Vaira Vīķe-Freiberga

Vaira Vīķe-Freiberga

(c) Aivis Freidenfelds, Valsts kanceleja, CC BY-SA 2.0
Data i miejsce urodzenia	1 grudnia 1937 Ryga
Prezydent Łotwy
Okres	od 8 lipca 1999 do 7 lipca 2007
Poprzednik	Guntis Ulmanis
Następca	Valdis Zatlers
Dyrektor Instytutu Łotewskiego
Okres	od 1998 do 1999
Następca	Ojārs Kalniņš
Odznaczenia

Vaira Vīķe-Freiberga i prezydent RP Aleksander Kwaśniewski (2005)

Vaira Vīķe-Freiberga^[1] (ur. 1 grudnia 1937 w Rydze) – łotewska polityk, psycholog i nauczyciel akademicki, w latach 1999–2007 prezydent Łotwy.

Życiorys

Urodzona w Rydze jako Vaira Vīķe. Jej ojciec Kārlis Vīķis był marynarzem, zginął kilka tygodni po narodzinach córki. Matka Annemarija Vīķe (z domu Raņķe) związała się z Edgarsem Hermanovičsem. Pod koniec II wojny światowej rodzina uciekła przed sowietami drogą morską do Niemiec^[2]. Vaira Vīķe wychowywała się w obozie dla uchodźców w Niemczech, następnie zaś uczęszczała do francuskiej szkoły w Maroku. Studiowała w Kanadzie na University of Toronto. Studia z psychologii kończyła w 1958, dwa lata później uzyskała magisterium w tej samej dziedzinie. Doktoryzowała się w zakresie psychologii eksperymentalnej w 1965 na McGill University. Jeszcze w trakcie studiów pracowała jako nauczycielka w szkole średniej i tłumaczka. Na początku lat 60. była zatrudniona jako psycholog w szpitalu psychiatrycznym w Toronto.

W 1965 została zatrudniona na Uniwersytecie Montrealskim, została profesorem psychologii na tej uczelni, odchodząc z niej w 1998 na emeryturę. Publikowała prace naukowe poświęcone swojej dziedzinie, zajmowała się również folklorem oraz poezją i semiotyką łotewskich pieśni. Działała w różnych organizacjach społecznych i naukowych. Była m.in. prezesem Canadian Psychological Association (1980–1981), członkiem rzeczywistym Royal Society of Canada oraz członkinią Science Council of Canada, rządowej rady naukowej. W 1990 została członkiem zagranicznym Łotewskiej Akademii Nauk, w 1999 uzyskała status członka tej instytucji. Pod koniec lat 90. powróciła na stałe na Łotwę. Jesienią 1998 została mianowana przez premiera dyrektorem nowo utworzonego Instytutu Łotewskiego w Rydze.

17 czerwca 1999 została wybrana przez Sejm na urząd prezydenta Łotwy. W decydującym głosowaniu poparło ją 53 deputowanych^[3]. Została pierwszą kobietą pełniącą funkcję prezydenta w państwach Europy Wschodniej, a także drugim prezydentem państw bałtyckich wywodzącym się ze środowisk emigracyjnych. 20 czerwca 2003 parlament wybrał ją na kolejną czteroletnią kadencję – otrzymała wówczas 88 głosów spośród 96 oddanych. Urząd prezydenta sprawowała do 7 lipca 2007.

Po zakończeniu drugiej kadencji pozostała aktywna w życiu publicznym. Wraz z mężem założyła firmę VVF Consulting zajmującą się doradztwem w dziedzinie stosunków międzynarodowych, dyplomacji oraz nauk politycznych^[4]. Została m.in. członkinią Council of Women World Leaders^[5], prezesem Klubu Madryckiego^[6], wiceprzewodniczącą tzw. grupy mędrców, think tanku doradzającego Unii Europejskiej^[7]. W 2005 została specjalnym wysłannikiem sekretarza generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw reform^[8]. W następnym roku była oficjalnym kandydatem krajów bałtyckich na urząd sekretarza generalnego ONZ.

Od 1960 zamężna z Imantsem Freibergsem, profesorem informatyki na Université du Québec à Montréal. Ma syna Kārlisa Robertsa (ur. 1963) i córkę Indrę Karolīne (ur. 1967).

Odznaczenia

• Krzyż Wielki Orderu Westharda (2007, Łotwa)
• Krzyż Wielki Orderu Trzech Gwiazd (1999, Łotwa)
• Wielka Wstęga Orderu Leopolda (2007, Belgia)
• Order Stara Płanina (2003, Bułgaria)
• Wielki Łańcuch Orderu Makariosa III (2007, Cypr)
• Order Gwiazdy Białej I klasy (2005, Estonia)
• Order Krzyża Ziemi Maryjnej I klasy (2000, Estonia)
• Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii (2001, Finlandia)
• Krzyż Wielki Legii Honorowej (2001, Francja)
• Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (2000, Grecja)
• Łańcuch Orderu Izabeli Katolickiej (2004, Hiszpania)
• Krzyż Wielki Orderu Lwa Niderlandzkiego (2006, Holandia)
• Order Chryzantemy (2007, Japonia)
• Officier Ordre national du Québec (2006, Kanada)
• Wielki Krzyż ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego (2001, Litwa)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Adolfa Nassauskiego (2006, Luksemburg)
• Wielka Wstęga Orderu Narodowego Zasługi (2004, Malta)
• Stopień Specjalny Krzyża Wielkiego Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (2003, Niemcy)
• Krzyż Wielki Orderu Świętego Olafa (2000, Norwegia)
• Order Orła Białego (2003, Polska)^[9]
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2005, Polska)^[10]
• Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (2003, Portugalia)
• Order Świętej Równej Apostołom Wielkiej Księżnej Olgi I klasy (2006, Rosyjski Kościół Prawosławny)
• Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii (2001, Rumunia)
• Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy (2005, Słowacja)
• Złoty Order Wolności Republiki Słowenii (2002, Słowenia)
• Order Królewski Serafinów (2005, Szwecja)
• Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (2006, Ukraina)
• Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Zasługi (2001, Węgry)^[11]
• Krzyż Wielki Orderu Łaźni (2006, Wielka Brytania)
• Kawaler Krzyża Wielkiego Udekorowany Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (2004, Włochy)

Przypisy

Bibliografia

• Biography of the Ex-President of the Republic of Latvia Prof. Dr. Vaira Vike-Freiberga. vvf.lv. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).
• Vaira Vīķe-Freiberga: Latvijas Valsts prezidente 1999–2007. president.lv. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).

Linki zewnętrzne

• Vaira Vīķe-Freiberga – strona prywatna. [dostęp 2017-09-08]. (łot. • ang.).