Veli Can

Siedzący anioł (peri). Miniatura z albumu w Bibliotece Pałacu Topkapı, H. 2162, f. 8v

Veli Can (w formie perskiej: Wali Dżan) (fl. ok. 1580 - ok. 1600) ur. w Tebrizieosmański malarz tworzący w stylu saz.

Według osmańskiego historyka Mustafy Alego (zm. 1600) był uczniem Sijawusza (zm. przed 1616) i przybył do Stambułu ok. 1580 roku[1]. Za panowania Murada III (1574-1595) swoje apogeum osiągnął styl saz (od saz - "trzciny", liści o strzępionych brzegach stanowiących główny element kompozycji) i Veli Can jest najważniejszym malarzem kojarzonym z albumami kompilowanymi dla sułtana. Wiele stron z tych albumów "jest mu przypisywanych w sposób mniej lub bardziej spekulatywny"[2]. Sądząc z tychże prac był zainteresowany przede wszystkim przedstawieniami postaci[2]. Duża liczba wątpliwych atrybucji sprawiała iż zdefiniowanie stylu Veli Cana było niemożliwe dopóki Denny nie odkrył miniaturowej, ukrytej sygnatury na rysunku ptaka i groteskowej głowy wśród listowia (Biblioteka Pałacu Topkapi, H. 2836, zobacz ilustracja). Na podstawie tego rysunku w sposób przekonujący przypisał on Veli Canowi trzy inne rysunki (Topkapı, H. 2147 f. 23v i H. 2162, f. 8v (zobacz ilustracje) oraz Musée Jacquemart-André, Ms 261). Według Canby "Okrągłe ząbkowania brzegów liści i śmiałe, czarne zamaszyste linie, które tworzą powierzchnię liści, umiejscawiają te rysunki pewnie jako przykłady stylu saz [...] Groteskowa głowa w sygnowanym rysunku Veli Cana jest jednak oczywistym zapożyczeniem ze stylu jego mentora"[1]

Mustafa Ali twierdzi że pomimo jego rysowniczych talentów styl Veli Cana nie rozwijał się. Jego imię pojawia się w rejestrach pałacowych warsztatów za lata 1595/96 i 1596/97 z dzienną pensją w wysokości siedmiu i dziewięciu akçe, co było raczej przeciętnym wynagrodzeniem, zdającym się potwierdzać ocenę Mustafy Alego. Veli Can jest znany przede wszystkim ze swoich postaci aniołów (peri) w stylu Şahkulego i młodzieńców utrzymanych w tradycji swojego mistrza Sijawusza[1][3]. Imię Veli Cana pozostało sławne w osmańskiej stolicy, zaś jego dzieła potrafiły osiągać zawrotne ceny na rynku sztuki[4]. Veli Can występuje w powieści Orhana Pamuka Nazywam się Czerwień, gdzie nosi imię "Oliwka"[5].

Galeria

Przypisy

  1. a b c Sheila R. Canby: Veli Can (ang.). Grove Art Online. [dostęp 2022-05-07].
  2. a b Illustration VI. c. 1500–c. 1900. D. Ottoman Empire (ang.). The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture. [dostęp 2022-05-07].
  3. Akin-Kivanç 2011 ↓, s. 272, przypis 522.
  4. Istanbul II. Art life and organization A. 1453–1838 (ang.). The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture. [dostęp 2022-05-07].
  5. Gisela Fock: Veli Can (niem.). Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart. [dostęp 2022-05-21].
  6. Denny 1983 ↓, s. 113.

Bibliografia

  • Esra Akin-Kivanç: Mustafa Âli's Epic Deeds of Artists. Brill, 2011. ISBN 978-90-47-44107-6.
  • Sheila R. Canby: Veli Can (ang.). Grove Art Online. [dostęp 2022-05-07].
  • Walter B. Denny. Dating Ottoman Turkish Works in the Saz Style. „Muqarnas”. 1983. 1. s. 103 - 121 (ang.). 

Media użyte na tej stronie

The Prince and the Petitioner MET sf45-174-23r.jpg
Autor: , Licencja: CC0
Illustrated single work; Codices
Young Falconer (AKM97).jpg
Young Falconer. Drawing in the style of Vali Jan. Ink, opaque watercolour, and gold on paper. 12x6 cm. Turkey, c. 1580. Aga Khan Museum AKM97
Ornamental drawing, signed "Vali Jan" (TSMK H. 2836).jpg
Ornamental drawing, signed "Vali Jan". Istanbul, c. 1580-90. This is the only known work with authentic signature of Veli Can, in a flower in the upper left corner of the drawing (Denny, Walter B. (1983). "Dating Ottoman Turkish Works in the Saz Style". Muqarnas. 1: 113). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi H. 2836
Youthful Falconers in a Landscape MET sf45-174-27r.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC0
Illustrated single work; Codices
Ornamental drawing of a palmette, from an Ottoman album (TSMK H. 2147 f. 23a).jpg
Ornamental drawing of a palmette, from an Ottoman album. Attributed to Veli Can, c. 1580-90 Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi H. 2147 f. 23a
Portrait of a Woman. Ottoman miniature, ca. 1585.jpg
Portrait of a Woman. Ottoman miniature by Veli Can or another artist of his circle, ca. 1585. Black ink with a brush in technique known as kalem-i siyahi. Sadberk Hanim Museum
Seated peri by Veli Can (TSMK H2162, f. 8b).jpg
Seated peri by Veli Can. Miniature from an Ottoman album (muraqqa), second half of the 16th century. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi H2162, f. 8b