Velbastaður

Velbastaður
Ilustracja
Norðuri á Heyggi w Velbastaður.
Państwo

 Dania

Terytorium zależne

 Wyspy Owcze

Region

Streymoy

Gmina

Tórshavnar kommuna

Populacja (1.01.2016)
• liczba ludności


223

Kod pocztowy

FO-176

Położenie na mapie Wysp Owczych
Mapa konturowa Wysp Owczych, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Velbastaður”
Ziemia61°59′05″N 6°51′02″W/61,984722 -6,850556
Portal Wyspy Owcze

Velbastaður (duń. Velbestad, IPA: vɛlbaˌstɛavʊɹ) – miejscowość na Wyspach Owczych archipelagu wysp wulkanicznych, położonym na Morzu Norweskim, który stanowi duńskie terytorium zależne. Administracyjnie leży w gminie Tórshavn. We wsi zamieszkuje 223 osoby[1].

Pochodzenie nazwy

Jeden z domów w Velbastaður
Pola przy Velbastaður
Znaczek pocztowy autorstwa Jógvana Waagsteina przedstawiający Úti á Heyggi w Velbastaður w 1917 roku

Velbastaður jest jedyną miejscowością na Wyspach Owczych, w której nazwie występuje przyrostek -staður, oznaczający miejsce lub lokację. Pierwsza część nazwy może się natomiast odnosić do staronordyjskiego określenia pogańskiej świątyni (Vé), co można odnaleźć także w innych mianach miejscowości na terenie Skandynawii, jak Vebbestad oraz Veibust w Norwegii[2]. Wieś ta znajduje się w centrum archipelagu, w pobliżu zarówno miejsca zgromadzeń lokalnego tingu - Tórshavn, jak i późniejszego centrum religijnego - Kirkjubøur, co przemawia za potencjalną lokalizacją pogańskiej świątyni właśnie w Velbastaður.

Położenie

Miejscowość znajduje się na południowo-zachodnim wybrzeżu wyspy Streymoy, nad wodami cieśniny Hestsfjørður, za którą widoczne są dwie kolejne wyspy - Hestur i Koltur[3][4]. Na północny zachód od Velbastaður znajduje się wzniesienie ze szczytem Fjallið (417 m n.p.m.), a na północny wschód Tvørfelli (273 m n.p.m.)[3]. Kolejne wzniesienie znajduje się na zachód[3][5]. Przez wieś przepływa niewielka rzeka, zwana Mígandalsá[3]. Miejscowość składa się z dwóch większych części - Norðuri á Heyggi i Úti á Heyggi oraz mniejszej á Steinum[3].

Informacje ogólne

Populacja

Według szacunków z 1 stycznia 2016 roku wieś zamieszkuje 223 mieszkańców[1]. W 1985 liczba ta wynosiła 92. Od tamtej pory rozpoczął się przyrost populacji Velbastaður do 97 osób w 1986, 125 w 1988 i 135 w 1989[1]. Następnie liczba mieszkańców zaczęła maleć do 130 ludzi w 1991 i ponownie wzrosła do 138 w 1993. Był to jednak krótkotrwały przyrost i populacja ponownie zaczęła maleć, głównie z powodu kryzysu gospodarczego, który miał miejsce na Wyspach Owczych w latach 90. XX wieku. W 1995 mieszkało tam 130 osób, a w 1997 126[1]. Od tamtej pory liczba osób zamieszkujących Velbastaður rośnie z krótkimi okresami spadku (2000, 2008, 2013–2014). Powyżej 150 mieszkańców odnotowano po raz pierwszy w roku 2004 (153 osoby), a ponad 200 w 2011 (214)[1].

Współczynnik feminizacji w miejscowości wynosi prawie 91 kobiet na 100 mężczyzn[1]. 33,7% mieszkańców stanowią osoby poniżej osiemnastego roku życia, a ludzie w wieku poprodukcyjnym niemal 9%[1].

    Ludność Velbastaður w latach 1985–2016
    Źródło: [1]

Transport

Przez miejscowość przebiega droga numer 12, która rozpoczyna swój bieg w Kirkjubøur i kończy go w Tórshavn[3]. Do Velbastaður dociera także trasa numer 58 z Syðradalur[3]. Przez miejscowość przebiega trasa autobusu linii 101 państwowego przedsiębiorstwa transportowego Strandfaraskip Landsins, jednak nie ma tam przystanku[6].

Historia

Miejscowość uznawana jest za jedną z najstarszych na Wyspach Owczych, co potwierdzają znaleziska archeologiczne[7][8]. Obecnie większość miejsc zamieszkałych w czasach wikingów została pochłonięta przez morze. W 2016 roku w czasie wykopalisk archeologicznych na terenie wsi odnaleziono fragment anglosaskiego srebrnego feninga z czasów Edwarda Starszego[9]. Na pewien czas wieś została opuszczona po tym, jak większość jej mieszkańców zginęła w 1349 podczas plagi czarnej śmierci[10]. Po raz pierwszy nazwa miejscowości pojawia się w źródłach pisanych w Jarðarbókin z 1584 roku, jako Valbøsted[11][12].

W 1776 roku Velbastaður odbyły się pierwsze na Wyspach Owczych badania archeologiczne, prowadzone przez Nicolaia Mohra oraz Jensa Christiana Svabo[13]. Nie przyniosły jednak one wielu rezultatów.

Od 1986 roku w miejscowości działa centrum leczenia alkoholizmu, zwane Heilbrigdid[10]. Mieszczą się tam także dwie szkoły oraz przedszkole.

Urodzeni w Velbastaður

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h Population by sex, age and village/city, 1th January (1985-2016). Hagstova. [dostęp 2017-02-19]. (ang.).
  2. ↑ Karl Gustav Ljunggren. Kirkjubøur, Velbastaður og Tórshavn. „Fróðskaparrit”. 4, s. 9-11, 1955. Tórshavn: Mentunargrunnur Føroya Løgtings. [dostęp 2017-02-20]. (far.). 
  3. ↑ a b c d e f g Vis kort – Færøerne. Trap5.dk. [dostęp 2017-02-19]. (duń.).
  4. ↑ Kortal. Kortal.fo. [dostęp 2017-02-19]. (ang. • far. • duń.).
  5. ↑ Fjøll í Føroyum. Umhørvisstovan. [dostęp 2017-02-19]. (far.).
  6. ↑ 101 Tórshavn - Gl.rætt. Strandfaraskip Landsins. [dostęp 2017-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-15)]. (ang. • far.).
  7. ↑ Arne Thorsteinsson. Forn búseting í Føroyum. „Fróðskaparrit”. 26, s. 54-80, 1978. Tórshavn: Mentunargrunnur Føroya Løgtings. [dostęp 2017-02-19]. (far.). 
  8. ↑ Velbastaður. Tórshavnar kommuna. [dostęp 2017-02-19]. (far.).
  9. ↑ Funnu 1.100 ára gamal mynt á Velbastað. „Vikublaðið”, s. 6, 2016-09-19. [dostęp 2017-02-20]. (far.). 
  10. ↑ a b Velbastaður. FaroeIslands.dk. [dostęp 2017-02-19]. (ang. • duń. • wł.).
  11. ↑ Jarðarbókin 1584. History.fo, 2012-07-20. [dostęp 2017-02-19]. (far.).
  12. ↑ Kári Thorsteinsson: Hvussu gomul er bygdin. Heimabeiti.fo. [dostęp 2017-02-19]. (far.).
  13. ↑ Carl Frederik Bricka: Dansk biografisk Lexikon. Cz. XI: Bind. Maar - Müllner. Kopenhaga: Gyldendalske Boghandels Forlag, 1897, s. 344-345. [dostęp 2017-02-20]. (duń.).

Linki zewnętrzne

  • Velbastaður. FaroeIslands.dk. [dostęp 2017-02-19]. (ang. • duń. • wł.).
Gmina Thorshavn

Położenie gminy Thorshavn

Media użyte na tej stronie

Faroe Islands, Streymoy, Velbastaður (1).jpg
Autor: Vincent van Zeijst, Licencja: CC BY-SA 3.0
Norðuri á Heyggi, a street in Velbastaður, a village on Streymoy (Faroe Islands). At left the island Koltur.
Faroe Islands location map.svg
Autor: Erik Frohne, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of the Faroe Islands

Equirectangular projection, N/S stretching 213 %. Geographic limits of the map:

  • N: 62.44° N
  • S: 61.30° N
  • W: 7.88° W
  • E: 6.00° W
Faroe Islands, Streymoy, Velbastaður (2).jpg
Autor: Vincent van Zeijst, Licencja: CC BY-SA 3.0
Velbastaður, a village on Streymoy (Faroe Islands).