Vilim Frančić

Vilim Frančić

Data i miejsce urodzenia	1 maja 1896 Daruvar
Data i miejsce śmierci	16 września 1978 Kraków
docent doktor habilitowany nauk filologicznych
Specjalność: język serbsko-chorwacki
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1924
Habilitacja	czerwiec 1961
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Odznaczenia

Vilim Frančić (ur. 1 maja 1896 w Daruvarze^[1], zm. 16 września 1978 w Krakowie) – chorwacki slawista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Życiorys

Okres międzywojenny

Syn Gjuro i Josipy Budalek^[1]. W latach 1914-1915 jako ochotnik był żołnierzem II Brygady Legionów Polskich. Ranny w bitwie został zwolniony z wojska. W 1916 zdał mature w Gimnazjum św. Anny. Studia polonistyczne, slawistyczne oraz germanistyczne rozpoczął na Uniwersytecie Jagiellońskim. Doktorat z filozofii uzyskał w Uniwersytecie Jagiellońskim w 1924 na podstawie rozprawy „Pieśni serbskie o Kosowym Polu i ich dzieje w Polsce” oraz został lektorem języka chorwackiego na Uniwersytecie Jagiellońskim. W okresie międzywojennym w zagrzebskim czasopiśmie „Obzor” opublikował kilka artykułów o Polsce. Jednocześnie pisał w polskiej prasie o Słowianach Południowych oraz wygłaszał w krakowskim radiu audycje o pisarzach chorwackich. W latach 1924–1939 działał jako sekretarz Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Jugosłowiańskiej w Katowicach.

W okresie międzywojennym pracował jako dyrektor Szkoły Handlowej w Proszowicach, był nauczycielem języka polskiego w Królewskiej Hucie, dyrektorem gimnazjum w Katowicach i wizytatorem szkół średnich okręgu krakowskiego.

II wojna światowa

W nazistowskiej operacji Sonderaktion Krakau w roku 1939 został aresztowany razem z naukowcami krakowskich szkół wyższych i wywieziony w obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie został wybrany przez swoich kolegów (współwiężniów) na „męża zaufania”. Po uwolnieniu wraz z Ivo Andriciem starał się o zwolnienie z obozu pozostałych profesorów.

W czasie wojny troszczył się o zwolnionych z obozu profesorów i nauczycieli, którzy uciekli z Warszawy. Uczestniczył w tajnym nauczaniu.

Działalność po wojnie

Po wojnie kontynuował pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim: wykładał gramatykę opisową i historię języka serbsko-chorwackiego w latach 1946–1971. Intensywnie pracował nad nawiązaniem kontaktów chorwacko-polskich w latach 1945–1948. W roku 1948 doszło do zerwania współpracy między krajami. Frančić popadł wówczas w niełaskę władz. Po złagodzeniu stosunków w roku 1956 kontynuował przerwaną współpracę z chorwackimi kolegami. W czerwcu 1961 habilitował się na podstawie pracy "Budowa serbochorwackich kolektywów". Uczestniczył w kilku seminariach dla slawistów zagranicznych organizowanych przez Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Zagrzebskiego. Był laureatem wielu nagród. Zmarł w 1978, został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[2]. Ożeniony w 1925 z Kazimierą Zamojską miał dwoje dzieci: córka Maja była farmaceutką, syn Mirosław - historykiem, profesorem UJ.

Odznaczenia^[3]

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Niepodległości
• „Honorowy Nauczyciel PRL”
• Odznaka Grunwaldzka - za działania przeciw Niemcom podczas okupacji
• Krzyż Oświęcimski - pośmiertnie
• Medal 10-lecia Polski Ludowej
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
• jugosłowiański Krzyż Oficerski Orderu św. Sawy
• Złota Odznaka „Za pracę społeczną dla Miasta Krakowa”

Prace

Opublikował wiele prac z dziedziny kroatystyki. Do jego najwybitniejszych dzieł należą dwutomowy Słownik serbsko-chorwacko-polski oraz Gramatyka opisowa języka serbo-chorwackiego.

Przypisy

Bibliografia

• Neda Pintarić, Frančić Vilim, Hrvatski biografski leksikon, t. 4, Leksikografski zavod Miroslav Krleža, Zagreb, 1998, s. 359–360.
• Frančić Vilim, Czy wiesz kto to jest, Wydawnictwo Głównej księgarni wojskowej, Warszawa, 1938, s. 180.
• Wanda Baczkowska, Vilim Frančić (1898–1978), Wyrok na Uniwersytet Jagielloński 6 listopada 1939, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków, 1989, 148–148.
• Ivan Raos, Slaven Kale: Vilim Frančić

Linki zewnętrzne

• Vilim Frančić – most między Krakowem a Chorwacją, Ambasada RP w Zagrzebiu
• Andrzej R. Małecki, The Sonderaktion prisoners in Wrocław. www2.almamater.uj.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].