieniu od uskoków zrzutowych – normalnych i odwróconych. Zuskokowane bloki przesuwają się równolegle do uskoku, nie odsuwając się od siebie. Uskoków przesuwczych nie należy mylić z uskokami transformacyjnymi, związanymi ze zjawiskiem spreadingu (rozrostu) dna oceanicznego.
Podział uskoków przesuwczych
Ze względu na składowe ruchu wyróżniamy[1]:
- uskok lewoprzesuwczy (uskok lewoskrętny, uskok sinistralny) – zwrot ruchu względnego wywołuje rotację lewoskrętną (przeciwną ruchowi wskazówek zegara)
- uskok prawoprzesuwczy (uskok prawoskrętny, uskok dekstralny) – zwrot ruchu względnego wywołuje rotację prawoskrętną (zgodną z ruchem wskazówek zegara)
Uskoki zrzutowo-przesuwcze
Rzeczywiste uskoki często mają zarówno składową zrzutową, jak i przesuwczą, tzn. ruch zachodzi ukośnie względem rozciągłości uskoku.
Są to uskoki zrzutowo-przesuwcze, wśród których możemy wyróżnić[1]:
- uskok normalno-przesuwczy – powierzchnia uskokowa nachylona w stronę skrzydła zrzuconego
- uskok inwersyjno-przesuwczy – powierzchnia uskokowa nachylona w stronę skrzydła wiszącego
- uskok progowo-przesuwczy – powierzchnia uskokowa pionowa
Uskoki te mogą być zarówno prawoskrętne, jak i lewoskrętne, np. uskok progowo-przesuwczy, prawoskrętny[1].
Najszybsze uskoki zrzutowo-przesuwcze to[2]:
- Uskok alpejski wędrujący w tempie 30 mm/rok
- Uskok San Andreas wędrujący w tempie 25 mm/rok
- Uskok Północnoanatolijski wędrujący w tempie 20 mm/rok
- Uskok Denali wędrujący w tempie 10 mm/rok
- Uskok Ałtyn Tag wędrujący w tempie 9 mm/rok
Przypisy
Bibliografia
- Wojciech Jaroszewski, Leszek Marks, Andrzej Radomski, Słownik geologii dynamicznej, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1985, s. 273-276, ISBN 83-220-0196-7, OCLC 830183626.
- Wojciech Jaroszewski: Tektonika uskoków i fałdów, Wydanie drugie, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1980, ISBN 83-220-0085-5, s. 96-97, 167-175
Media użyte na tej stronie