Varanus

Varanus[1]
Merrem, 1820[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – waran z Komodo (V. komodoensis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Nadrząd

lepidozaury

Rząd

łuskonośne

Rodzina

waranowate

Rodzaj

Varanus

Typ nomenklatoryczny

Lacerta varia White, 1790

Gatunki

86 gatunków (83 żyjące i 3 wymarłe) zobacz opis w tekście

Varanus – rodzaj jaszczurki z rodziny waranowatych (Varanidae). Należą do niego największe żyjące obecnie jaszczurki – przedstawiciele niektórych gatunków mogą osiągać ponad 3 m długości. Największym przedstawicielem rodzaju była megalania (Varanus priscus), początkowo zaklasyfikowana przez Richarda Owena do odrębnego rodzaju Megalania. Nowsze badania bardzo mocno wspierają jednak hipotezę o przynależności megalanii do Varanus – jej najbliższym znanym krewnym jest waran z Komodo[19].

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce, Azji, Australii i Oceanii[20][21].

Systematyka

Etymologia

  • Monitor: łac. monitor „upominający, przestrzegający”[22]. Gatunek typowy: Lacerta nilotica Linnaeus, 1766; młodszy homonim Monitor Blainville, 1816 (Teiidae).
  • Varanus: fr. varan „waran”, od arab. ‏ورن/ورل‎ waral lub waran „waran”[23].
  • Psammosaurus: gr. ψαμμος psammos „piasek”[24]; σαυρος sauros „jaszczurka”[25]. Gatunek typowy: Tupinambis griseus Daudin, 1803.
  • Dracaena: łac. dracaena „smoczyca, wężyca”, od gr. δρακαινα drakaina „smoczyca, wężyca”[26]. Gatunek typowy: Lacerta dracaena Linnaeus, 1766 (= Tupinambis bengalensis Daudin, 1802).
  • Hydrosaurus: gr. ὑδρο- hudro- „wodny-”, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos „woda”[27]; σαυρος sauros „jaszczurka”[25]. Gatunek typowy: Tupinambis bivittatus Kuhl, 1820 (= Stellio salvator Laurenti, 1768); młodszy homonim Hydrosaurus Kaup, 1828 (Agamidae).
  • Polydaedalus: gr. πολυδαιδαλος poludaidalos „artystycznie wykonany”, od πολυ polu „bardzo”; δαιδαλος daidalos „kunsztownie, misternie”[5]. Gatunek typowy: Lacerta capensis Sparrman, 1783 (= Lacerta nilotica Linnaeus, 1766).
  • Empagusia: etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[28]. Gatunek typowy: Monitor flavescens Hardwicke & J.E. Gray, 1827.
  • Odatria: etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[29]. Gatunek typowy: Odatria punctata J.E. Gray, 1838 (= Monitor tristis Schlegel, 1839).
  • Agalmatosaurus: gr. αγαλμα agalma, αγαλματος agalmatos „ozdoba”[30]; σαυρος sauros „jaszczurka”[25]. Gatunek typowy: Varanus timoriensis A.M.C. Duméril & Bibron, 1836 (= Monitor timorensis J.E. Gray, 1831).
  • Cylindrurus: gr. κυλινδρος kulindros „cylinder, walec”[31]; ουρα oura „ogon”[32]. Gatunek typowy: Odatria punctata J.E. Gray, 1838 (= Monitor tristis Schlegel, 1839).
  • Euprepiosaurus: gr. ευπρεπεια euprepeia „okazałość, wspaniałość”[33]; σαυρος sauros „jaszczurka”[25]. Gatunek typowy: Monitor chlorostigma J.E. Gray, 1831 (= Tupinambis indicus Daudin, 1802).
  • Pachysaurus: gr. παχυς pakhus „tłusty, gruby”[34]; σαυρος sauros „jaszczurka”[25]. Gatunek typowy: Tupinambis albigularis Daudin, 1802.
  • Pantherosaurus: gr. πανθηρ panther „pantera, lampart”[35]; σαυρος sauros „jaszczurka”[25]. Gatunek typowy: Hydrosaurus gouldii J.E. Gray, 1838.
  • Psammoscopus: gr. ψαμμος psammos „piasek”[24]; σκοπος skopos „strażnik, nadzorca”, od σκοπεω skopeō „obserwować”[36]. Gatunek typowy: Varanus picquotii A.M.C. Duméril & Bibron, 1836 (= Monitor flavescens Hardwicke & J.E. Gray, 1827).
  • Rhinoptyon: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos „nos, pysk”[37]; πτυον ptuon „wiejadło, wachlarz”, od πτυσσω ptussō „sfałdować, złożyć”[38]. Gatunek typowy: Varanus ocellatus Heyden, 1830 (= Lacerta exanthematicus Bosc, 1792).
  • Regenia: etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[8]. Gatunek typowy: Tupinambis albigularis Daudin, 1802.
  • Megalania: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”; ηλαινω ēlainō „błąkać się, wędrować”[9]. Gatunek typowy: †Magelania prisca Owen, 1859.
  • Placovaranus: gr. πλαξ plax, πλακος plakos „płaska powierzchnia, płyta”[39]; rodzaj Varanus Merrem, 1820. Gatunek typowy: Varanus komodoensis Ouwens, 1912.
  • Dendrovaranus: gr. δενδρον dendron „drzewo”[40]; rodzaj Varanus Merrem, 1820. Gatunek typowy: Uaranus rudicollis J.E. Gray, 1845.
  • Indovaranus: Indie; rodzaj Varanus Merrem, 1820. Gatunek typowy: Tupinambis bengalensis Daudin, 1802.
  • Tectovaranus: łac. tectus „ukryty”, od tegere „ukryć”[41]; rodzaj Varanus Merrem, 1820. Gatunek typowy: Monitor dumerilii Schlegel, 1839.
  • Philippinosaurus: Filipiny (ang. Philippines); gr. σαυρος sauros „jaszczurka”[42]. Gatunek typowy: Varanus grayi Boulenger, 1885 (= Varanus olivaceus Hallowell, 1857).
  • Papuasaurus: Papua, teryrorium australijskie (obecnie Papua-Nowa Gwinea); gr. σαυρος sauros „jaszczurka”[43]. Gatunek typowy: Monitor salvadorii Peters & Doria, 1878.
  • Iberovaranus: łac. Iberia „Hiszpania”; rodzaj Varanus Merrem, 1820. Gatunek typowy: †Iberovaranus catalaunicus Hoffstetter, 1969.
  • Worrellisaurus: Eric Worrell (1924–1987), australijski herpetolog; gr. σαυρος sauros „jaszczurka”[16]. Gatunek typowy: Varanus acanthurus Boulenger, 1885.
  • Aspetosaurus: gr. ασπετος aspetos „niewypowiedzinie wielki”; σαυρος sauros „jaszczurka”[44]. Gatunek typowy: Varanus spenceri Lucas & Frost, 1903.
  • Titanzius: w mitologii greckiej Tytani (gr. Τιτανος Titanos, łac. Titani), w mitologii greckiej zbiorcze określenie synów Uranosa i Gai, w aluzji do brutalnej siły i wielkich rozmiarów warana wielkiego[45]. Gatunek typowy: Hydrosaurus giganteus J.E. Gray, 1845.
  • Soterosaurus: gr. σωτηρ sōtēr, σωτηρος sōtēros „obserwator”; σαυρος sauros „jaszczurka”[46]. Gatunek typowy: Stellio salvator Laurenti, 1768.
  • Varaneades: rodzaj Varanus Merrem, 1820; w mitologii greckiej Neady (gr. Νηαδες Nēades) były bestiami z wyspy Samos w Grecji[47]. Gatunek typowy: †Varanus (Varaneades) amnhophilis Conrad, Balcarcel & Mehling, 2012.
  • Hapturosaurus: gr. ἁπτειν haptein „chwycić, dotknąć”; ουρα oura „ogon”; σαυρος sauros „jaszczurka”[48]. Gatunek typowy: Monitor prasinus Schlegel, 1839.
  • Solomonsaurus: Wyspy Salomona (ang. Solomon Islands); gr. σαυρος sauros „jaszczurka”[49]. Gatunek typowy: Varanus spinulosus Mertens, 1941.

Podział systematyczny

Klasyfikacja rodzaju Varanus według Böhmego (2003)[50] oraz Kocha, Auliyi i Zieglera (2010)[51], z późniejszymi zmianami[20]:

  • Podrodzaj: Varanus Merrem, 1820[2]
    • Varanus giganteus (J.E. Gray, 1845) – waran wielki[52]
      • Grupa gatunkowa V. gouldii
        • Varanus gouldii (J.E. Gray, 1838) – waran Goulda[52]
        • Varanus rosenbergi Mertens, 1957
        • Varanus panoptes Storr, 1980
        • Varanus komodoensis Ouwens, 1912 – waran z Komodo[52]
        • Varanus priscus (Owen, 1859) – megalania[19] – takson wymarły
        • Varanus mertensi Glauert, 1951 – waran wodny[53]
        • Varanus sparnus Doughty, Kealley, Fitch & Donnellan, 2014
        • Varanus spenceri Lucas & Frost, 1903
        • Varanus varius (White, 1790) – waran kolorowy[54]
  • Podrodzaj: Empagusia J.E. Gray, 1838[28]
    • Grupa gatunkowa V. bengalensis
      • Varanus bengalensis Daudin, 1802 – waran bengalski
      • Varanus nebulosus (J.E. Gray, 1831)
      • Varanus dumerilii Schlegel, 1839
      • Varanus flavescens (Hardwicke & J.E. Gray, 1827) – waran żółtawy
      • Varanus rudicollis (J.E. Gray, 1845) – waran szorstkoszyi[52]
  • Podrodzaj: Euprepiosaurus Fitzinger, 1843[6]
    • Varanus indicus (Daudin, 1802) – waran indyjski[54]
    • Varanus bennetti[55] Weijola, Vahtera, Koch, Schmitz & Kraus, 2020
    • Varanus caerulivirens Ziegler, Böhme & Philipp, 1999
    • Varanus cerambonensis Philipp, Böhme & Ziegler, 1999
    • Varanus colei[56] Böhme, Jacobs, Koppetsch & Schmitz, 2019
    • Varanus doreanus (Meyer, 1874)
    • Varanus douarrha[57] (Lesson, 1830)
    • Varanus finschi Böhme, Horn & Ziegler, 1994
    • Varanus jobiensis Ahl, 1932
    • Varanus juxtindicus Böhme, Philipp & Ziegler, 2002
    • Varanus lirungensis Koch, Arida, Schmitz, Böhme & Ziegler, 2009
    • Varanus melinus Böhme & Ziegler, 1997
    • Varanus rainerguentheri Ziegler, Böhme & Schmitz, 2007
    • Varanus semotus[58] Weijola, Donnellan & Lindqvist, 2016
    • Varanus tsukamotoi[55] (Kishida, 1929)
    • Varanus yuwonoi Harvey & Barker, 1998
    • Varanus obor[59] Weijola & Sweet, 2010
    • Varanus zugorum Böhme & Ziegler, 2005
  • Podrodzaj: Hapturosaurus Bucklitsch, Böhme & Koch, 2016[48]
    • Varanus prasinus (Schlegel, 1839) – waran szmaragdowozielony[52]
    • Varanus beccarii (Doria, 1874)
    • Varanus boehmei Jacobs, 2003
    • Varanus bogerti Mertens, 1950
    • Varanus keithhornei Wells & Wellington, 1985
    • Varanus kordensis (Meyer, 1874)
    • Varanus macraei Böhme & Jacobs, 2001 – waran błękitny
    • Varanus reisingeri[60] Eidenmüller & Wicker, 2005
    • Varanus telenesetes Sprackland, 1991
  • Podrodzaj: Odatria J.E. Gray, 1838[29]
    • Grupa gatunkowa V. acanthurus
      • Varanus acanthurus Boulenger, 1885 – waran kolczastoogonowy[52]
      • Varanus baritji King & Horner, 1987
      • Varanus bushi Aplin, Fitch & King, 2006
      • Varanus primordius Mertens, 1942
      • Varanus storri Mertens, 1966 – waran mały[53]
      • Varan brevicauda Boulenger, 1898 – waran karłowaty[54]
      • Varanus caudolineatus Boulenger, 1885
      • Varanus eremius Lucas & Frost, 1895
      • Varanus gilleni Lucas & Frost, 1895 – waran akacjowy[52]
      • Varanus glauerti Mertens, 1957 – waran Glauerta
      • Varanus glebopalma Mitchell, 1955
      • Varanus hamersleyensis[61] Maryan, Oliver, Fitch & O’Connell, 2014
      • Varanus kingorum Storr, 1980
      • Varanus mitchelli Mertens, 1958
      • Varanus pilbarensis Storr, 1980
      • Varanus semiremex Peters, 1869
    • Grupa gatunkowa V. timorensis
      • Varanus timorensis (J.E. Gray, 1831) – waran timorski[53]
    • Varanus auffenbergi Sprackland, 1999
      • Varanus scalaris Mertens, 1941
      • Varanus similis Mertens, 1958
      • Varanus tristis Schlegel, 1839
  • Podrodzaj: Papusaurus Mertens, 1962[43]
    • Varanus salvadorii (Peters & Doria, 1878) – waran papuaski[52]
  • Podrodzaj: Philippinosaurus Mertens, 1959[42]
    • Varanus mabitang Gaulke & Curio, 2001
    • Varanus bitatawa[62] Welton, Siler, Bennett, Diesmos, Duya, Dugay, Rico, Van Weerd & Brown, 2010
    • Varanus olivaceus Hallowell, 1857 – waran Graya[52]
  • Podrodzaj: Polydaedalus Wagler, 1830[5]
    • Grupa gatunkowa V. exanthematicus
      • Varanus exanthematicus (Bosc, 1792) – waran stepowy[54]
      • Varanus albigularis Daudin, 1802
      • Varanus yemenensis Böhme, Joger & Schätti, 1989
    • Grupa gatunkowa V. niloticus
  • Podrodzaj: Psammosaurus Fitzinger, 1826[63]
    • Varanus griseus (Daudin, 1803) – waran szary[52]
    • Varanus nesterovi Böhme, Ehrlich, Milto, Orlov & Scholz, 2015
  • Podrodzaj: Solomonsaurus Bucklitsch, Böhme & Koch, 2016[49]
    • Varanus spinulosus Mertens, 1941
  • Podrodzaj: Soterosaurus Ziegler & Böhme, 1997[46]
    • Varanus bangonorum[64] Welton, Travers, Siler & Brown, 2014
    • Varanus cumingi Martin, 1839
    • Varanus dalubhasa[64] Welton, Travers, Siler & Brown, 2014
    • Varanus marmoratus (Wiegmann, 1834)
    • Varanus nuchalis (Günther, 1872)
    • Varanus palawanensis Koch, Gaulke & Böhme, 2010
    • Varanus rasmusseni Koch, Gaulke & Böhme, 2010
    • Varanus salvator (Laurenti, 1768) – waran paskowany[54]
    • Varanus samarensis Koch, Gaulke & Böhme, 2010
    • Varanus togianus (Peters, 1872)
  • Podrodzaj niepewny
    • Varanus rusingensis[47] Clos, 1995 – takson wymarły
  • Podrodzaj: Varaneades Conrad, Balcarcel & Mehling, 2012[47]
    • Varanus amnhophilis[47] Weithofer, 1888 – takson wymarły

Przypisy

  1. ↑ Varanus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b B. Merrem: Versuch eines Systems der Amphibien. Marburg: J.C. Kreiger, 1820, s. 13, 58. (niem.).
  3. ↑ M.H.C. Lichtenstein: Das zoologische Museum der Universität zu Berlin. Berlin: Berlin Univ, zool. Mus, 1818, s. 66. (niem.).
  4. ↑ J.E. Gray. A Synopsis of the Genera of Saurian Reptiles, in which some new Genera are indicated, and the others reviewed by actual Examination. „The Philosophical magazine”. New and united series. 2, s. 55, 1827. (ang.). 
  5. ↑ a b c J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 164. (niem.).
  6. ↑ a b c d Fitzinger 1843 ↓, s. 19.
  7. ↑ a b c Fitzinger 1843 ↓, s. 20.
  8. ↑ a b J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of lizards in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1845, s. 8. (ang.).
  9. ↑ a b R. Owen. Description of some remains of a gigantic land-lizard (Megalania prisca, Owen) from Australia. „Philosophical Transactions of the Royal Society”. 149 (1), s. 43, 1859. (ang.). 
  10. ↑ G.G. Féjeváry. Mit tudunk a komodói óriás gyikról?. „Természettudományi Közlöny”. 59, s. 285, 1927. (węg.). 
  11. ↑ Mertens 1942 ↓, s. 360.
  12. ↑ Mertens 1942 ↓, s. 331.
  13. ↑ Mertens 1942 ↓, s. 363.
  14. ↑ R. Hoffstetter. Présence de Varanidae (Reptilia, Sauria) dans le Miocène de Catalogne. Considérations sur l’histoire de la famille. „Bulletin du Muséum national d’histoire naturelle”. 2e série. 40, s. 1052, 1968. (fr.). 
  15. ↑ Massimo Delfino, Jean-Claude Rage, Arnau Bolet i David M. Alba. Early Miocene dispersal of the lizard Varanus into Europe: Reassessment of vertebral material from Spain. „Acta Palaeontologica Polonica”. 58 (4), s. 731–735, 2013. DOI: 10.4202/app.2012.0025. (ang.). 
  16. ↑ a b R.W. Wells & C.R. Wellington. A synopsis of the class Reptilia in Australia. „Australian Journal of Herpetology”. 1 (3–4), s. 84, 1983. (ang.). 
  17. ↑ Wells i Wellington 1985 ↓, s. 20.
  18. ↑ Wells i Wellington 1985 ↓, s. 22.
  19. ↑ a b Jason J. Head, Paul M. Barrett, Emily J. Rayfield. Neurocranial osteology and systematic relationships of Varanus (Megalania) prisca Owen, 1859 (Squamata: Varanidae). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 155 (2), s. 445–457, 2009. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2008.00448.x. (ang.). 
  20. ↑ a b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Varanus. The Reptile Database. [dostęp 2020-09-30]. (ang.).
  21. ↑ R. Midtgaard: Varanus. RepFocus. [dostęp 2020-09-30]. (ang.).
  22. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 139.
  23. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 249.
  24. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 186.
  25. ↑ a b c d e f Jaeger 1944 ↓, s. 203.
  26. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 75.
  27. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 106.
  28. ↑ a b Gray 1838 ↓, s. 393.
  29. ↑ a b Gray 1838 ↓, s. 392.
  30. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 9.
  31. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 65.
  32. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 247.
  33. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 87.
  34. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 159.
  35. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 161.
  36. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 207.
  37. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 197.
  38. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 189.
  39. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 177.
  40. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 69.
  41. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 230.
  42. ↑ a b R. Mertens. Liste der Warane Asiens und der Indo-australischen Inselwelt mit systematischen Bemerkungen. „Senckenbergiana biologica”. 40, s. 229, 1959. (niem.). 
  43. ↑ a b R. Mertens. Papusaurus, eine neue Untergattung von Varanus. „Senckenbergiana biologica”. 43, s. 333, 1962. (niem.). 
  44. ↑ Wells& i Wellington 1985 ↓, s. 20.
  45. ↑ Wells& i Wellington 1985 ↓, s. 22.
  46. ↑ a b T. Ziegler & W. Böhme. Genitalstrukturen und Paarungsbiologie bei squamaten Reptilien, speziell den Platynota, mit Bemerkungen zur Systematik. „Mertensiella”. 8, s. 176, 1997. (niem.). 
  47. ↑ a b c d J.L. Conrad, A.M. Balcarcel & C.M. Mehling. Earliest Example of a Giant Monitor Lizard (Varanus, Varanidae, Squamata). „PLoS ONE”. 7 (8), s. e41767, 2012. DOI: 10.1371/journal.pone.0041767. (ang.). 
  48. ↑ a b Bucklitsch, Böhme i Koch 2016 ↓, s. 37.
  49. ↑ a b Bucklitsch, Böhme i Koch 2016 ↓, s. 38.
  50. ↑ Wolfgang Böhme. Checklist of the living monitor lizards of the world (family Varanidae). „Zool. Verh. Leiden”. 341, s. 4–43, 2003. (ang.). 
  51. ↑ André Koch, Mark Auliya i Thomas Ziegler. Updated checklist of the living monitor lizards of the world (Squamata: Varanidae). „Bonn zoological Bulletin”. 57 (2), s. 127–136, 2010. (ang.). 
  52. ↑ a b c d e f g h i j k Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 392, 393. ISBN 83-01-14344-4.
  53. ↑ a b c E. Keller (red.), J.H. Reinchholf, G. Steinbach, G. Diesener, U. Gruber, K. Janke, B. Kremer, B. Markl, J. Markl, A. Shlüter, A. Sigl & R. Witt: Gady i płazy. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 105–107, seria: Leksykon Zwierząt. ISBN 83-7311-873-X. (pol.).
  54. ↑ a b c d e W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 225, 226, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.
  55. ↑ a b Valter Weijola, Varpu Vahtera, André Koch, Andreas Schmitz i Fred Kraus. Taxonomy of Micronesian monitors (Reptilia: Squamata: Varanus): endemic status of new species argues for caution in pursuing eradication plans. „Royal Society Open Science”. 7 (5): Artykuł 200092, 2020. DOI: 10.1098/rsos.200092. (ang.). 
  56. ↑ Wolfgang Böhme, Hans J. Jacobs, Thore Koppetsch i Andreas Schmitz. The Kei Islands monitor lizard (Squamata: Varanidae: Varanus: Euprepiosaurus) as a distinct morphological, taxonomic, and conservation unit. „Russian Journal of Herpetology”. 26 (5), s. 272–280, 2019. DOI: 10.30906/1026-2296-2019-26-5-272-280. (ang.). 
  57. ↑ Valter Weijola, Fred Kraus, Varpu Vahtera, Christer Lindqvist i Stephen Donnellan. Re-instatement of Varanus douarrha Lesson 1830 as a valid species with comments on the zoogeography of monitor lizards (Squamata: Varanidae) in the Bismarck Archipelago, Papua New Guinea. „Australian Journal of Zoology”. 64 (6), s. 434–451, 2017. DOI: 10.1071/ZO16038. (ang.). 
  58. ↑ Valter Weijola, Stephen Donnellan i Christer Lindqvist. A new blue-tailed monitor lizard (Reptilia, Squamata, Varanus) of the Varanus indicus group from Mussau Island, Papua New Guinea. „ZooKeys”. 568, s. 129–154, 2016. DOI: 10.3897/zookeys.568.6872. (ang.). 
  59. ↑ Valter S-Å Weijola, Samuel S. Sweet. A new melanistic species of monitor lizard (Reptilia: Squamata: Varanidae) from Sanana Island, Indonesia. „Zootaxa”. 2434, s. 17–32, 2010. (ang.). 
  60. ↑ Bucklitsch, Böhme i Koch (2016) klasyfikują ten gatunek jako podgatunek V. prasinus . Patrz: Yannick Bucklitsch, Wolfgang Böhme i André Koch. Scale morphology and micro-structure of monitor lizards (Squamata: Varanidae: Varanus spp.) and their allies: implications for systematics, ecology, and conservation. „Zootaxa”. 4153 (1), s. 1–192, 2016. DOI: 10.11646/zootaxa.4153.1.1. (ang.). 
  61. ↑ Brad Maryan, Paul M. Oliver, Alison J. Fitch i Morgan O'Connell. Molecular and morphological assessment of Varanus pilbarensis (Squamata: Varanidae), with a description of a new species from the southern Pilbara, Western Australia. „Zootaxa”. 3768 (2), s. 139–158, 2014. DOI: 10.11646/zootaxa.3768.2.3. (ang.). 
  62. ↑ Luke J. Welton, Cameron D. Siler, Daniel Bennett, Arvin Diesmos, M. Roy Duya, Roldan Dugay, Edmund Leo B. Rico, Merlijn Van Weerd, Rafe M. Brown. A spectacular new Philippine monitor lizard reveals a hidden biogeographic boundary and a novel flagship species for conservation. „Biology Letters”. 6 (5), s. 654–658, 2010. DOI: 10.1098/rsbl.2010.0119. (ang.). 
  63. ↑ L.J.F.J. Fitzinger: Neue classification der reptilien nach ihren natürlichen verwandtschaften: nebst einer verwandtschafts-tafel und einem verzeichnisse der reptilien-sammlung des K. K. zoologischen museum’s zu Wien. Wien: J. G. Heubner, 1826, s. 21, 50. (niem.).
  64. ↑ a b Luke J. Welton, Scott L. Travers, Cameron D. Siler i Rafe M. Brown. Integrative taxonomy and phylogeny-based species delimitation of Philippine water monitor lizards (Varanus salvator Complex) with descriptions of two new cryptic species. „Zootaxa”. 3881 (3), s. 201–227, 2014. DOI: 10.11646/zootaxa.3881.3.1. (ang.). 

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Varanus komodoensis1.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0