Vega (rakieta)
 Ogólny widok rakiety Vega | |
| Producent | ESA, Arianespace, ASI, Avio S.p.A. |
|---|---|
| Data pierwszego startu | 13 lutego 2012 |
| Data ostatniego startu | 17 listopada 2020 |
| Statystyki | |
| Wszystkie starty | 17 |
| Udane starty | 15 (88%) |
| Nieudane starty | 2 |
| Zdolność wynoszenia | 1500 kg na LEO |
| Siła ciągu przy starcie | 3040 kN |
| Wymiary | |
| Długość | 30 m |
| Średnica | 3 m |
| Masa całkowita | 137 000 kg |
| Stopnie rakiety | |
| Stopień 1. | 1 x P80 |
| Stopień 2. | 1 x Zefiro 23 |
| Stopień 3. | 1 x Zefiro 9 |
| Stopień 4. | 1 x AVUM |
Vega (wł. Vettore Europeo di Generazione Avanzata[1]) – rakieta nośna o niskim udźwigu użytkowana od 2012 roku przez Europejską Agencję Kosmiczną. Ma ona stanowić konkurencję dla pozostałych rakiet o niskim udźwigu stosowanych obecnie. Wykorzystywana jest do startów komercyjnych.
Dane techniczne
Vega jest pierwszą europejską rakietą, która wykorzystuje jako paliwo w pierwszych trzech stopniach stały materiał pędny. Bazuje ona na amerykańskich rakietach nośnych Scout wykorzystywanych przez Włoską Agencję Kosmiczną ASI na platformie San Marco na wodach kenijskich[1]. Siła ciągu przy starcie rakiety zapewniana przez człon P80 wynosi 3040 kN. Dwa kolejne człony: Zefiro 23 i Zefiro 9 zapewniają siłę ciągu 1200 kN (Z23) i 313 kN (Z9). Ostatni człon o nazwie AVUM, wykorzystujący silnik RD-869 zasilany toksycznym ciekłym materiałem pędnym, zapewnia siłę ciągu 2450 N. W członie AVUM znajduje się również zestaw oprzyrządowania kontrolnego i awioniki[2].
Historia
Prace nad rakietą Vega rozpoczęły się w 1998 roku, a kontrakt na pełne jej opracowanie ESA zawarła w roku 2003. Głównym wykonawcą rakiety jest firma ELV, w której udziały mają włoska firma Avio S.p.A. (70%) i Włoska Agencja Kosmiczna ASI (30%)[3]. Prace nad przebudową kompleksu startowego ELA-1 (który znajduje się w Gujańskim Centrum Kosmicznym i używany był pierwotnie do startów rakiet Ariane 1, Ariane 2 i Ariane 3) powierzono firmie Vitrociset. Przebudowa rozpoczęła się w 2004 roku, a nowy kompleks startowy otrzymał nazwę ZLV (fr. Zone de Lancement Vega)[4]. Trzy pierwsze człony rakiety zostały zaprojektowane i zbudowane przez Avio S.p.A., a ich testy odbyły się w latach 2005–2009. W grudniu 2011 podpisano pierwsze umowy na wyniesienie komercyjnych satelitów rakietą Vega[5].
Pierwszy start miał miejsce 13 lutego 2012 i zakończył się pełnym sukcesem[6]. Na orbitę wyniesiono włoskie satelity LARES i ALMASat-1 oraz 7 satelitów typu CubeSat skonstruowanych na europejskich uniwersytetach[7]. Wśród nich znalazł się pierwszy polski satelita PW-Sat zbudowany na Politechnice Warszawskiej[8].
Starty rakiet Vega
Wszystkie loty odbywają się z wyrzutni ELV (fr. Ensemble de Lancement Vega), Gujańskiego Centrum Kosmicznego.
| No. | Data/Czas (UTC) | Model rakiety | Numer rakiety | Ładunek | Orbita | Rezultat | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 13 lutego 2012 10:00 | Vega | VV01 | LARES / ALMASat-1 / e-st@r / Goliat / MaSat-1 / PW-Sat / ROBUSTA / UniCubeSat-GG / XaTcobeo | Niska orbita okołoziemska | start zakończony sukcesem | Pierwszy start rakiety Vega |
| 2 | 7 maja 2013 02:06[9] | VERTA | VV02 | Proba-V / VNREDSat 1A / ESTCube-1 | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony sukcesem | Pierwszy komercyjny lot rakiety Vega. |
| 3 | 30 kwietnia 2014 01:35 | Vega | VV03 | KazEOSat-1 | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony sukcesem | |
| 4 | 11 lutego 2015 13:40 | VERTA | VV04 | IXV | Lot suborbitalny | start zakończony sukcesem | IXV wypuszczony na trajektorii suborbitalnej, AVUM wszedł na krótko na niską orbitę przed planowaną deorbitacją. |
| 5 | 23 czerwca 2015 01:51:58 | Vega | VV05 | Sentinel 2A | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony sukcesem | |
| 6 | 3 grudnia 2015 04:04:00 | VERTA | VV06 | LISA Pathfinder | Orbita Lissajous wokół punktu libracyjnego Słońce–Ziemia L1 | start zakończony sukcesem | Vega wyniosła pojazd na niską okołoziemską orbitę parkingową, skąd LISA Pathfinder przy pomocy własnego silnika odleciała do L1[10] |
| 7 | 16 września 2016 01:43:35 | Vega | VV07 | PeruSat-1 | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony sukcesem | |
| 8 | 5 grudnia 2016 13:51:44 | Vega | VV08 | Göktürk-1 | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony sukcesem | |
| 9 | 7 marca 2017 01:49:24 | Vega | VV09 | Sentinel 2B | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony sukcesem | |
| 10 | 2 sierpnia 2017 01:58:33 | Vega | VV10 | OPSAT 3000 / VENµS | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony sukcesem | |
| 11 | 8 listopada 2017 01:42 | Vega | VV11 | Mohammed VI-A (Pleiades) | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony sukcesem | Satelita obserwacji Ziemi, zbudowany dla Maroka |
| 12 | 22 sierpnia 2018 21:20 | Vega | VV12 | ADM-Aeolus | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony sukcesem[11][12] | Satelita ESA badający wiatry |
| 13 | 21 listopada 2018 01:42 | Vega | VV13 | Mohammed VI-B (Pleiades) | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony sukcesem | |
| 14 | 22 marca 2019 01:50 | Vega | VV14 | PRISMA | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony sukcesem | |
| 15 | 11 lipca 2019, 01:54 | Vega | VV15 | Falcon Eye-1 | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony niepowodzeniem | Awaria 2. stopnia |
| 16 | 3 września 2020 01:51 | Vega | VV16 | Athena / ION Satelite Carrier / ESAIL / NEMO-HD / UPMSat 2 / ÑuSat 6 / GHGSat-C1 / 26xSuperDove / 8xLemur 2 / 12xSpaceBEE / FSSCat A&B / DIDO-3 / PICASSO / SIMBA / TRISAT / AMICalSat / NAPA 1 / TARS / OSM-1 CICERO / Tyvak 0171 / Hamarik | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony sukcesem | |
| 17 | 17 listopada 2020 01:52:20 | Vega | VV17 | SEOSat-Ingenio / Taranis | Orbita heliosynchroniczna | start zakończony niepowodzeniem | Nieprawidłowe zadziałanie 4. stopnia[13] |
Opracowano na podstawie: Jonathan’s Space Home Page[14]
Zobacz też
- Falcon 1 – SpaceX
- Chang Zheng 2C – CNSA
- Rokot – Eurockot
- RS-20 Dniepr – ISC Kosmotras
Przypisy
- ↑ a b Antonio Fabrizi: from „nuts and bolts” to Europe’s launchers of tomorrow (ang.). ESA, 2007-03-16. [dostęp 2017-06-21].
- ↑ VEGA Small Launcher (ang.). ESA. [dostęp 2012-01-29].
- ↑ Signature of contracts for full development of Vega small launcher and P80 (ang.). ESA, 2003-02-25. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-16)].
- ↑ The first stone for Vega at Europe’s Spaceport (ang.). ESA, 2004-11-04. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-01)].
- ↑ Milestones (ang.). ESA, 2012-01-18. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-24)].
- ↑ ESA’s new Vega launcher scores success on maiden flight (ang.). ESA, 2012-02-13. [dostęp 2012-02-13].
- ↑ Vega rocket ready for first flight (ang.). ESA, 2012-01-19. [dostęp 2017-06-21].
- ↑ Vega: CubeSats (ang.). ESA, 2012-01-19. [dostęp 2012-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-24)].
- ↑ Stephen Clark: Europe’s Vega launcher succeeds on second launch (ang.). Spaceflight Now, 2013-05-07. [dostęp 2013-05-08].
- ↑ LISA Pathfinder takes a peek at Earth (ang.). European Space Agency, 2015-12-05. [dostęp 2015-12-06].
- ↑ Michał Moroz, Udany start ADM-Aeolus, Kosmonauta.net, 23 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-24] (pol.).
- ↑ ESA’s Aeolus wind satellite launched, „European Space Agency”, 23 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-24] (ang.).
- ↑ Stephen Clark, Arianespace traces cause of Vega launch failure to ‘human error’ – Spaceflight Now [dostęp 2020-11-19] (ang.).
- ↑ Jonathan McDowell: Launchlog (ang.). W: Jonathan’s Space Home Page [on-line]. [dostęp 2018-08-24].
Linki zewnętrzne
- Gunter Krebs: Vega (ang.). W: Gunter’s Space Page [on-line].
