Veľké Leváre

Veľké Leváre

Kościół w Veľkých Levárach
Państwo	Słowacja
Kraj	bratysławski
Powiat	Malacky
Starosta	Štefan Kudlička[1]
Powierzchnia	26,44[2] km²
Wysokość	170[3] m n.p.m.
Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość	3730[4] 140,83[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 34[3]
Kod pocztowy	908 73[3]
Tablice rejestracyjne	MA
Położenie na mapie kraju bratysławskiego Veľké Leváre
Położenie na mapie Słowacji Veľké Leváre
48°30′11″N 17°00′04″E/48,503056 17,001111
Strona internetowa

Veľké Leváre (węg. Nagylévárd)^[6][7] – wieś (obec) na Słowacji położona w kraju bratysławskim, w powiecie Malacky, w regionie Záhorie^[8], 10 km od Malaciek i 40 km od Bratysławy^[9][10].

Historia

Na terenie wsi ludzkie osadnictwo istniało już w młodszym neolicie. Wieś powstała na ważnym szlaku handlowym, biegnącym przez Záhorie z południa na północ, jako osada strażnicza^[11].

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1378 roku^[12], kiedy nosiła ona nazwę Noglew. W 1380 wieś nazywała się Lwer, w 1413 Leuar, w 1446 Schüzen, w 1460 Lewary Maior, w 1488 Welykylewar, w 1498 Großchüczen, w 1518 Welykylwar, w 1773 Welke Lewardy, w 1808 Weliké Lewáre, w 1920 Velké Leváry, a od 1927 nosi obecną nazwę^[13]. W XVI w. osiedli tu koloniści z Chorwacji, a wkrótce po nich osadnicy habańscy. Ci drudzy zajmowali się głównie wyrobem szeroko znanej ceramiki "habańskiej" oraz produkcją noży. Następnie pojawili się kolejni osadnicy z Moraw. Od 1744 r. miejscowość rozwijała się jako szlacheckie miasteczko, obdarzone prawami organizowania cotygodniowych targów i dorocznych jarmarków. W XIX w. nastąpił dalszy rozwój rzemiosła, powstały cechy rzemieślnicze. Z końcem tego stulecia funkcjonował już młyn parowy, cegielnia, gorzelnia. W latach międzywojennych głośne strajki robotników drzewnych^[11].

W 1397 roku w miejscowości znajdował się mały kościół. W latach 1729–1733 na jego miejscu wybudowano nowy^[14], barokowy o dwóch wysokich wieżach, wchodzący w skład archidiecezji bratysławskiej^[15]. Znajduje się w nim największy ołtarz w stylu ludwikowskim (Ludwika XVI) na Słowacji^[14][16]. Przed kościołem stoi pręgierz z początków XVIII w.^[11] We wsi znajduje się także kościół ewangelicki należący do senioratu bratysławskiego^[17], a także dwór habański z 1592 roku, będący największą zachowaną budowlą anabaptystów w Europie stojącą w pierwotnym miejscu ich osiedlenia. Od 1972 roku jest on siedzibą Muzeum Anabaptystów^[18].

Ludność

Według danych z dnia 31 grudnia 2014, wieś zamieszkiwało 3576 osób, w tym 1806 kobiet i 1770 mężczyzn^[19].

W 2001 roku rozkład populacji względem narodowości i przynależności etnicznej wyglądał następująco^[20]:

• Słowacy – 97,26%
• Romowie – 1,08%
• Czesi – 0,90%
• Węgrzy – 0,20%
• Polacy – 0,03%
• pozostali/nie podano – 0,52%,

natomiast w 2011 roku przedstawiał się on tak^[21]:

• Słowacy – 96,11%
• Czesi – 0,76%
• Węgrzy – 0,42%
• Romowie – 0,23%
• Rusini – 0,20%
• Ukraińcy – 0,06%
• Morawianie – 0,06%
• Polacy – 0,03%
• Żydzi – 0,03%
• Serbowie – 0,03%
• Bułgarzy – 0,03%
• pozostali – 0,06%
• nie podano – 2%

Ze względu na wyznawaną religię struktura mieszkańców kształtowała się w 2001 roku następująco^[22]:

• Katolicy rzymscy – 81,11%
• Ateiści – 11,81%
• Luteranie – 3,85%
• Zbory chrześcijańskie – 0,20%
• Świadkowie Jehowy – 0,20%
• Katolicy greccy – 0,12%
• Starokatolicy – 0,03%
• Adwentyści Dnia Siódmego – 0,03%
• nie podano – 2,65%,

natomiast w 2011 roku prezentowała się tak^[23]:

• Katolicy rzymscy – 72,51%
• Ateiści – 14,17%
• Luteranie – 3,01%
• Zbory chrześcijańskie – 0,68%
• Katolicy greccy – 0,23%
• Prawosławni – 0,20%
• Świadkowie Jehowy – 0,20%
• Metodyści – 0,11%
• Adwentyści Dnia Siódmego – 0,06%
• Kalwiniści – 0,06%
• Starokatolicy – 0,03%
• Baptyści – 0,03%
• Kościół Braterski – 0,03%
• Mormoni – 0,03%
• pozostali – 0,25%
• nie podano – 8,42%

W miejscowości urodził się czeski klarnecista i dyrygent Gustav Brom^{[24][25][26][27]}.

Transport

W miejscowości znajduje się stacja kolejowa, przez którą przebiega trasa linii nr 110 z Bratysławy do Brzecławia^[28], a także kilka przystanków autobusowych na trasie z Bratysławy do wsi Borský Svätý Jur^[29][30]. Przez miejscowość przebiega również droga krajowa nr 2^[31].

Od 1646 do 1948 roku istniała przeprawa promowa na Morawie z Veľkých Levarów do Drösing^[32][33].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa (słow.)