Uszak bzowy

Uszak bzowy

Kępa owocników uszaka bzowego
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	uszakowce
Rodzina	uszakowate
Rodzaj	uszak
Gatunek	uszak bzowy
Nazwa systematyczna
Auricularia auricula-judae (Bull.) Quél. Enchir. fung. (Paris): 207 (1886)

Wewnętrzna powierzchnia owocnika

Zewnętrzna powierzchnia owocników

Uszak bzowy (Auricularia auricula-judae (Bull.) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny uszakowatych (Auriculariaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tremella, Auriculariaceae, Auriculariales, Auriculariomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1789 r. Jean Baptiste Bulliard nadając mu nazwę Tremella_auricula-judae. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1886 r. Lucien Quélet, przenosząc go do rodzaju Auricularia^[1].

Synonimów naukowych ma ok. 40. Niektóre z nich^[2]:

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako grzyb brzozowy, judaszowe uszy, uszak judaszowy, ucho judaszowe, ucho bzowe^[3].

Morfologia

Owocnik

Średnica 2–10 cm, kształt początkowo kielichowaty, później miseczkowaty, na koniec tarczowaty i rozpostarty. Czasami kształtem przypomina ucho. Owocnik jest powyginany i żyłkowato żebrowaty. Górna powierzchnia jest brązowa, matowa, delikatnie zamszowa, a czasami oszroniona. Zarodniki powstają na dolnej powierzchni, która ma czerwonobrązowy kolor i jest błyszcząca, gładka, a u dojrzałych owocników biaława od zarodników. Podczas wilgotnej pogody owocnik jest galaretowaty i prześwitujący. Podczas suchej pogody owocniki mogą zaschnąć i wówczas są korkowate lub rogowate, a ich wewnętrzna strona przybiera barwę od czarnobrązowej przez brązowofioletową do czarnosiwej. Jednak po dłuższych opadach deszczu znów nasiąkają wodą i odzyskują galaretowatość i sprężystość^[4].

Miąższ

Cienki, galaretowato-sprężysty, bez zapachu, o łagodnym smaku^[5].

Wysyp zarodników

Biały, nieamyloidalny. Zarodniki wielkości 16–23 × 6–7 µm^[6].

Występowanie i siedlisko

Gatunek kosmopolityczny. Poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach, a także na wielu wyspach^[7]. W Polsce jest pospolity^[3].

Rozwija się na osłabionym lub martwym drewnie w lasach, zaroślach, parkach, ogrodach, przy drogach. Najczęściej spotykany jest na bzie czarnym, ale także na wielu innych gatunkach drzew liściastych (szczególnie na klonach i olchach)^[8], na iglastych wyjątkowo. Rośnie w ciągu całego roku, a podczas łagodnej zimy występuje nawet w czasie późnej wiosny na pniakach i pniach. W czasie długotrwałej wilgotnej pogody często tworzy całe kępy owocników^[6].

Znaczenie

Pasożyt lub saprotrof^[3]. Grzyb jadalny. W Europie jest rzadko zbierany, wysoko ceniony jest w kuchni chińskiej i japońskiej^[9]. Jest składnikiem wielu potraw. Jest prawie pozbawiony smaku, spożywany jest ze względu na swoją chrząstkowatą konsystencję^[10][5].

Uszak posiada także właściwości lecznicze. Pozytywnie wpływa na organizm aktywując układ odpornościowy, ale również działa przeciwzapalnie, przeciwzakrzepowo, przeciwnowotworowo, przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo. Jest wartościowym uzupełnieniem diety zimowej^[8].

Gatunki podobne

Uszaka bzowego można pomylić z uszakiem skórnikowatym (Auricularia mesenterica), który ma włoskowato-strefowaną górną powierzchnię.

Przypisy