Uuno Klami

Uuno Klami
Ilustracja
Uuno Klami w 1956
Imię i nazwisko

Uuno Kalervo Klami

Data i miejsce urodzenia

2 września 1900
Virolahti

Pochodzenie

fińskie

Data i miejsce śmierci

29 maja 1961
Virolahti

Przyczyna śmierci

atak serca

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor, pianista

Wydawnictwo

Ondine

Powiązania

wydawn.: Fazer, Guild of Finnish Composers and Performers, Sulasol, Uuno Klami Society

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Białej Róży Finlandii Krzyż Komandorski Orderu Lwa Finlandii
Uuno Klami

Uuno Kalervo Klami (ur. 2 września 1900 w Virolahti, zm. 29 maja 1961 tamże) – fiński kompozytor i pianista.

Życiorys

W 1915 został przyjęty do Helsińskiego Instytutu Muzycznego (aktualnie Akademia Sibeliusa), gdzie studiował z przerwami do 1924 u Erkkiego Melartina (kompozycję), Leeviego Madetoi (historię muzyki) i Ilmara Hannikainena (fortepian)[1].

W latach 1924–1925 przebywał w Paryżu, gdzie korzystał z konsultacji udzielanych mu przez impresjonistę Florenta Schmitta. Mógł też nawiązać wówczas znajomość z Mauricem Ravelem[2], którego muzyka na zawsze stała się obiektem jego podziwu[1]. Silnie oddziaływały na niego również kompozycje Igora Strawinskiego, Siergieja Prokofjewa, Arthura Honeggera oraz współczesna muzyka hiszpańska[1].

W latach 1928–1929 kontynuował studia kompozytorskie w Wiedniu u Hansa Gála. Nie miał bezpośredniego kontaktu z modernistyczną Drugą Szkołą Wiedeńską, a jego zainteresowanie muzyką dodekafoniczną było stymulowane jedynie wiedeńskimi wizytami Ravela i Béli Bartóka[1].

Po powrocie do Finlandii skupił się głównie na twórczości kompozytorskiej, choć zajmował się także krytyką muzyczną, publikując w czołowej fińskiej gazecie „Helsingin Sanomat” (1932–1959). W latach 1938–1959 otrzymywał rządowe stypendium twórcze[1][3].

W 1949 był członkiem założycielem Finnish Society for Contemporary Music, które od 1951 jest fińskim oddziałem Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (ISCM)[1]. Od 1959 zasiadał w Suomen Akatemia[4] jako przedstawiciel muzyki. Zastąpił na tym stanowisku Yrjö Kilpinena[1][2][3]. Odznaczony został krzyżami komandorskimi Orderu Białej Róży Finlandii i Orderu Lwa Finlandii[5].

Zmarł na atak serca w maju 1961. Został pochowany na cmentarzu Hietaniemi w Helsinkach[6].

Twórczość

Klami zaczął komponować już w czasie studiów w Instytucie Muzycznym w Helsinkach. Jego kwartet fortepianowy (1922), kwintet fortepianowy i suita na kwartet smyczkowy zwróciły uwagę współczesnych mu krytyków ze względu na swój modernizm i francuskie wpływy[1]. W Paryżu zafascynował się różnorodnością muzyki tradycyjnej. Wykorzystywał jazz w swoim I Koncercie fortepianowym Une nuit à Montmartre (1925) i w Rag-Time & Blues (1931), zainspirowany tradycyjną muzyką hiszpańską napisał Habanerę na orkiestrę (1926), natomiast swoją fascynację Dalekim Wschodem wyraził w Kolme kiinalaista laulua (Three Chinese Songs, 1928, zaginione)[1].

Wzorem kompozytorów hiszpańskich i Strawinskiego (z jego okresu rosyjskiego) Klami zwrócił się ku tradycjom fińskim, odkrywając je na nowo ze współczesnego punktu widzenia. Rezultatem była Karjalainen rapsodia (Karelian Rhapsody, 1927), utwór, w którym stworzył swoje własne motywy ludowe[1]. Podobna w charakterze była bardziej znana Kalevala-sarja (Kalevala Suite, 1932/1943) – mistrzowsko zinstrumentalizowana suita będąca rodzajem utworu choreograficznego z recytatorem, czerpiąca z tradycyjnego fińskiego poematu epickiego Kalevala. W swojej formie nawiązywała do prymitywizmu Święta wiosny Strawinskiego[1][2][3].

Klami preferował neoklasycystyczną estetykę, charakterystyczną dla kultury francuskiej (Ravel), rosyjskiej (Strawinski) i hiszpańskiej (de Falla)[7]. Tym samym odseparował się od fińskich modernistów lat 20. i do końca życia był przez kolegów kompozytorów uważany za postać nieco anachroniczną[1]. Był jedynym znaczącym kompozytorem fińskim, aktywnym w latach 50., który odrzucił dodekafonię i postępowość, pozostając przy tonalności i fundamentalizmie[8][1]. „Jego radykalizm był bardziej ukierunkowany na estetyczne i filozoficzne podstawy kompozycji niż na muzyczny idiom. Jakkolwiek nowoczesna była jego muzyka, nigdy całkowicie nie porzuciła poczucia tonalności” (Helena Tyrväinen)[9][8].

Dzięki temu Klami był w Finlandii uważany za drugiego po Sibeliusie największego fińskiego kompozytora. I mimo iż jego stylistyka, genialna orkiestracja oraz ciepła, żywa barwa znacząco odbiegały od emocjonalnego idiomu Sibeliusa[8], jego muzyka cieszyła się niezmiennym powodzeniem z krótką przerwą w latach 60.[1]

Ważniejsze kompozycje

Uwagi

  1. Akt I – zorkiestrował Kalevi Aho na podstawie partii fortepianowej, akt II – kompletny (2 suity), akt III – zaginiony.

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n Tyrväinen 2004 ↓.
  2. a b c Uuno Klami (ang.). W: Naxos. Classical Music [on-line]. [dostęp 2018-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-29)].
  3. a b c Klami, Uuno (Kalervo) (ang.). W: Encyclopedia.com [on-line]. [dostęp 2018-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-28)].
  4. Finnish Academicians of Science (ang.). W: Academy of Finland [on-line]. [dostęp 2018-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-10)].
  5. The International Who’s Who 1957. London: Europa Publications, 1957, s. 500.
  6. Uuno Kalervo Klami (ang.). W: Find a grave [on-line]. [dostęp 2018-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-28)].
  7. In the Footsteps of Uuno Klami (ang.). W: Klami Composition Competition [on-line]. [dostęp 2018-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-28)].
  8. a b c Smith 2002 ↓.
  9. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Helena Tyrväinen: The Success Story of the Man Who Forged the Sampo (ang.). W: Finnish Music Quarterly, nr 2 [on-line]. 2000-06-01. s. 5–7. [dostęp 2018-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-28)].

Bibliografia

  • Helena Tyrväinen: Klami, Uuno (Kalervo). W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. K. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.)
  • Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji Frederick Key Smith: Nordic Art Music: From the Middle Ages to the Third Millennium. Praeger, 2002, s. 97. ISBN 978-0-275-97399-5. (ang.)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Uuno Klami.jpg
Uuno Klami (1900–1961) was a Finnish composer.
Closed Access logo alternative.svg
Autor: Jakob Voß, influenced by original art designed at PLoS, modified by Wikipedia users Nina and Beao, Licencja: CC0
Closed Access logo, derived from PLoS Open Access logo. Alternative version.
Uuno-Klami-1956.jpg
Photograph of the Finnish composer Uuno Klami (1900–1961).
FIN Order of the Lion of Finland 3Class BAR.png
Baretka Orderu Lwa Finlandii III klasy