Valašské muzeum v přírodě

Valašské muzeum v přírodě

(c) Martin-CR, CC-BY-SA-3.0
Państwo	Czechy
Miejscowość	Rožnov pod Radhoštěm
Adres	Palackého 147, 756 61 Rožnov pod Radhoštěm
Data założenia	1925
Położenie na mapie kraju zlińskiego Valašské muzeum v přírodě
Położenie na mapie Czech (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Valašské muzeum v přírodě
49°27′40,02″N 18°08′53,87″E/49,461117 18,148297
Strona internetowa

Valašské muzeum v přírodě – skansen na Morawskiej Wołoszczyźnie znajdujący się w mieście Rožnov pod Radhoštěm, w kraju zlińskim w Czechach. Obiekt założyli w 1925 roku bracia Alois i Bohumír Jaroňkové. To drugi najstarszy^[1] i zarazem największy skansen w Czechach. Poświęcony jest materialnej kulturze wołoskiej^[2]. W 1995 skansen został wpisany na listę narodowych zabytków kultury Republiki Czeskiej^[3].

Muzeum składa się z trzech niezależnych części.

Drewniane miasteczko

Drewniane miasteczko (cz. Dřevěné městečko) to najstarsza część skansenu, powstała w 1925 roku dzięki Bohumírowi Jaroňkovi, gdy przeniesiono tu z Rožnova pod Radhoštěm XVIII-wieczny ratusz z rynku i parę innych budynków^[2]. Z czasem uzupełniono kompleks o kolejne budynki. Przedstawiono sposób życia w małym miasteczku w okresie od połowy XIX wieku do pierwszej ćwierci XX wieku. W sezonie, w każdy weekend, odbywają się tu spotkania folklorystyczne i pokazy rzemieślnicze^[4]. Drewniane miasteczko jest również gospodarzem wielu międzynarodowych festiwali folklorystycznych i licznych imprez kulturalnych. Zwiedzanie z przewodnikiem trwa 45 minut, można je także zwiedzać indywidualnie^[5]. Wśród obiektów znajduje się także tradycyjna gospoda („Na posledním groši”), w której znajduje się restauracja z typowo czeskimi potrawami i piwem^[2].

Wołoska wioska

Wołoska wioska (cz. Valašská dědina) – pierwsze budynki pojawiły się tu w 1962 roku, a całość została udostępniona do zwiedzania w 1972^[4]. To największa część skansenu, zdecydowanie swą powierzchnią przerastając dwie pozostałe części. Udało się tu utworzyć typową wołoską wieś z ponad 70 obiektami, w tym szkołą, kuźnią, młynem, wiatrakiem, warsztatem kowala i zagrodami. Ze zbocza, na którym posadowiono skansenową wioskę, roztaczają się widoki na okolicę^[2]. Wnętrza domów mieszkalnych prezentują okres połowy XIX wieku. Zabudowa gospodarcza jest wzbogacona o tradycyjną hodowlę owiec rasy wołoskiej, bydła rogatego i drobiu oraz o uprawę lokalnych odmian drzew owocowych czy poletka z tradycyjnymi uprawami rolnymi^[6].

Charakterystyczną cechą gospodarki na Morawskiej Wołoszczyźnie było wykorzystywanie nieużytków do sezonowego wypasu mniejszego bydła (owiec i kóz) – tzw. gospodarka szałaśnicza. W „Wołoskiej wiosce” możemy wyróżnić trzy typy gospodarki szałaśniczej: 1 – koliba z Černé hory (Czarnej Góry) koło Radhoště (Radhoszcza), 2 – bacówka z Karolinky – Rákošového, 3 – koliba na płozach. Ten ostatni typ, a więc koliba na płozach pochodzi z południowej części Morawskiej Wołoszczyzny, z gminy Nedašov, leżącej u stóp Białych Karpat. Przewożona była (również w ciągu lata) z miejsca na miejsce, w zależności od tego, na którym obszarze stała koszara (zagroda) z owcami^[6].

W „Wołoskiej wiosce” cyklicznie odbywają się wydarzenia kulturalne, będące częścią wołoskiego roku: programy rzemieślnicze, obrzędowe, ożywiające stare technologie lub programy tematyczne dla szkół^[6].

Młyńska dolina

Młyńska dolina (cz. Mlýnská dolina) – to najnowsza część skansenu otwarta w 1982. Możliwa do zwiedzania wyłącznie z przewodnikiem (czas zwiedzania – 1 godzina). Znajduje się tu kilka obiektów, które związane są z techniką i wykorzystaniem wody^[2]: młyn wodny z zabudowaniami gospodarskimi, folusz do produkcji sukna, trak do cięcia pni na deski, olejarnia, kuźnia, kuźnia z młotem napędzanym kołem wodnym, wozownia, zabudowania mieszkalne robotnika leśnego i interaktywny obiekt tzw. „żywy dom"^[7].

Olejarnia z Brumowa jest przykładem wykorzystywania sił ludzkich do uzyskania potrzebnego oleju z pestek i nasion, zaś kuźnia z miejscowości Horní Lideč dokumentuje pracę rzemieślników, pracujących z żelazem. Najważniejszym obiektem jest rekonstrukcja kuźni z Ostrawicy, napędzanym kołem wodnym, której młot i miech tłoczący powietrze do pieca pracują dzięki sile wody. Układ czynnej kuźni uzupełniają: obiekt wozowni z Ostrawicy ze stałą ekspozycją „Środki transportu na Wołoszczyźnie” i proste zabudowania mieszkalne robotnika leśnego z Trojanowic. Całą kompozycję dopełnia mała dzwonnica z bali drewnianych, pochodząca z Dolnej Beczwy. Częścią muzeum jest też rekonstrukcja tzw. „żywego domu" służącego prowadzeniu prezentacji i lekcji w autentycznej scenerii. Zadaniem "Młyńskiej doliny" jest prezentowanie prawdziwych zabudowań wraz z ich działającym wyposażeniem tak, aby zwiedzający mogli obserwować: spilśnianie sukna, mielenie zboża, przecieranie drewna na deski, tłoczenie oleju, oczyszczanie surowego żelaza, a następnie wyrób narzędzi żelaznych^[7].

Przypisy