Vasilissa Olga (1938)

Vasilissa Olga
Historia
Stocznia	Yarrow, Glasgow
Położenie stępki	1 lutego 1937
Wodowanie	2 czerwca 1938
Wasilikon Naftikon
Wejście do służby	4 lutego 1939
Zatopiony	26 września 1943
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	1350 ton standardowa 1850 ton pełna[1]
Długość	98,45 m[1]
Szerokość	10,21 m
Zanurzenie	2,59 m
Napęd
trzy kotły typu Yarrow 2 turbiny Parsonsa o łącznej mocy 34 000 KM, 2 śruby
Prędkość	36 węzłów
Zasięg	6000 Mm (przy prędkości 15 w.)[2]
Uzbrojenie
4 działa 128 mm (4xI) 4 działka 37 mm plot (4xI) 8 wkm 12,7 mm plot (2xIV) 8 wt 533 mm 17 bg, 2 mbg (stan na 1939-40)[3]
Załoga	150-162

Vasilissa Olga (gr. ΒΠ Βασίλισσα Όλγα) – grecki niszczyciel z czasów II wojny światowej, jeden z najlepszych greckich okrętów z czasów wojny pod względem osiągniętych sukcesów w walce z nieprzyjacielskimi okrętami. Jednostka otrzymała imię od królowej Grecji Olgi Konstantinowej Romanowej. Był to drugi grecki okręt w historii, który otrzymał imię królowej.

Budowa

Okręt został zbudowany w szkockiej stoczni Yarrow & Company w Scotstoun, Glasgow w 1938 roku wraz z siostrzanym okrętem „Vasilefs Georgios”. Stanowił wersję pochodną brytyjskich niszczycieli typu H z połowy lat 30., standardowej brytyjskiej grupy typów A-I. Główną zmianą było zastąpienie brytyjskich dział kalibru 120 mm na niemieckie 12,7 cm (faktyczny kaliber 128 mm) oraz zastosowanie również niemieckich czterech działek przeciwlotniczych kalibru 3,7 cm, w dodatku do dwóch poczwórnych brytyjskich wielkokalibrowych karabinów maszynowych^[3]. Oba okręty zostały włączone do służby na początku 1939 roku, stanowiąc najnowocześniejsze okręty w greckiej flocie w chwili wybuchu wojny.

Służba

W czasie wojny grecko-włoskiej niszczyciel konwojował okręty, a także odpierał ataki włoskiej floty w okolicach Cieśniny Otranto. Po niemieckiej inwazji na Grecję w ramach tzw. planu Marita, okręt wraz kilkoma innymi jednostkami udał się do Aleksandrii, tym samym unikając przejęcia przez Niemców i dołączając do brytyjskiej Royal Navy. Okręt między październikiem 1941 a styczniem 1942 przeszedł modernizację i przezbrojenie w stoczni w Kalkucie, a następnie skierowany został z powrotem na Morze Śródziemne, gdzie odniósł znaczące sukcesy w walce z okrętami przeciwnika. Otrzymał brytyjski znak burtowy H86^[4]. Zdjęto ostatnie działo artylerii głównej dla zwiększenia zapasu bomb głębinowych, a rufowy aparat torpedowy zamieniono na działo przeciwlotnicze kalibru 76 mm, podobnie jak na niszczycielach brytyjskich^[4]. Usunięto też maszt rufowy^[4].

Pierwszym znaczącym sukcesem okrętu był udział w zatopieniu 14 grudnia 1942 roku włoskiego okrętu podwodnego „Uarsciek” (typu Adua) o wyporności 620 ton. Następnie 19 stycznia 1943 roku, u wybrzeży Libii, okręt wraz z niszczycielami HMS „Pakenham” i „Nubian” zatopił włoski transportowiec „Stromboli” (475 BRT^[4]. Kolejne zwycięstwo okręt odniósł 2 czerwca 1943 roku, kiedy wraz z niszczycielem HMS „Jervis” zatopił koło przylądka Spartivento włoski torpedowiec „Castore” typu Spica o wyporności 790 ton^[4].

"Vasilissa Olga” brała również udział w osłonie inwazji na Sycylię w lipcu 1943 roku. We wrześniu 1943 roku niszczyciel działał na Morzu Egejskim, i w ataku na niemiecki konwój, wraz z niszczycielami HMS „Faulknor” oraz HMS „Eclipse”, brał udział w zatopieniu dwóch włoskich transportowców: „Pluto” oraz „Paolo” o łącznej pojemności 6200 BRT^[4].

W czasie bitwy o Leros, okręt transportował żołnierzy Long Range Desert Group na wyspę Leros, gdzie toczyły się walki z niemieckimi oddziałami. 26 września 1943 roku został zaatakowany tam przez samoloty Junkers Ju 88 z pułku LG 1^[4]. Trafiony bombami okręt natychmiast zatonął wraz z dowódcą kpt. mar. Georgiosem Blessasem i 71 członkami załogi^[4].

Uzbrojenie

Uzbrojenie (1939):

• 4 działa kal. 128 mm
• 4 działa przeciwlotnicze kal. 37 mm
• 8 wyrzutni torpedowych kal. 533 mm

Uzbrojenie (1942):

• 3 działa kal. 128 mm
• 4 wyrzutnie torpedowe kal. 533 mm
• 1 działo przeciwlotnicze kal. 76 mm
• 6 działek przeciwlotniczych kal. 20 mm
• 10 wkm 13,2 mm Hotchkiss

Przypisy

Bibliografia

• (ang.) Roger Chesneau: Conway's All the World's Fighting Ships 1922-1946, Londyn 1992, ​ISBN 0-85177-146-7​, s. 405 (cyt. jako Conway's)
• (ros.) S.W. Patjanin, M.S. Barabanow, Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Bałkanskich gosudarstw i stran Wostocznogo Sriediziemnomoria, Moskwa 2007, seria Morskaja Kampania 3/2007, s. 10
• Tadeusz Kasperski. Jak Vasilefs Georgios stał się Hermesem. „Morze”. Nr 2/2018. IV (29), luty 2018. Warszawa. ISSN 2543-5469.