Usnea

Brodaczka
Ilustracja
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwogrzyby
Typworkowce
Klasamiseczniaki
Rządmisecznicowce
Rodzinatarczownicowate
Rodzajbrodaczka
Nazwa systematyczna
Usnea Dill. ex Adans.
Fam. Pl. 2: 7 (1763)
Typ nomenklatoryczny

Usnea florida (L.) Weber ex F.H. Wigg.

Brodaczka kępkowa
Brodaczka kędzierzawa

Usnea Dill. ex Adans. (brodaczka) – rodzaj grzybów z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany do grupy porostów[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].

Synonimy naukowe: Alectoria Link, Eumitria Stirt., Neuropogon Nees & Flot., Usneomyces E.A. Thomas ex Cif. & Tomas[3]:

Charakterystyka

Rosną na drzewach w lasach. Plecha zwisająca, krzaczkowata lub brodata. Cechuje je duża zmienność i są trudne do oznaczenia. Zanikają z powodu nawet nieznacznych zanieczyszczeń powietrza.

Gatunki występujące w Polsce

  • Usnea barbata (L.) Weber ex F.H. Wigg. 1780[4] – brodaczka właściwa
  • Usnea capillaris Motyka 1960[4] – brodaczka włosowata
  • Usnea carpatica Motyka 1930[4] – brodaczka karpacka
  • Usnea caucasica Vain. 1899[4] – brodaczka kaukaska
  • Usnea cavernosa Tuck. 1850 – brodaczka jamkowata
  • Usnea ceratina Ach. 1810 – brodaczka rogowata
  • Usnea chaetophora Stirt. 1883 – brodaczka gładka
  • Usnea cornuta Körb. 1859[4] – brodaczka szydłowata
  • Usnea esthonica Räsänen – brodaczka estońska
  • Usnea faginea Motyka 1935[4] – brodaczka buczynowa
  • Usnea filipendula Stirt. 1881 – brodaczka zwyczajna
  • Usnea florida (L.) Weber ex F.H. Wigg. 1780 – brodaczka nadobna
  • Usnea foveata Vain. 1928 – brodaczka bruzdkowana
  • Usnea fragilescens Hav. ex Lynge 1921 – brodaczka subtelna
  • Usnea fulvoreagens (Räsänen) Räsänen 1935 – brodaczka rozpierzchła
  • Usnea glabrata (Ach.) Vain. 1915 – brodaczka łysiejąca
  • Usnea glabrescens (Nyl. ex Vain.) Vain. 1925 – brodaczka szczelinowata
  • Usnea glauca Motyka 1930[5] – brodaczka sztywna
  • Usnea hirta (L.) Weber ex F.H. Wigg. 1780 – brodaczka kępkowa
  • Usnea lapponica Vain. 1925 – brodaczka sorediowa
  • Usnea leucosticta Vain. 1933[4] – brodaczka wybielona
  • Usnea neglecta Motyka 1936[4] – brodaczka zaniedbana
  • Usnea perplexans Stirt. 1881[1] – brodaczka sitowa (Usnea perplectans[6])[7]
  • Usnea plicata (L.) Weber ex F.H. Wigg. 1780 – brodaczka spleciona
  • Usnea prostrata Van. ex Räsänen 1921[4] – brodaczka wyprostowana
  • Usnea silesiaca Motyka 1930[8] – brodaczka maderska
  • Usnea scabrata Nyl. 1875 – brodaczka szorstka
  • Usnea subfloridana Stirt. 1882 – brodaczka kędzierzawa
  • Usnea wasmuthii Räsänen 1931 – brodaczka Wasmutha

Wykaz gatunków oraz nazwy polskie według W. Fałtynowicza[2]. Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[1].

Wszystkie gatunki w Polsce objęte są ochroną gatunkową[9].

W Polsce wymarły 22 gatunki[10] za [11], m.in. Usnea longissima Ach.[12] (wg nowych ujęć taksonomicznych Dolichousnea longissima (Ach.) Articus[13][14]) – brodaczka najdłuższa, która jeszcze w XX wieku występowała w Tatrach i Puszczy Białowieskiej[10] za [11]. Objęta ochroną gatunkową[9].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Index Fungorum [dostęp 2013-11-12] (ang.).
  2. ↑ a b c Wiesław Fałtynowicz, The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7.
  3. ↑ Species Fungorum [dostęp 2013-11-12] (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i Według Index Fungorum takson niepewny
  5. ↑ Wymieniona pod synonimem Usnea rigida (Ach.) Motyka
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów [dostęp 2015-01-04].
  7. ↑ Volkmar Wirth. Checkliste der Flechten und flechtenbewohnenden Pilze Deutschlands – eine Arbeitshilfe. „Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde”. 517, s. 1-63, 1994 (niem.). 
  8. ↑ Wymieniona pod synonimem Usnea madeirensis Motyka
  9. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów. [dostęp 2015-01-04].
  10. ↑ a b Ludwik Lipnicki, Hanna Wójciak: Porosty. Klucz – atlas do oznaczania najpospolitszych gatunków. Wyd. pierwsze. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1995, s. 13. ISBN 83-02-05668-5.
  11. ↑ a b Lista roślin zagrożonych w Polsce. Kazimierz ZARZYCKI (red.), Władysław Wojewoda (red.), Zofia HEINRICH (red.). Wyd. 2. Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Botaniki im. W. Szafera, 1992. ISBN 83-85444-05-X.
  12. ↑ Index Fungorum [dostęp 2017-05-07] (ang.).
  13. ↑ Kristina Articus. Neuropogon and the phylogeny of Usnea s.l. (Parmeliaceae, Lichenized Ascomycetes). „Taxon”. 53 (4), s. 925–934, listopad 2004. ISSN 0040-0262. [dostęp 2017-05-07]. 
  14. ↑ Index Fungorum (ang.). [dostęp 2017-05-07].

Media użyte na tej stronie

Usnea hirta BL, RM 2.JPG
Autor: Avereanu, Licencja: CC BY-SA 3.0
Usnea hirta from Republic of Moldova
Usnea 1 (2005 07 19).jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Taka (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0