Vaud

Vaud
fr. Canton de Vaud
kanton
ilustracja
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo Szwajcaria
SiedzibaLozanna
Data powstania1803
Kod ISO 3166-2CH-VD
Powierzchnia3 212,03 km²
Populacja (2018)
• liczba ludności

800 162
• gęstość249 os./km²
Języki urzędowefrancuski
Szczegółowy podział administracyjny
Plan
Liczba dystryktów10
Liczba gmin309
Położenie na mapie Szwajcarii
Położenie na mapie
Strona internetowa

Vaud (fr.: Vaud) – kanton w zachodniej Szwajcarii. Vaud dołączył do Konfederacji Szwajcarskiej w 1803 roku. Nazwa pochodzi od łac. Pagus Valdensis. Stolicą jest Lozanna.

Geografia

Południowa część kantonu leży nad Jeziorem Genewskim. Od strony północnej Vaud graniczy z kantonem Neuchâtel i jeziorem o tej samej nazwie. Po stronie zachodniej rozlega się łańcuch gór Jura, tworzący granicę z Francją. Na wschodzie Vaud graniczy z kantonami Fryburg i Berno, na południowym zachodzie z kantonem Genewa i na południowym wschodzie z kantonem Valais. Najwyższy szczyt, Sommet des Diablerets, znajduje się 3210 m n.p.m.

Historia

Ziemie kantonu były zamieszkane już w czasach prehistorycznych. Później zamieszkiwało je celtyckie plemię Helwetów. W 58 r. p.n.e. zostały podbite przez Cezara. Rzymianie założyli wiele miast, m.in. Nyon (łac.: Noviodunum), Vevey (łac.: Viviscus) i Lozannę (łac.: Lausonium lub Lausonna). Między II a IV w. osiedlili się tutaj Alamanowie. W V w. zostały podbite przez Burgundów, a później przez Franków pod wodzą Merowingów. Do 888 w imperium Karolingów. W latach 1032–1218 pod panowaniem niemieckiej dynastii Zähringen. Po niej ziemie te weszły w skład księstwa Sabaudii. Na początku XV w. były okupowane przez wojska berneńskie, a od 1536 r. włączone do Berna. Reformacja zawitała tu za sprawą Piotra Vireta, współpracownika Kalwina. Przez wiele lat próbowano zrzucić zwierzchnictwo Berna. Udało się to dopiero podczas rewolucji francuskiej. W 1803 kanton stał się częścią Szwajcarii.

Demografia

Językiem urzędowym kantonu jest język francuski. Językami z najwyższym odsetkiem użytkowników są:

Podział administracyjny

W dniu ustanowienia Republiki Helweckiej, tj. 17 czerwca 1798 r., ówczesny kanton Lemanu (fr. canton du Léman) liczył 17 dystryktów (fr.: district). W 1803 r., gdy Napoleon narzucił Szwajcarii nową konstytucję, utworzony kanton Vaud został podzielony na 19 dystryktów.

Obecnie (tj. od 1 stycznia 2008 r.) kanton dzieli się na 10 dystryktów, obejmujących aktualnie (tj. na dzień 1 stycznia 2017 r.) 309 gmin z 800 162 mieszkańcami. Są to dystrykty (wszystkie liczby ludności aktualne na grudzień 2018 r.):

  • Aigle, ze stolicą Aigle (15 gmin, 434,85 km², 45 551 mieszk.);
  • Broye-Vully, ze stolicą Payerne (31 gmin, 265,02 km², 43 155 mieszk.);
  • Gros-de-Vaud, ze stolicą Échallens (37 gmin, 230,79 km², 45 264 mieszk.);
  • Jura-Nord vaudois, ze stolicą Yverdon-les-Bains (73 gminy, 702,52 km², 92 073 mieszk.);
  • Lozanna, ze stolicą Lozanna (6 gmin, 65,14 km², 166 980 mieszk.);
  • Lavaux-Oron, ze stolicą Bourg-en-Lavaux (17 gmin, 134,57 km², 62 350 mieszk.);
  • Morges, ze stolicą Morges (62 gminy, 373,01 km², 82 632 mieszk.);
  • Nyon, ze stolicą Nyon (47 gmin, 307,30 km², 100 761 mieszk.);
  • Ouest lausannois, ze stolicą Renens (8 gmin, 26,34 km², 76 336 mieszk.);
  • Riviera-Pays-d'Enhaut, ze stolicą Vevey (13 gmin, 282,9 km², 85 060 mieszk.).

Kanton obejmuje również jezioro Joux (8,77 km²) oraz części powierzchni jezior Murten (8,35 km²), Neuchâtel (74,14 km²) i Genewskiego (298,10 km²), które formalnie nie należą do żadnego dystryktu ani gminy. Po uwzględnieniu tych areałów wodnych daje to powierzchnię kantonu równą 3 212,03 km².

Polityka

W kantonie działa Ligue vaudoise [1], wydająca dwutygodnik La Nation.

Przypisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Canton of Vaud.svg
Flag of Canton of Vaud.
First French Empire 1812.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
A map of the First French Empire and its dependencies/allies in 1812.
Karte Kanton Waadt.png
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lavaux+Léman 1.jpeg
Autor: Marc Mongenet, Licencja: CC BY 2.5
Le Lavaux et le lac Léman
Wappen Waadt matt.svg
Coat of arms of the canton of Waadt (Switzerland)
Vaud in Switzerland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location of canton XY (see filename) in Switzerland