Vilius Gaigalaitis

Vilius Gaigalaitis

Kraj działania	Litwa Prusy
Data urodzenia	27 września 1870
Data i miejsce śmierci	30 listopada 1945 Bretten
Deputowany do Landtagu
Okres sprawowania	1903-1918
Wyznanie	luterańskie
Kościół	ewangelicki

Vilius Gaigalaitis (ur. 27 września 1870 w Naujienoje koło Ragnety, zm. 30 listopada 1945 w Bretten) – litewski ksiądz i działacz społeczny na terenie Małej Litwy i Kraju Kłajpedzkiego, deputowany do pruskiego Landtagu (1903–1918), wykładowca uniwersytecki w Kownie.

Życiorys

Uczęszczał do gimnazjów w Kłajpedzie i Tylży naukę kontynuując na uniwersytetach w Królewcu i Berlinie (1892–1896), gdzie studiował filozofię i teologię. Po studiach pracował jako ksiądz luterański w litewskich parafiach Ramučiai, Prekulach i Katyciach w Prusach Wschodnich.

W 1903 wybrano go głosami litewskiej społeczności Prus Wschodnich posłem do Landtagu w Berlinie, reprezentował w nim okręg Kłajpeda–Szyłokarczma. W latach 1908 i 1913 ponownie wybierany do parlamentu, gdzie występował w obronie praw językowych i kulturalnych mieszkających na Małej Litwie rodaków. Udzielał się w lokalnym samorządzie sprawując mandat radnego w landtagu tylżyckim oraz radzie miasta Kłajpedy.

W 1918 wybrano go przewodniczącym tylżyckiego oddziału Litewskiej Rady Narodowej w Prusach. W Paryżu agitował za przyłączeniem północnej części Prus Wschodnich do Litwy.

W dwudziestoleciu międzywojennym zaangażowany w pracę duszpasterską i społeczną na terenie kraju Kłajpedy: od 1905 do 1939 oku stał na czele chrześcijańskiego towarzystwa "Sandora", redagował gazetę "Pagalba", wspomagał lokalne biblioteki. Inicjator powstania gimnazjum litewskiego w Kłajpedzie oraz jego pierwszy dyrektor w latach 1922–1924.

Od 1925 do 1936 pracował na Uniwersytecie Witolda Wielkiego jako wykładowca teologii.

Po włączeniu Kłajpedy do Niemiec w marcu 1939 przeniósł się do Kretyngi. W 1941 uciekł przed radziecką okupacją do Niemiec, gdzie zmarł i został pochowany w 1945.

Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości w 1991 jego szczątki zostały przewiezione do kraju i uroczyście pochowane na cmentarzu we wsi Elniszki.

Bibliografia

• Albertas Juška, "Visuotinė lietuvių enciklopedija", T. 6, Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, Vilnius 2004
• Wilhelm Gaigalat, "Die evangelische Gemeinschaftsbewegung unter den preußischen Litauern: Geschichtliches und Gegenwärtiges", Königsberg 1904 (Tłumaczenie na język polski: Aleksander W. Bauknecht, Dawid R. Banach, "Ewangelicki ruch gromadkarski wśród Litwinów pruskich. Historia i teraźniejszość", Olsztyn 2016).