VII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina

VII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
(VII Konkurs Chopinowski)

VII International Fryderyk Chopin Piano Competition

Zwyciężczyni konkursu Argentynka Martha Argerich
Data	21 lutego–16 marca 1965
Miejsce	Warszawa,  Polska, (Filharmonia Narodowa)
Organizator	Towarzystwo im. Fryderyka Chopina
Tematyka	muzyka poważna
◄ VI VIII ►

VII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (również VII Konkurs Chopinowski) – 7. edycja Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, która rozpoczęła się 21 lutego 1965 w Warszawie. Organizatorem konkursu było Towarzystwo im. Fryderyka Chopina^[1].

Krótka charakterystyka konkursu

Wzięło w nim udział 77 pianistów z 29 krajów^[2], w tym 7 Polaków^[3][a]. Najmłodszą uczestniczką była osiemnastoletnia Jugosłowianka Zora Mihailović^[3]. Konkurs odbył się w dniach 21 lutego–16 marca 1965^[5]. Był on czterostopniowy: składał się z trzech etapów oraz finału. Zwyciężyła Argentynka Martha Argerich^[6], nazywana przydomkiem „czarnej pantery fortepianu”^[5]. Swój pierwszy występ rozpoczęła dość nietypowo, bo ucieczką sprzed wejścia na estradę^[5]. Jej tempo gry krytycy muzyczni określali jako „rakietowe”, a sposób gry przyrównywano do interpretacji Vladimira Horowitza^[5].

Wśród nagrodzonych i wyróżnionych było czworo pianistów z Ameryki Łacińskiej. Był to wielki sukces nowojorskiej profesor Rosiny Lhévinne, której aż pięcioro uczniów znalazło się w gronie nagrodzonych i laureatów^[5].

W pamięci uczestników konkursu pozostał fakt szalejącej w Warszawie w tym okresie grypy, która zebrała żniwo zarówno wśród młodych pianistów jak i jurorów^[5], co było powodem zmiany terminu następnego konkursu.

Można dodać, że pianiści występowali łącznie 130 razy w ramach trzech etapów i finału (wykonali muzykę Fryderyka Chopina w czasie łącznym około 90 godzin). Jurorzy podczas 32 przesłuchań postawili ponad 4500 ocen. Trzeba zaznaczyć, że komisja regulaminowa konkursu wprowadziła po raz pierwszy do programu, do grupy polonezów Andante spianato i Wielkiego Poloneza Es-dur op. 22 w wersji solowej^[1].

Kalendarium

Kalendarz konkursu

Faza konkursu

Data

Luty

Marzec

21.

22.[7]

23.[8]

24.

25.[9]

26.

27.[10]

28.

1.[11]

2.[12]

3.[2]

4.

5.[13]

6.[14]

7.

8.[15]

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.[16]

Koncert inauguracyjny

I etap

II etap

III etap

Finał

Koncert laureatów

Jury

Do konkursowego przebiegu przesłuchań oraz podziału nagród powołano jury, w następującym składzie^[5][b]:

Skład jury
Lp.	Juror	Kraj	Funkcja
1.	Zbigniew Drzewiecki	Polska	przewodniczący jury
2.	Jakow Flier	ZSRR	wiceprzewodniczący jury
3.	Arthur Hedley	Wielka Brytania	wiceprzewodniczący jury
4.	Jan Hoffman	Polska	sekretarz jury
5.	Jan Ekier	Polska	członek jury
6.	Pál Kadosa	Węgry	członek jury
7.	Eugene List	Stany Zjednoczone	członek jury
8.	Ivo Maček	Jugosławia	członek jury
9.	Nikita Magaloff	Szwajcaria	członek jury
10.	Timo Mikkilä	Finlandia	członek jury
11.	Vlado Perlemuter	Francja	członek jury
12.	František Rauch	Czechosłowacja	członek jury
13.	Renzo Silvestri	Włochy	członek jury
14.	Weselin Stojanow	Bułgaria	członek jury
15.	Magda Tagliaferro	Brazylia	członek jury
16.	Sigismund Toduta[c]	Rumunia	członek jury
17.	Margerita Trombini-Kazuro	Polska	członek jury
18.	Amadeus Webersinke	NRD	członek jury
19.	Maria Wiłkomirska	Polska	członek jury
20.	Bolesław Woytowicz	Polska	członek jury
21.	Jerzy Żurawlew	Polska	członek jury

Jeden z członków zespołu jury prof. Jan Ekier tak scharakteryzował VII Konkurs Chopinowski w wywiadzie jakiego udzielił dla czasopisma Dziennik Łódzki^[17]:

System oceny pianistów

Jury oceniało wykonania uczestników według punktacji od 1 do 25^[18]. Do II etapu zakwalifikowano 36 uczestników w kolejności wynikającej z punktacji^[18]. Do III etapu dopuszczono 12 pianistów w kolejności punktacji uzyskanej w II etapie^[18]. Do finału natomiast dopuszczono 6 osób w kolejności punktacji uzyskanej w III etapie^[18]. Kolejność nagród ustalona została na podstawie sumy przeciętnych punktacji uzyskanych we wszystkich trzech etapach oraz finale^[18].

Konkurs

Koncert inauguracyjny

21 lutego wieczorem został rozpoczęty VII Konkurs Chopinowski uroczystym koncertem inauguracyjnym^[3]. W koncercie tym wykonano utwory muzyki współczesnej polskich kompozytorów: Kazimierza Serockiego, Witolda Szalonka, Tadeusza Bairda i Karola Szymanowskiego^[5].

I etap

Przesłuchania konkursowe odbyły się w dwóch sesjach przedpołudniowej i popołudniowej w kolejności alfabetycznej. Jako pierwszy 22 lutego o godz. 9:00 wystąpił w Konkursie Meksykanin Andres Acosta, rozpoczynając swój występ od Nokturnu fis-moll^[7]. Do pierwszego etapu przystąpiło m.in. siedmiu Polaków: Elżbieta Głąbówna^[19], Maria Korecka^[19], Kazimierz Morski^[10], Cezary Owerkowicz, Marta Sosińska, Wiesław Szlachta^[12] i Ewa Wolak^[2]. Warto dodać, że podczas występu Rosjanina Georgija Siroty zdarzył się rzadki przypadek pęknięcia struny fortepianu, po czym usterkę szybko naprawiono przez techników, a pianista mógł dokończyć swój występ^[11].

II etap

4 marca o godzinie 16, sekretarz jury prof. Jan Hoffman przekazał werdykt dopuszczający 36 pianistów z 17 krajów do przesłuchań II etapu^[20]. Wśród dopuszczonych znaleźli się wszyscy Polacy oraz m.in. cała pięcioosobowa ekipa pianistów radzieckich^[20]. Podobnie jak w poprzednim etapie, przesłuchania konkursowe odbyły się w dwóch sesjach przedpołudniowej i popołudniowej w kolejności alfabetycznej^[20]. Jako pierwsza w II etapie wystąpiła 5 marca, Argentynka Martha Argerich, grając na początku swojego występu Etiudę cis-moll^[13]

Uczestnicy II etapu[20] Lp. Uczestnik Kraj 1. Martha Argerich 2. Raul Ernesto Sosa 3. Robert Majek 4. Arthur Moreira Lima 5. Dora Trendafilowa-Milanowa 6. Christodoulos Georgiades 7. Miroslav Langer 8. Radomír Melmuka 9. Christian Bernard 10. Madeleine DeMory 11. Évelyne Flauw 12. Suzanne Husson Lp. Uczestnik Kraj 13. Ikuko Endō 14. Hiroko Nakamura 15. Pavica Gvozdić 16. Marek Jabłoński 17. Blanka Uribe 18. Almuth Brauer 19. Elżbieta Głąbówna 20. Maria Korecka 21. Kazimierz Morski 22. Cezary Owerkowicz 23. Marta Sosińska 24. Wiesław Szlachta Lp. Uczestnik Kraj 25. Ewa Wolak 26. Edward Auer 27. Alexandre Feder 28. Lois Carole Pachucki 29. Rebecca Penneys 30. Rosemary Thomas 31. Ewa Maria Żuk 32. Estera Jelinaite 33. Tamara Kołoss 34. Wiktoria Postnikowa 35. Georgij Sirota 36. Ewa Smirnowa

III etap

9 marca została ogłoszona lista 12 pianistów z 9 krajów dopuszczonych do przesłuchań III etapu^[21]. Do III etapu zakwalifikowały się również m.in. dwie pianistki z Polski. W programie repertuarowym tego etapu znalazł się obowiązkowo Nokturn Es-dur op. 55 nr 2 oraz do wyboru jedna Sonata (h-moll op. 58 lub b-moll op. 35)^[21].

Uczestnicy III etapu[21] Lp. Uczestnik Kraj 1. Martha Argerich  Argentyna 2. Arthur Moreira Lima  Brazylia 3. Hiroko Nakamura  Japonia 4. Marek Jabłoński  Kanada 5. Blanka Uribe  Kolumbia 6. Elżbieta Głąbówna  Polska 7. Marta Sosińska  Polska 8. Edward Auer  Stany Zjednoczone 9. Lois Carole Pachucki  Stany Zjednoczone 10. Ewa Maria Żuk  Wenezuela 11. Tamara Kołoss  ZSRR 12. Wiktoria Postnikowa  ZSRR

Finał

12 marca po przesłuchaniach III etapu ogłoszono po długiej naradzie jury, listę sześciu pianistów dopuszczonych do finału, a wśród nich widniały nazwiska obu Polek^[22]. W koncertach finałowych wraz z każdym pianistą wystąpiła Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej pod batutą Witolda Rowickiego^[23]. Pianiści mieli do wyboru wykonanie jednego z Koncertów fortepianowych Fryderyka Chopina: (f-moll op. 21 lub e-moll op. 11).

Finaliści[22] Lp. Finalista Kraj 1. Martha Argerich  Argentyna 2. Arthur Moreira Lima  Brazylia 3. Hiroko Nakamura  Japonia 4. Elżbieta Głąbówna  Polska 5. Marta Sosińska  Polska 6. Ewa Maria Żuk  Wenezuela

Koncert laureatów

Ostatniego dnia trwania konkursu (16 marca) odbyła się o godz. 19:30 uroczystość jego zakończenia^[16]. Do zebranych w Sali Filharmonii Narodowej przemówił przewodniczący jury prof. Zbigniew Drzewiecki, a następnie sekretarz jury prof. Jan Hoffman odczytał listę laureatów i wyróżnionych wraz ze zdobytymi nagrodami^[16]. Po części wręczenia trofeów odbył się koncert laureatów, którzy występowali w kolejności od VI do I miejsca, grając wybrane utwory Chopina^[16].

Nagrody i wyróżnienia

15 marca o godzinie 13, sekretarz jury oznajmił wyniki posiedzenia jury oraz podział nagród^[24]. Wszyscy finaliści oraz wyróżnieni otrzymali stosownie do zajętego miejsca bądź wyróżnienia odpowiednią nagrodę finansową. Zgodnie z regulaminem nagrodzeni zobowiązani byli do udziału w kończącym konkurs 16 marca, koncercie laureatów^[24]. Przyznano również nagrody pozaregulaminowe^[24].

Nagrody główne[24]
Nagroda	Laureat	Kraj	Wysokość nagrody	Fundator nagrody
1	Martha Argerich[6]	Argentyna	40 000 zł[d]	Minister Kultury i Sztuki[1]
2	Arthur Moreira Lima	Brazylia	30 000 zł
3	Marta Sosińska	Polska	25 000 zł
4	Hiroko Nakamura	Japonia	20 000 zł
5	Edward Auer	Stany Zjednoczone	15 000 zł
6	Elżbieta Głąbówna	Polska	10 000 zł
Wyróżnienia[24]
Wyróżniony		Kraj	Wysokość nagrody	Fundator nagrody
Marek Jabłoński		Kanada	5000 zł	Minister Kultury i Sztuki[1]
Tamara Kołoss		ZSRR	5000 zł
Lois Carole Pachucki		Stany Zjednoczone	5000 zł
Wiktoria Postnikowa		ZSRR	5000 zł
Blanka Uribe		Kolumbia	5000 zł
Ewa Maria Żuk		Wenezuela	5000 zł
Nagrody Specjalne
Nagroda	Nagrodzony	Kraj	Fundator nagrody
Najlepsze wykonanie poloneza	Marta Sosińska	Polska	Towarzystwo im. Fryderyka Chopina
Najlepsze wykonanie mazurków	Martha Argerich[6]	Argentyna	Polskie Radio
Nagrody dodatkowe[24]
Nagroda	Nagrodzony	Kraj	Wysokość nagrody	Fundator nagrody
Nagroda im. Anny Godlewskiej dla najlepszego Polaka	Marta Sosińska	Polska	300 $	Julian Godlewski
Nagroda im. Marii Kowarskiej-Szwalbe za najlepsze wykonanie sonaty	Arthur Moreira Lima	Brazylia	7000 zł	Henryk Nowogródzki
Nagroda dla najmłodszej laureatki	Hiroko Nakamura	Japonia	10 000 zł	Fundusz Stypendialny im. Fryderyka Chopina

Po zakończeniu konkursu zwyciężczyni Argentynka Martha Argerich udzieliła licznych wywiadów. W jednym z nich powiedziała^[25]:

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stefania Golańska (teksty fr. Renata Sobańska): Program VII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina: Warszawa 22 lutego - 13 marca 1965 – Programme du VIIe Concours International de Piano "Frédéric Chopin": Varsovie 22 fevrier - 13 mars 1965. Wyd. 1. Warszawa: Towarzystwo im. Fryderyka Chopina, 1965. OCLC 69629158. (pol. • fr.).
• Rafał Nowacki: Ocena wykonań konkursowych na przykładzie konkursów chopinowskich – zarys problematyki. Wyd. 1. Warszawa: Wyd. Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1974. OCLC 6450595.