Ustawa o rachunkowości

Ustawa o rachunkowości – polska ustawa z dnia 29 września 1994 roku (Dz.U. z 1994 r. nr 121, poz. 591), stanowiąca podstawę prawną rachunkowości (wraz z Międzynarodowymi i Krajowymi Standardami Rachunkowości^[1]). Zwyczajowo nazywa się ją polskim prawem bilansowym. Była wielokrotnie nowelizowana.

Ustawa określa zasady rachunkowości oraz tryb badania sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów. Przedstawia również zasady wykonywania działalności w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Omawiany akt prawny dokonuje w zakresie swej regulacji wdrożenia dyrektyw Wspólnot Europejskich, m.in.:

• dyrektywy 2001/65/WE z dnia 27 września 2001 r. zmieniającej dyrektywy 78/660/EWG, 83/349/EWG oraz 86/635/EWG w zakresie zasad oceny rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, a także banków oraz innych instytucji finansowych;
• dyrektywy 2003/38/WE z dnia 13 maja 2003 r. zmieniającej dyrektywę 78/660/EWG w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek w odniesieniu do kwot wyrażonych w euro;
• dyrektywy 2003/51/WE z dnia 18 czerwca 2003 r. zmieniającej dyrektywy 78/660/EWG, 83/349/EWG oraz 91/674/EWG w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, banków i innych instytucji finansowych oraz zakładów ubezpieczeń.

Zakres podmiotowy

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy jej przepisy stosuje się do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

• spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji) oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osób prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego
• osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro
• jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów;
• gmin, powiatów, województw i ich związków, a także:
  • państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych
  • gminnych, powiatowych i wojewódzkich zakładów budżetowych
• jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek, o których mowa w pkt 1 i 2
• oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2022 r. poz. 470)
• jednostek niewymienionych wyżej, jeżeli otrzymują one na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych – od początku roku obrotowego, w którym dotacje lub subwencje zostały im przyznane.

Układ ustawy

Układ ustawy podporządkowany jest przedmiotowemu (funkcjonalnemu) zakresowi rachunkowości (art. 4). Składa się ona z następujących rozdziałów:

• Rozdział 1. Przepisy ogólne
• Rozdział 2. Prowadzenie ksiąg rachunkowych
• Rozdział 3. Inwentaryzacja
• Rozdział 4. Wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego
• Rozdział 4a. Łączenie spółek
• Rozdział 5. Sprawozdania finansowe jednostki
• Rozdział 6. Skonsolidowane sprawozdania finansowe grupy kapitałowej
• Rozdział 7. Badanie, składanie do właściwego rejestru sądowego, udostępnianie i ogłaszanie sprawozdań finansowych
• Rozdział 8. Ochrona danych
• Rozdział 8a. Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych
• Rozdział 9. Odpowiedzialność karna
• Rozdział 10. Przepisy szczególne i przejściowe
• Rozdział 11. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy końcowe
• Załączniki:
  • Załącznik nr 1 Zakres informacji wykazanych w sprawozdaniu finansowym, o którym mowa w art. 45 ustawy, dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń, zakłady reasekuracji i jednostki mikro
  • Załącznik nr 2 Zakres informacji wykazanych w sprawozdaniu finansowym, o którym mowa w art. 45 ustawy, dla banków
  • Załącznik nr 3 Zakres informacji wykazanych w sprawozdaniu finansowym, o którym mowa w art. 45 ustawy, dla zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji
  • Załącznik nr 4 Zakres informacji wykazanych w sprawozdaniu finansowym, o którym mowa w art. 45 ustawy, dla jednostek mikro

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Jednolity tekst ustawy (Dz.U. z 2021 r. poz. 217)