V Republika Francuska

Francja Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Francji Ustrój polityczny Ustrój polityczny Francji Konstytucja Konstytucja Francji Władza ustawodawcza Parlament Zgromadzenie Narodowe Przewodniczący Senat Przewodniczący (Lista) Kongres Parlamentu Francuskiego Władza wykonawcza Prezydent Premier Rząd Władza sądownicza Wymiar sprawiedliwości System prawny Francji Rada Konstytucyjna Sąd Kasacyjny Kontrola państwowa Trybunał Obrachunkowy Finanse Bank Francji Samorząd terytorialny Podział administracyjny Samorząd terytorialny Partie polityczne Partie polityczne Francji Partia Socjalistyczna Republikanie Front Narodowy Unia Demokratów i Niezależnych Lewicowa Partia Radykalna Wybory Wybory parlamentarne: 2017 Wybory prezydenckie: 2017 Wybory do PE: 2019 Wybory gminne: 2020 Polityka zagraniczna Polityka zagraniczna Ministerstwo Spraw Zagranicznych

V Republika Francuska – okres piątej konstytucji republikańskiej Francji, który rozpoczął się 5 października 1958. Piąta Republika jest bezpośrednią następczynią IV Republiki i zastępuje podzielony na frakcje parlamentarne rząd bardziej scentralizowaną demokracją.

Impulsem do dokonania zmian była wojna algierska. Chociaż Francja zrezygnowała z wielu swoich kolonii, jak posiadłości w Afryce Zachodniej czy Azji Południowo-Wschodniej, ciągle utrzymywała status kolonialny w Algierii, w której mieszkała duża liczba Francuzów. Algieria uzyskała ostatecznie niepodległość 5 lipca 1962.

Generał Charles de Gaulle wykorzystał kryzys algierski jako okazję do utworzenia nowego rządu francuskiego z silniejszym urzędem prezydenta, który poprzednio pełnił jedynie funkcje reprezentacyjne. Francuscy prezydenci zyskali większą władzę niż większość ich europejskich odpowiedników w demokracjach parlamentarnych. 28 września 1958 miało miejsce referendum i 79,2% głosujących poparło projekt nowej konstytucji^[1]. Prezydent był poprzednio wybierany przez ciało elektorskie, ale w 1962 de Gaulle zaproponował, aby prezydent był wybierany przez obywateli w bezpośrednich wyborach. Chociaż metoda i intencje de Gaulle’a w tym referendum były kontestowane przez wiele ugrupowań politycznych, zmiana została przyjęta przez francuski elektorat. System ten daje prezydentowi republiki dostateczną legitymację, gdyż zwycięzca wyborów prezydenckich musi uzyskać większość bezwzględną głosów w pierwszej lub ostatecznie w drugiej turze głosowania^[2].

Do 2002 roku kadencja prezydenta Republiki trwała 7 lat, zaś począwszy od drugiej kadencji Jacques’a Chiraca (2002–2007) trwa 5 lat. Decyzja o skróceniu długości i zsynchronizowaniu kadencji prezydenta z kadencją parlamentu zapadła w drodze referendum przeprowadzonego 24 września 2000 (opowiedziało się za nią 73% głosujących).

Następcami de Gaulle’a na stanowisku prezydenta Francji byli Georges Pompidou (1969–1974), Valéry Giscard d’Estaing (1974–1981), François Mitterrand (1981–1995), Jacques Chirac (1995–2007), Nicolas Sarkozy (2007–2012), François Hollande (2012–2017) i Emmanuel Macron (od 2017).

Przypisy

Bibliografia

• Jan Baszkiewicz: Historia Francji. Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978.