VistaVision

Pozioma klatka filmowa systemu VistaVision na 35 mm taśmie filmowej. Szary obszar pokazuje rzeczywiste wykorzystanie powierzchni taśmy na jedną klatkę obrazu.

VistaVision – format rejestracji panoramicznego obrazu filmowego zapisywanego na taśmie filmowej 35 mm. W odróżnieniu od innych standardów obraz VistaVision jest zapisywany poziomo, dzięki czemu charakteryzuje się on wysoką jakością. Format ten opracowała w 1954 wytwórnia Paramount Pictures bazując na wcześniejszych doświadczeniach systemów obrazu panoramicznego Glamorama i Superama.

Wytwórnia Paramount nie zakupiła żadnego z systemów produkcji obrazu anamorfotycznego, takiego jak CinemaScope, rozpoczynając własne prace nad bardziej satysfakcjonującym formatem. Głównym założeniem było opracowanie negatywów o bardzo małym ziarnie i większej powierzchni klatki filmowej. Kopie dystrybucyjne formatu VistaVision miały być wyświetlane na nowych panoramicznych ekranach i oferować bardzo wysoką jakość dzięki mniejszym stratom przy konwersji optycznej materiału źródłowego na różne formaty obrazu.

Historia

Główny inżynier wytwórni Paramount Loren L. Ryder umotywował konieczność wprowadzenia pionierskiej technologii VistaVision czterema argumentami:

  • Obraz VistaVision może być wyświetlany na panoramicznych ekranach o różnych formatach od 1,75:1 do 2:1.
  • System VistaVision nie wymaga zakupu dodatkowego wyposażenia (w przeciwieństwie do CinemaScope).
  • System VistaVision nie powoduje zmniejszenia liczby miejsc na widowni (w przeciwieństwie do systemów Cinerama i CinemaScope wymagających specjalnych zakrzywionych ekranów).
  • VistaVision pozwala widzom na zobaczenie większej liczby szczegółów i cieszenie się lepszą jakością[1].

Wraz z innymi wytwórniami wykorzystującymi system CinemaScope, Paramount zadebiutował ze swoim własnym systemem VistaVision w 1954 wyświetlając film Białe Boże Narodzenie (ang. White Christmas). Taśma filmowa systemu VistaVision przesuwa się przez projektor poziomo tak samo jak w aparatach do fotografii małoobrazkowej, a długość klatki wynosi 8 otworów perforacji. Ze względu na leżącą pozycję kasety z taśmą i właśnie tymi ośmioma otworami, czasem nazywa się ten standard leniwą ósemką (ang. Lazy 8). System oferował szerszy obraz o formacie 1,5:1, a nie jak dotychczas 1,33:1. Zazwyczaj materiał źródłowy maskowano do pożądanych proporcji i wykonywano z niego kopie dystrybucyjne na standardowych taśmach 35 mm z przesuwem pionowym. Filmy w formacie VistaVision były wyświetlane w różnych formatach obrazu, z których najpopularniejszym był 1,85:1. Inne popularne to 2:1 i 1,75:1.

Logo VistaVision

Dźwięk w VistaVision był zapisywany w postaci optycznej w systemie Perspecta Stereo w przeciwieństwie do innych standardów wyświetlania, gdzie wykorzystywano zapis magnetyczny.

Białe Boże Narodzenie, Strategic Air Command, Złodziej w hotelu i Bitwa o ujście rzeki zostały wydane w bardzo niewielu kopiach (dwóch lub trzech) w formacie VistaVision z ośmioma otworami perforacji na klatkę. Przeznaczono je dla pokazów premierowych, a ich wyświetlanie wymagało specjalnego sprzętu. Taki sposób projekcji jako bardzo niepraktyczny, gdyż ze względu na dwa razy większą powierzchnię klatki wymagał dwukrotnie dłuższej taśmy filmowej i również dwa razy większej prędkości przesuwu (prawie 55 metrów na minutę) co powodowało powstawanie wielu problemów technicznych. Ze względu na powyższe niedogodności standardowym sposobem projekcji filmów VistaVision było wyświetlanie go po konwersji ze standardowych taśm 35 mm z przesuwem pionowym.

Alfred Hitchcock wielokrotnie wykorzystywał standard VistaVision w swoich filmach kręconych w latach 50., ale ze względu na dużą pracochłonność przy konwersji materiału na kopie na taśmach 35 mm (z wyjątkiem bardzo niewielu kin wyposażonych w latach 1954-1956 w sprzęt do wyświetlania materiału VistaVision), oraz dwukrotnie większy koszt materiałów światłoczułych standard ten nie znalazł szerszego zastosowania. Ostatecznie VistaVision przegrał z tańszymi opartymi na optyce anamorfotycznej standardami takimi jak Panavision i znacznie lepszy jakościowo format zapisu na taśmie 70 mm. Ostatnim filmem nakręconym w Stanach Zjednoczonych w formacie VistaVision był Dwa oblicza zemsty (ang. One-Eyed Jacks) z 1961. Później system praktycznie zniknął z rynku.

Dużą liczbę kamer systemu VistaVision sprzedano poza Stanami Zjednoczonymi w latach 60. co doprowadziło do powstania wielu produkcji w tym standardzie (choć raczej nie używano tej nazwy handlowej) w takich krajach jak Włochy i Japonia. Wykorzystywano je aż do lat 80. Współcześnie wykorzystanie systemu jest bardzo rzadkie, chociaż do 2000 roku powstawały mniej znane japońskie produkcje bazujące właśnie na nim.

Wykorzystanie do efektów specjalnych

W 1975 roku firma Dykstraflex wykorzystała stare kamery VistaVision do budowy unowocześnionego systemu dla Industrial Light and Magic, który zakupił go do rejestracji efektów specjalnych w serii Gwiezdne wojny. Od tej pory VistaVision zaczęła przeżywać pewnego rodzaju renesans jako pośredni format w produkcji filmów, zwłaszcza efektów specjalnych. Większa powierzchnia klatki pozwalała na kompensację wpływu ziarna i dokładniejsze wykonanie efektów. Rozwój technik animacji komputerowej CGI i postprodukcji cyfrowej oraz wprowadzenie materiałów światłoczułych przeznaczonych do wykonywania efektów specjalnych, a także wykorzystanie taśm szerokości 70 mm powoduje, że wykorzystanie VistaVision staje się bezzasadne.

Specyfikacja techniczna

VistaVision (8/35)

  • obiektywy z optyka sferyczną
  • 8 otworów perforacji na klatkę
  • przesuw poziomy z prawej do lewej (patrząc od strony kamerzysty)
  • nieznacznie mniejsze gabaryty kamery w porównaniu do systemów 35 mm z przesuwem pionowym.
  • wymiary klatki VistaVision: 37,72 mm (1,485 cala) na 24,92 mm (0,981 cala)

Filmy nakręcone w standardzie VistaVision

Kadr z filmu Złodziej w hotelu (1955), nakręconego w VistaVision[2]

Filmy nakręcone całkowicie w VistaVision

Wykorzystanie VistaVision tylko do efektów specjalnych

Przypisy

  1. ↑ Independent Film Journal, 33:25, 20 marca 1954. (ang.).
  2. ↑ Peter Ackroyd: Alfred Hitchcock. Jerzy Łoziński (tłum.). Zysk i S-ka, 2017, s. 197. ISBN 978-83-65521-79-8. (pol.)

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

VistaVision 8 perf 35 mm film.svg
A VistaVision 8 perferation film frame. Drawn by myself (Max Smith) in Visio. Released into the public domain. A credit would be nice.
To Catch a Thief1.jpg
Screenshot of Grace Kelly from the trailer of the film w:en:To Catch a Thief (film)