Usza Wielka
| Artykuł | 52°43′15″N 22°27′54″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 52°39'N, 22°24'E, 52°43'12.25"N, 22°27'57.02"E |
| - błąd | 20378 m |
| Odległość | 500 m |
| wieś | |
 Przydrożna kapliczka z 1907 r. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | 125 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna | 86 |
| Kod pocztowy | 18-214[3] |
| Tablice rejestracyjne | BWM |
| SIMC | 0398818[4] |
Położenie na mapie gminy Klukowo _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Klukowo") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego  | |
 52°43′15″N 22°27′54″E/52,720833 22,465000 | |
Usza Wielka – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Klukowo[4][5].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Kuczynie[6].
Historia
- 1518 – wzmiankowany Mroczko de Usza[7].
- 1550 – w aktach drohickich zapisano: Paulus olim Nicolai in Vssa haeredes, districtus Drohicensis, co oznacza Paweł syn Mikołaja dziedzic Uszy w ziemi drohickiej
- 1569 – pod aktem przysięgi królowi polskiemu wymieniony Maciej, syn Falka z Uszy wielkiej, co sugeruje, że w tym czasie istniała również Usza Mała
Miejscowa szlachta przyjęła nazwisko Uszyńskich herbu Lubicz[8].
Przez wieki Usza Wielka była typowa wsią zamieszkałą przez drobną szlachtę. Budownictwo szlacheckie było głównie drewniane, poszyte słomą. Jednak obszernością i wyposażeniem wyróżniało się od chat chłopskich. W środku zazwyczaj była sień, a po bokach dwie izby, z których jedna była alkierzem. Wyposażenie w sprzęty było ubogie. Całość ogrodzona była płotem z chrustu lub żerdzi. W pobliżu dworu były zazwyczaj chałupy o czterech izbach, zwane czworakami. Mieszkali tam poddani chłopi i służba.
Tak opisuje chaty ubogiej szlachty XVIII-wieczny pamiętnikarz J. Kitowicz: Małej szlachty mieszkania nie różniły się od chłopskich chałup, snopkami częstokroć poszywane. W tym tylko różnica była, iż przed szlacheckim dworkiem musiały być koniecznie wrota wysokie, choć podwórze całe było płotem chruścianym ogrodzone, i druga, że dworek szlachcica miał dwie izby po rogach a sień w środku, gdy przeciwnie u chałupy chłopskiej sień jest z czoła a za nią izba, a w tyle komora[8].
W I Rzeczypospolitej wieś w ziemi drohickiej w województwie podlaskim.
- W roku 1827 wieś liczyła 19 domów i 149 mieszkańców[9].
- W roku 1891 odnotowano 20 gospodarstw drobnoszlacheckich o łącznej powierzchni 107 ha. Przeciętne gospodarstwo liczyło około 5 ha.
- W roku 1921 naliczono 24 domy z 142 mieszkańcami, w tym 5 prawosławnych Rosjan[8].
Pod koniec XIX w. miejscowość drobnoszlachecka. Wymienione są: Usza Wielka, Usza Mała i Usza Szczuki[9].
Pierwszą, nieudaną próbę scalenia gruntów podjęto we wsi w roku 1900. W 1912 r. skuteczną komasację wykonała rada w składzie: ksiądz Aleksander Dołęgowski - proboszcz kuczyński, Wł. Zambrzycki, J. Maruszewki, K. Skolimowski, Fr. Murawski oraz dwaj mierniczy: Jan Aleksander i Józef Wolterowie[10].
Decyzją z dnia 9 kwietnia 1929 r. poz. 958 wojewoda białostocki zatwierdził Statut dla Kółka Rolniczego we wsi Usza Wielka. [11]
Obiekty zabytkowe
- murowana kapliczka w stylu neogotyckim z roku 1907, wybudowana staraniem Piotra Uszyńskiego
Współcześnie
Wieś typowo rolnicza. Produkcja roślinna podporządkowana przede wszystkim hodowli krów mlecznych. Miejscowość jest zaopatrywana w wodę z wodociągu "Zawisty-Dworaki" z sąsiedniej gminy Boguty-Pianki[12]
Od południa Usza Wielka sąsiaduje z miastem i gminą Ciechanowiec, od północy ze wsią Usza Mała, od wschodu znajdują się wsie: Malinowo i Wiktorzyn, a od zachodu wieś graniczy z województwem mazowieckim.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Wieś Usza Wielka w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1316 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Usza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 675.
- ↑ a b c Klukowo – Gminny Portal Internetowy – Usza Wielka.
- ↑ a b Usza Szczuki i U. Wielka (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 849.
- ↑ Gazeta Świąteczna, Nr 1625 z 1912 r.
- ↑ Białostocki Dziennik Urzędowy Nr 9, Białystok 15 maja 1929 r.
- ↑ Uchwała Nr VII/40/11 Rady Gminy Klukowo z dnia 28 IX 2011 r. w sprawie zmiany studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy Klukowo
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa gminy Klukowo, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.50 N
- S: 52.17 N
- W: 21.45 E
- E: 24.10 E
Autor:
Mapa powiatu wysokomazowieckiego, Polska
Południowa część wsi
Autor: Andrzejs32, Licencja: CC0
Przydrożna kapliczka w Uszy Wielkiej.