V batalion kolejowy

V Batalion Wojsk Kolejowych

Odznaka V batalionu wojsk kolejowych
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1924
Dowódcy
Pierwszy	płk. Słupecki
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Poznań (Okręg Korpusu Nr VII)
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	wojska kolejowe
Podległość	3 Pułk Wojsk Kolejowych

V Batalion Wojsk Kolejowych („V b. woj. kol.”) – oddział saperów kolejowych Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej^[1].

Formowanie i zmiany organizacyjne

V batalion wojsk kolejowych utworzony został we wrześniu 1919 r z kompanii zajętej przy budowie kolejki Sompolno-Jabłonka i dwóch samodzielnych kompanii kolejowych armii gen. Hallera przybyłych z Francji, oraz kompanii kolejowej utworzonych przez dowództwo frontu Litewsko – Białoruskiego. Dnia 5 września 1919 r. batalion wyruszył na front litewsko – białoruski, na którym pozostał aż do powrotu do 3 pułku wojsk kolejowych. Z początkiem 1920 r. baon wysłał dwie kompanie do dyspozycji Frontu Pomorskiego, celem objęcia przeznaczonej Polsce części Pomorza i Prus Wschodnich, które to kompanie powróciły na Front Litewsko – Białoruski po zajęciu Pomorza. W okresie marcowej kontrofensywy V batalion otrzymał, wraz z VI batalionem kolejowym, pochwałę od dowództwa 9 Dywizji Piechoty za dzielne współdziałanie z innymi rodzajami broni, oraz sprężystość i szybkość w uruchomieniu linii kolejowych. Z ofensywą w 1920 r. batalion posuwał się tuż za oddziałami czołowymi, dzielnie wspomagając piechotę, ułatwiając jej transport i zaprowiantowanie, przy czym dnia 10 maja batalion osiągnął Dniepr pod Rzeczycą. Zachowanie się żołnierzy batalionu i fachowe prace na czołowych odcinkach charakteryzuje szereg poległych i rannych w tym czasie, wielka ilość odznaczeń i liczne pochwały w rozkazach dowództwa frontu. W czasie odwrotu batalion przeprowadził ewakuację linii kolejowej: Rzeczyca – Brześć Litewski, nie pozostawiając nieprzyjacielowi ani jednego wagonu i parowozu, i niszcząc doszczętnie wszystkie ważniejsze obiekty kolejowe, utrudniając tym samem nieprzyjacielowi pościg. W czasie ofensywy bolszewickiej na Warszawę baon przerzucony na linię Warszawa- Toruń, gdzie w obronie Włocławka, z braku piechoty, walczył z nierównym przeciwnikiem, tracąc na polu walki 1 oficera i 4 szeregowych. Z inicjatywy dowódcy batalionu ze składek żołnierzy i oficerów V batalionu wystawiono we Włocławku pomnik poległym w obronie tegoż miasta. W okresie ostatniej ofensywy polskiej V batalion wykonał szereg poważnych prac budowlanych jak: most na Bugu, średni i ostatni olbrzymi most na Prypeci, po ukończeniu którego w końcu listopada 1921 r. baon przybył do Poznania do 3 pułku wojsk kolejowych. Za czyny i prace V batalion na froncie otrzymał odznaczenia Krzyżem Walecznych, a dowódca batalionu kpt. Głazek oraz por. Antoni Hubicki otrzymali krzyże Virtuti Militari V. kl. Na pamiątkę pobytu na froncie Litewsko – Białoruskim batalion ustanowił odznakę pamiątkową, projektowaną przez por. Miterę który również projektował pomnik poległym w obronie Włocławka^[2][3].

1 października 1924 r. 3 pułk wojsk kolejowych na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych Departament VI L. 2224/24 tj. z dn. 13 sierpnia 1924 r. został zlikwidowany. W myśl powyższego rozkazu, żołnierze i sprzęt V batalionu kolejowego została przydzielona do 1 pułku wojsk kolejowych w Krakowie i 2 pułku wojsk kolejowych w Jabłonnie.

Dowództwo batalionu

Dowódca batalionu

• płk Słupecki Stanisław^[4]
• kpt. Głazek Wacław,
• kpt. Chrobak
• p.o. kpt Puchalski,
• p.o. mjr inż. Butkiewicz Aleksander – 1923^[5]

Zastępca dowódcy batalionu

• kpt. Śliwa Jan

Adiutant batalionu

• por. Sokołowski Witold.
• por. Pieńkowski Z.
• dowódca 1 kompanii 5 batalionu/adiutant 5 batalionu/dowódca szkoły podoficerskiej – por. Klemens Nowacki

Dowódcy kompanii

• kpt. Handurski,
• kpt. Ostrowski R. – dowódca 2 kompanii
• por. Władysław Michalczyk
• por. Biernacki

Symbole batalionu

Batalion otrzymał odznakę pamiątkową zatwierdzoną Dziennikiem Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych nr 49 z 1921 r., poz. 79. Odznakę stanowi elipsowata tarcza otoczona wieńcem, który u dołu zamyka koło kolejowe. Na tarczy, na skrzyżowanym karabinie z młotkiem, znajduje się stojący orzeł oraz poniżej napis: „V BAON WOJSK KOLEJOWYCH POLESIE LITWA BIAŁORUŚ 1919-1921”. Odznaka na zdjęciu ma wymiary 33 × 43 mm. Wykonana została w tombaku, srebrzona i oksydowana, bez emalii. Rewers – wybity z bardzo dobrze widoczną kontrą, słupek – calowy^[6][7].

Opinie

Wzorowa i spokojna służba oficerów i żołnierzy 5-go Baonu Kolejowego, D-cy węzła Kalmkowicze — por. Zamorskiego i jego pomocników, oraz oficera rozdzielczego por. Filara — umożliwiła spokojną i planową ewakuację tak ważnego węzła, oraz planowe zniszczenie linji^[8].

Przypisy

Bibliografia

• Adam Szugajew: Saperzy w służbie Polsce. Londyn: 1985.
• Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
• Janusz Turulski, Odznaki Wojsk Technicznych, Oficyna Ajaks, Pruszków 2005, ISBN 83-88773-33-X.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
• "Wojska inżynieryjno – saperskie na terenie Wielkopolski 1918 – 1939", Leszno – Poznań 2011, wyd. Instytut im. gen. Stefana Grota Roweckiego, ISBN 978-83-61960-10-2
• Wiktor Brummer, Wacław Zawadzki. Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2 (183), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• „Album dziesięciolecia Okręgu Korpusu nr VII”
• „Żołnierz Wielkopolski” nr 28 z 1 października 1924 r.
• Rocznik Oficerski 1923