V Grupa Lotnicza

V Grupa Lotnicza
V dywizjon lotniczy
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1919

Organizacja
Dyslokacja

Poznań

Rodzaj wojsk

lotnictwo

Podległość

Dowództwo Wojsk Lotniczych

V Grupa Lotnicza – jednostka lotnictwa wojskowego utworzona na przełomie 1919 i 1920 roku w garnizonie Kraków z eskadr francuskich wchodzących wcześniej w skład Grupy Lotniczej przy Froncie Południowo-Zachodnim.

Lotniska 1920.png

Grupa Lotnicza przy dowództwie Frontu Południowo-Zachodniego

Wiosną 1917 roku przystąpiono do formowania Armii Polskiej we Francji. Przy formującej się armii postanowiono stworzyć polski oddział lotniczy. W lipcu 1917 roku pierwsza grupa ochotników wyjechała na szkolenie lotnicze. Na wiosnę 1919 roku dzięki staraniom generała Hallera, dowodzącego Armią Polską we Francji, władze francuskie przydzieliły Polakom siedem eskadr lotniczych, sześć eskadr wywiadowczych i jedna myśliwska:

W polskich rękach znalazły się też dwie szkoły lotnicze (niższa i wyższa) razem z instruktorami i samolotami szkolnymi.

W okresie kwiecień-czerwiec 1919 Armia Hallera, licząca wówczas ok. 70 000 żołnierzy, wraz z całym wyposażeniem została przetransportowana do Polski, gdzie wzięła udział w wojnie polsko-ukraińskiej w Galicji Wschodniej.

Lotnictwo armii Hallera w związku z zakazem Francji użycia go w walce stopniowo polonizowano zastępując personel francuski - polskim i wysyłano na front. Część sprzętu eskadr przydzielano polskim jednostkom.

We wrześniu 1919 Armia Hallera została włączona organizacyjnie do Wojska Polskiego.

20 września 1919 roku grupa lotnicza składała się z 39 eskadra Breguetów 59 eskadra Breguetów 580 eskadra Salmsonów i podlegała Frontowi Południowo-Zachodniemu z dowództwem w Krakowie.

V Grupa Lotnicza

Na przełomie 1919/20 roku z eskadr francuskich zorganizowana została V Grupa Lotnicza. Pierwszym dowódcą grupy został mjr pil. Jerzy Kossowski. W jej składzie znalazły się 3, 39 i 59 eskadra lotnicza oraz IV Ruchomy Park Lotniczy.

V dywizjon lotniczy

Reorganizacja lotnictwa bojowego wiosną 1920 przemianowała grupy lotnicze na dywizjony oraz zniosła numerację odrębną eskadr wielkopolskich i francuskich. Wszystkie istniejące w kraju eskadry otrzymały numerację porządkową od 1 do 21 (bez 20)[1]. W kwietniu 1920 roku grupa przemianowana została na V dywizjon lotniczy.

Dywizjon stacjonował wtedy w Kijowie, a w jego skład weszły[2]:

W ofensywie kijowskiej V dywizjon przydzielony został do 2 Armii gen. Antoniego Listowskiego.

7 kwietnia 16 eskadra wywiadowcza otrzymała rozkaz przebazowania się transportem kolejowym na swe lotnisko przyfrontowe w majątku Kremieńczuki pod Starokonstantynowem, eskadra na miejsce dotarła w połowie kwietnia. 3 eskadra wywiadowcza otrzymała rozkaz przeniesienia się na lotnisko do Zwiahla, by tam wspierać uderzenie Grupy Operacyjnej gen. Rydza-Śmigłego na Żytomierz.

24 kwietnia 1920 roku,w związku z mającą się rozpocząć ofensywą wojsk polskich, eskadra została przydzielona do 13 DP.

Od 25 kwietnia 16 eskadra wywiadowcza aktywnie walczyła o zdobycie Czudnowa, Chmielnika, Żytomierza, Berdyczowa, Koziatynia. Wykonywała loty rozpoznawcze i bombardierski.

3 maja Grupa Operacyjna gen. Rydza-Śmigłego została wzmocniona i przemianowana na 3 Armię. Jej działania, mające na celu dotarcie do linii Dniepru i zdobycie Kijowa, miał wspierać z powietrza V dywizjon lotniczy. Piloci wspierali działania armii podczas zdobywania Białej Cerkwi oraz w trakcie pościgu za szybko wycofującym się nieprzyjacielem. Wykonywali także loty rozpoznawcze nad Kijów. 7 maja do Kijowa weszły pierwsze polskie oddziały.

W Kijowie V dywizjon lotniczy (składający się z 3 i 16 eskadry) stacjonował na lotnisku Post Wołyński.

Operując z lotniska w Kijowie samoloty dywizjonu brały udział w rozpoznaniu lotniczym wzdłuż Dniepru, na południe w kierunku na Kaniów i Czerkasy.

24 maja samoloty 3 i 16 eskadry wzięły udział w bombardowaniu Rżyszczewa i ostrzeliwały z kaemów bolszewickie statki na Dnieprze.

28 i 30 maja oraz 1 czerwca samoloty V dywizjonu wykonały kilkanaście nalotów na rosyjską flotyllę rzeczną przygotowującą się do desantu pod Rżyszczewem.

Następnie V dywizjon skierowano do walk na północ od Kijowa.

Łącznie podczas działań na Ukrainie od 1 maja do 6 czerwca załogi V dywizjonu wykonały ponad 100 lotów bojowych i zrzuciły na pozycje sowieckie ponad 3500 kg bomb. Straty wyniosły dwóch poległych i trzech rannych lotników oraz 15 samolotów zniszczonych lub poważnie uszkodzonych[3].


10 czerwca po południu sprawne jeszcze samoloty eskadr V dywizjonu przeleciały na lotnisko w Zwiahlu. W kolejnych dniach przebazowano eskadry na lotnisko Szepietówka. W czerwcu dowódcą dywizjonu był mjr pil. Jerzy Kossowski. 23 czerwca 3 eskadra wywiadowcza straciła swe ostatnie samoloty. W trudnej sytuacji sprzętowej była również 16 eskadra wywiadowcza. Resztki eskadr przesunięto do Łucka, do bazy zaopatrzenia armii, gdzie czekały na dostawę nowego sprzętu z Warszawy. W celu odtworzenia gotowości bojowej eskadr V dywizjonu pierwsze samoloty przybyły pod koniec czerwca. 9 lipca eskadry przebazowano do Chełma, a 8 sierpnia do Lublina.

V dywizjon myśliwski

W sierpniu 1921 roku V dywizjon myśliwski składający się z 13 i 15 eskadry myśliwskiej wszedł w skład 3 pułku lotniczego w Poznaniu[4].

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Roundel of Poland (1921-1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1921–1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Roundel of Poland (1918-1921).svg
Roundel of the Polish Air Force (1918–1921).
Roundel of Poland (1918–1921).svg
Roundel of the Polish Air Force (1918–1921).
Lotniska 1920.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Lokalizacja lotnisk i lądowisk, z których korzystało polskie lotnictwo w latach 1919 - 1920