Väinämöinen (1932)

Ten artykuł od 2011-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Väinämöinen (1932)
"Väinämöinen"
Klasa	pancernik obrony wybrzeża
Typ	Väinämöinen
Historia
Stocznia	Crichton-Vulcan, Turku
Położenie stępki	sierpień 1929
Wodowanie	29 kwietnia 1932
Merivoimat
Nazwa	"Väinämöinen"
Wejście do służby	28 grudnia 1932
Wycofanie ze służby	29 maja 1947
MW ZSRR
Nazwa	"Wyborg"
Wejście do służby	29 maja 1947
Wycofanie ze służby	25 lutego 1966
Los okrętu	złomowany w 1966
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	3900 t
Długość	93 m
Szerokość	16,9 m
Zanurzenie	5 m
Napęd
4 elektryczne silniki Kruppa typu diesel-elektrycznego o mocy 875 kW, dwie śruby o mocy 3500 kW (4800 KM)
Prędkość	14,5 węzłów
Zasięg	700 mil morskich
Uzbrojenie
4 × 254 mm (2×II) 8 × 105 mm (4×II) 4 × 40 mm Vickers (4×I) 2 × 20 mm Madsen (2×I)
Załoga	330 oficerów i marynarzy (podczas wojny 410)

Väinämöinen – pancernik obrony wybrzeża Fińskiej Marynarki Wojennej, okręt siostrzany okrętu flagowego „Ilmarinen”. „Väinämöinen” został zbudowany przez stocznię Crichton-Vulcan w Turku i oddany do służby w 1932 roku.

Po II wojnie światowej, w ramach odszkodowań wojennych, „Väinämöinen” został sprzedany przez Finlandię Związkowi Radzieckiemu w 1947 roku, gdzie służył aż do 1966 roku.

Opis konstrukcji

„Väinämöinen”, stan z 1940 roku

„Väinämöinen” był tak samo uzbrojony jak „Ilmarinen”. Urządzenia systemu kontroli ognia oraz urządzenia naprowadzające na cel były elektryczne, czyli podawanie wartości i rozkazów mogło być wykonywane bez kontaktu głosowego. Za pomocą mechanicznej aparatury wartości podawane były natychmiast do dział.

Tak samo jak „Ilmarinen”, „Väinämöinen” miał zostać tzw. mobilnym punktem artyleryjskim i między innymi być odpowiedzialnym za obronę zdemilitaryzowanych Wysp Alandzkich. Jednak obydwa okręty źle się sprawdzały w działaniach na otwartym morzu. Największym problemem tego typu okrętów było to, że były niestabilne. Minimalna głębokość kila wraz z wysoką wieżą artyleryjską powodowały, że okręt był bardzo chybotliwy. Mówiono też, że były niewygodne, ale nie były niebezpieczne dla swoich załóg. Z potężnym uzbrojeniem okrętu – 254 mm działa Bofors – można było strzelać pociskami o wadze 225 kg na odległość 31 km.

Służba okrętu

„Väinämöinen” w 1938 roku

Pierwszy dłuższy rejs okręt odbył do Spithead, żeby wziąć udział w uroczystości koronowania króla Jerzego VI. Jednak w czasie rejsu dały o sobie znać wady konstrukcyjne i „Väinämöinen” był zmuszony poprosić o holowanie przez szwedzki pancernik HMS "Drottning Victoria". Na miejscu w Spithead okręt był jednak bardzo chwalony za swoje „smukłe linie”. Wielu oficerów z doświadczeniem z Morza Bałtyckiego zauważyło także, że kształt „Väinämöinena” jest doskonały dla warunków panujących na Bałtyku.

Wojna zimowa

Podczas wojny zimowej oba pancerniki przesunięto na Wyspy Alandzkie, w celu powstrzymania ewentualnej inwazji. Kiedy pokrywa lodowa zaczęła być odpowiednio twarda przesunięto je do Turku, gdzie za pomocą swoich dział przeciwlotniczych chroniły miasto przed nalotami radzieckich bombowców.

Wojna kontynuacyjna

Na początku wojny kontynuacyjnej oba pancerniki typu Väinämöinen miał za zadanie osłonę operacji „Kilpapurjehdus” czyli wyładowania żołnierzy na Wyspach Alandzkich. Okręty zostały zaatakowane przez radzieckie samoloty rano 22 czerwca 1941 roku niedaleko Wysp Alandzkich. 27 lipca 1941 roku podczas bitwy o Bengtskär oba okręty wezwano do rejonu, aby wspomogły obrońców. Myślano bowiem, że w rejonie znajdują się radzieckie niszczyciele.

Jedynym razem, kiedy "Väinämöinen" i "Ilmarinen" otworzyły ogień do oddziałów Armii Czerwonej, była ewakuacja radzieckich wojsk z półwyspu Hanko. "Väinämöinen" uczestniczył także w odciągającej uwagę operacji "Nordwind" w dniu 13 września 1941 roku, podczas której okręt siostrzany zatonął po wejściu na minę. Po wykonaniu tego zadania "Väinämöinen" służył dalej jako bateria artylerii przeciwlotniczej, chroniąc z sukcesem Turku przez dwa lata. W 1943 roku przesunięto "Grupę Väinämöinen", która składała się z "Väinämöinena", sześciu patrolowców typu VMV oraz sześciu trałowców, na wschód, żeby zajęła pozycje koło wybrzeża między Helsinkami a Kotką. Pancernik nie brał jednak zbyt aktywnego udziału w działaniach wojennych, ponieważ radzieckie ciężkie jednostki nawodne nigdy nie wypłynęły z Leningradu. Jego najważniejszym zadaniem było patrolowanie ze swoim zespołem Zatoki Fińskiej między polami minowymi "Seeigel" i "Nashorn", a także ochrona niemiecko-fińskiej sieci przeciwpodwodnej przecinającej zatokę.

Podczas szeroko zakrojonej ofensywy w 1944 roku ZSRR włożył spory wkład w zatopienie "Väinämöinena". Radziecki zwiad lotniczy zlokalizował "Väinämöinena" w porcie w Kotka i postanowiono go zaatakować za pomocą 132 myśliwców i bombowców. Atak nastąpił 16 lipca 1944 roku. Jednak okrętem zlokalizowanym przez radziecki zwiad lotniczy był tak naprawdę niemiecki krążownik przeciwlotniczy "Niobe" i z tego powodu samoloty napotkały ciężki ostrzał artylerii przeciwlotniczej. Dziewięć samolotów zostało zestrzelonych, zanim bomby z dwóch radzieckich bombowców A-20 Havoc trafiły "Niobe". Działa przeciwlotnicze kontynuowały jednak ostrzał, podczas gdy okręt tonął (na płytkiej wodzie). 70 ludzi zginęło.

Po wojnie

Po zakończeniu wojny kontynuacyjnej postanowiono, że „Väinämöinen” zostanie przekazany ZSRR jako odszkodowanie wojenne. Okręt został przejęty przez radziecką flotę 29 maja 1947 roku, dostał nową nazwę „Wyborg”. Okręt służył w radzieckiej marynarce przez sześć lat w anektowanym porcie w Porkkala.

"Wyborg" był modernizowany w latach 50. i służył przez pewien czas jako okręt mieszkalny w Tallinnie, ale w 1958 roku rozpoczęto przygotowania do złomowania. W tym samym czasie rozpoczęto także rozmowy na temat zwrotu okrętu Finlandii. Jednostka została ostatecznie wycofana ze służby w radzieckiej Marynarce Wojennej 25 lutego 1966 roku i sprzedana na złom 25 września tego samego roku w bazie w Leningradzie. Według radzieckich obliczeń z okrętu Rosjanie otrzymali ok. 2700 ton metalu.