Fieseler Fi 103

Fieseler Fi 103

Państwo	III Rzesza
Producent	Fieseler
Czas służby	1944–1945
Wymiary
Długość	7,90 metra
Średnica	0,84 metra
Masa	2180 kg
Rozpiętość	5,30 metra
Parmetry techniczne
Napęd	silnik pulsacyjny Argus As 014
Prędkość	645 km/h
Zasięg	240 km
Naprowadzanie	programowe
Parametry użytkowe
Głowica	konwencjonalna (materiał wybuchowy pod nazwą „Amatol 40”: 50% dinitroanizol lub dinitrobenzol, 35% azotan amonu, 15% heksogen)
Masa głowicy	850 kg

(c) Bundesarchiv, Bild 146-1973-029A-24A / Lysiak / CC-BY-SA 3.0

Żołnierze przygotowują V1 do odpalenia

Przekrój V1

Schemat budowy V1
1. Kompas
2. Zapalnik denny
3. Detonator
4. Głowica bojowa
5. Dźwigar skrzydła
6. Zbiorniki paliwa
7. Butle ze sprężonym powietrzem
8. Licznik przelecianych kilometrów
9. Regulator dopływu paliwa
10. Autopilot żyroskopowy

Fieseler Fi 103 – popularnie zwany V-1 (niem. Vergeltungswaffe-1, broń odwetowa nr 1) – niemiecki samolot-pocisk (pocisk manewrujący) z okresu II wojny światowej. Potocznie nazywany latającą bombą.

Historia

Prace nad bronią, którą nazwano później Fieseler Fi-103^[1], prowadzone były już pod koniec lat trzydziestych. Prace nad projektem prowadził Fritz Gosslau. W pocisku V-1 zamierzano wykorzystać nowe silniki pulsacyjne. Prace posuwały się dość szybko, co prawdopodobnie spowodowane było naciskiem „sponsora”, czyli Ministerstwa Lotnictwa. W połowie 1942 roku przedstawiono projekt do oceny.

Prace nad Fi-103 prowadzone były w Peenemünde. Próby startowania pocisku wykonywano w wielu wariantach, również przy użyciu samolotu, a jedna z koncepcji zakładała kierowanie V-1 przez pilota (wersja Reichenberg). Najlepszym rozwiązaniem okazał się start ze specjalnej wyrzutni-katapulty.

Produkcja pocisków V-1 rozrzucona była po całych Niemczech i terenach okupowanych, co spowodowane było potężnym nalotem lotnictwa RAF w nocy z 17 na 18 sierpnia 1943 roku na ośrodek Peenemünde. Pierwszym zakładem była fabryka Volkswagena w Fallersleben oraz Fieseler w Kassel. Później produkcję przejęły zakłady Dora (Mittelwerk), położone w podziemnym kompleksie w Turyngii. Skąpe materiały mówią też o wytwarzaniu części do V-1 w Lubiążu, Ząbkowicach Śląskich, Świdnicy. Dla podobnej produkcji przeznaczony był prawdopodobnie kompleks „Riese” budowany w Górach Sowich. Na ziemiach polskich znajdowały się również poligony, na których przygotowywano pierwsze oddziały „artylerii rakietowej”.

Pierwsze próby pocisków V-1 przeprowadzono na poligonie w Peenemünde w 1942 roku. W 1943 roku na północnym wybrzeżu Francji Niemcy wybudowali wyrzutnie pocisków V-1 oraz zespoły schronów służących do magazynowania pocisków. Nalot na Peenemünde, dokonany przez RAF w sierpniu 1943 roku, opóźnił bojowe użycie pocisków V-1.

Poprzez to opóźnienie do dnia lądowania aliantów w Normandii, czyli 6 czerwca 1944 roku, nie odpalono ani jednej latającej bomby.

Zastosowanie bojowe

Pierwsze bombardowanie pociskami V-1 przeprowadzone zostało w nocy z 13 na 14 czerwca 1944 roku. Z dobrze zamaskowanych wyrzutni odpalono 10 pocisków w kierunku Londynu, z czego tylko 4 dotarły do Wysp Brytyjskich. 15 czerwca na krótko przed północą z 55 wyrzutni wystrzelono do południa 16 czerwca ok. 100 pocisków V-1. 18 czerwca już 500. Ataki te Niemcy rozpoczęli jednak za późno – gdyby pocisków V-1 użyli do bombardowania skoncentrowanych przed desantem barek i okrętów w brytyjskich portach przed 6 czerwca, wtedy mogliby osiągnąć większy efekt psychologiczny i być może wpłynąć na decyzję o inwazji.

W zależności od lokalizacji wyrzutni i innych czynników czas dolotu pocisku V-1 do Londynu wynosił 20–25 minut. Z racji stosunkowo małej celności broń ta nadawała się do ataków na duże powierzchniowo cele jak miasta: Londyn, a późniejszym okresie Antwerpię i Liège.

W niszczeniu budynków pociski V-1 były, jeśli dotarły do celu, o wiele skuteczniejsze niż zwykłe bomby lotnicze o podobnej masie. Ogółem do końca 1944 roku wystrzelono 6046 pocisków V-1, z tej liczby rozbiło się niebawem po starcie 1681. Do końca wojny wystrzelono 1279 latających bomb (także na Belgię). Razem wszystkie wyrzutnie lądowe wystrzeliły 20 880 pocisków V-1, do celów dotarło 18 435. Około 1600 sztuk „odpalono” z samolotów (zwykle do tego używano bombowców He 111).

Wyprodukowano około 30 tys. pocisków V-1. Wystrzelono około 10 tys. przeciwko Anglii, z czego 7 tys. „trafiło”, tzn. wylądowało gdzieś na angielskim terytorium (z tego 3876 pocisków w obrębie aglomeracji miejskiej Londynu).

Zwalczanie broni V-1 polegało na:

• niszczeniu wyrzutni pocisków,
• zestrzeliwaniu pocisków przez samoloty myśliwskie lub wytrącaniu^[a] ich z lotu nad kanałem La Manche przez te samoloty,
• zestrzeliwaniu przez działa OPL na wybrzeżu Anglii,
• stosowaniu zapór balonowych.

Zniszczonych przez samoloty myśliwskie lub balony zaporowe zostało ponad 3000 pocisków.

Z powodu ataków pociskami V-1 zginęło w Anglii około 5500 osób, a 16 tys. zostało rannych. Mimo braku jakichkolwiek środków obronnych V-1 mogły też być niebezpieczne dla myśliwców, które je atakowały. Ze względu na niewielki rozmiar celu samolot musiał zbliżyć się do „latającej bomby” na niewielką odległość (w przypadku Glosterów Meteorów było to często 100–300 jardów), tymczasem nawet pojedynczy pocisk z działka mógł spowodować eksplozję ładunku wybuchowego, ta zaś w połączeniu z chmurą odłamków mogła zagrozić znajdującemu się w pobliżu myśliwcowi^[2].

Zdobyczne pociski V-1 – przechwycone przez nacierające siły alianckie oraz niewybuchy – posłużyły alianckim konstruktorom do opracowania własnych pocisków rakietowych. W ramach tych projektów powstały m.in. amerykański JB-2, radzieckie pociski Ch-101, Ch-102 i 10ChN oraz francuskie CT.10 i Caisseur.

Zobacz też

• V2, V3, X-4, E-4, Rheintochter, Hecht

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.