Vittorio Gassman

Vittorio Gassman
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia1 września 1922
Genua
Data i miejsce śmierci29 czerwca 2000
Rzym
Zawódaktor, reżyser
Współmałżonek

Nora Ricci
(1944–1952; rozwód)
Shelley Winters
(1952–1954; rozwód)
Diletta D’Andrea
(1972–2000)

Lata aktywności1945–1999
Odznaczenia
Order Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy (1951-2001) Order Zasługi Republiki Włoskiej II Klasy (1951-2001) Medaglia d’oro ai benemeriti della Cultura e dell’Arte

Vittorio Gassman, ps. „Il Mattatore” (ur. 1 września 1922 w Genui, zm. 29 czerwca 2000 w Rzymie) – włoski aktor teatralny i filmowy, reżyser.

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Genui w zamożnej niemiecko-włoskiej rodzinie rzymskokatolickiej jako syn Luisy Ambron i inżyniera Heinricha „Enrico” Gassmana[1][2]. Jego rodzina miała pochodzenie żydowskie[1]. Jego matka pochodziła z Pizy w Toskanii[1]. W latach szkolnych był dobrym koszykarzem. Uczęszczał do szkoły prawniczej[3]. Następnie studiował aktorstwo pod kierunkiem Silvio D’Amico w Rzymie[4]. W 1942 zadebiutował na scenie w Mediolanie w przedstawieniu Nieprzyjaciółka (La nemica) z Aldą Borelli w reżyserii Dario Niccodemi. Następnie przeniósł się do Rzymu i związał z zespołem Teatro Eliseo z Tino Carraro i Ernesto Calindri[5].

Kariera

Po raz pierwszy wystąpił na ekranie w filmie Spotkanie z Laurą (Incontro con Laura, 1945). Wraz ze Stoppą, Riną Morelli i Paolą Borboni występował w sztukach reżyserowanych przez Luchino Viscontiego[6]. Grał energicznego Stanleya Kowalskiego w sztuce Tennessee Williamsa Tramwaj zwany pożądaniem (Un tram che si chiama desiderio). Następnie dołączył do Teatro Nazionale z Tommaso Salvini, Massimo Girotti, Arnoldo Foà w spektaklu Henryka Ibsena Peer Gynt. W 1952 wraz z Luigi Squarziną założył Teatro d’Arte Italiano i zrealizował pełną wersją dramatu Hamlet, a następnie rzadkie utwory Seneki Tyestes (Tieste) lub Ajschylosa Persowie. W 1956 zagrał tytułową postać w Otellu[7].

Dużą popularność przyniósł mu udział w czarnej komedii Sprawcy nieznani (I soliti ignoti, 1958) jako złodziej z Claudią Cardinale, komediodramacie wojennym Wielka wojna (La grande guerra, 1959), komediodramacie Fanfaron (Il sorpasso, 1962), komedii Potwory (I mostri, 1963), komedii Brancaleone i Krzyżowcy (Brancaleone alle crociate, 1970), komediodramacie Zapach kobiety (Profumo di donna, 1974)[8] jako kapitan Fausto Consolo i dramacie Drogi papa (Caro papà, 1979)[9]. Pomimo sukcesu w filmach Gassman nigdy nie opuścił teatru. Założył szkołę teatralną we Florencji.

Życie prywatne

Był trzykrotnie żonaty. W czerwcu 1943 ożenił się z Norą Ricci, z którą ma córkę Paolę. 16 kwietnia 1967 ślub został anulowany. 28 kwietnia 1952 poślubił amerykańską aktorkę Shelley Winters, rozwiedli się 2 czerwca 1954. Mieli córkę Vittorię (ur. 14 lutego 1953). Z nieformalnego związku z francuską aktorką Juliette Mayniel miał syna Alessandro (ur. 24 lutego 1965), później również aktora[10]. 7 grudnia 1970 po raz trzeci ożenił się – tym razem z Dilettą D'Andreą, z którą miał syna Jacopo.

Śmierć

W późnych latach swojego życia padł ofiarą depresji. Zmarł w wieku 78 lat na zawał mięśnia sercowego. Pochowany został na słynnym cmentarzu Campo Verano w Rzymie.

Filmografia

Filmy
RokTytułRolaReżyser
1945Spotkanie z Laurą (Incontro con Laura)FrancoCarlo Alberto Felice
1946Preludium miłości (Preludio d’amore)DavideGiovanni Paolucci
1947Elena (Daniele Cortis)Daniele CortisMario Soldati
Pinokio (Le avventure di Pinocchio)Zielony RybakGianetto Guardone
Il cavaliere misteriosoGiacomo CasanovaRiccardo Freda
Córka kapitana (La figlia del capitano)SvabrinMario Camerini
1949Gorzki ryż (Riso amaro)WalterGiuseppe De Santis
Wilk z Sewilli (Il Lupo della Sila)Pietro CampoloDuilio Coletti
Una voce nel tuo cuorePaolo Baldini, dziennikarzAlberto D’Aversa
Wędrujący Żyd (L'ebreo errante)Mathieu BlumenthalGoffredo Alessandrini
Marzyłem o raju (Ho sognato il paradiso)GiorgioGiorgio Pàstina
1950Wyjęci spod prawa (I Fuorilegge)TuriAldo Vergano
Krogulec Nilu (Lo sparviero del Nilo)YusufGiacomo Gentilomo
1951AnnaVittorioAlberto Lattuada
Czarna korona (La Corona negra)MauricioLuis Saslavsky
1952Znak Zorro (Il Sogno di Zorro)Don JuanMario Soldati
1953Handel żywym towarem (La Tratta delle bianche)MicheleLuigi Comencini
SombreroAlejandro CastilloNorman Foster
1954MamboMarioRobert Rossen
Ściana ze szkła (Il muro di vetro)Peter KabanMaxwell Shane
RapsodiaPaul BronteCharles Vidor
1955Najpiękniejsza kobieta świata (La donna più bella del mondo)Książę SergiejRobert Z. Leonard
Kean (Kean – Genio e sregolatezza)Edmund KeanFrancesco Rosi, Vittorio Gassman
1956Wojna i pokój (War and Peace)Anatol KuraginKing Vidor
Bronię mojej miłości (Difendo il mio amore)Giovanni MarchiGiulio Macchi
1957Miłość specjalistka (La ragazza del Palio)Piero di MontalcinoLuigi Zampa
1958Sprawcy nieznani (I Soliti ignoti)Giuseppe Marchetti „Peppe er Pantera”Mario Monicelli
Burza nad stepem (La tempesta)ProkuratorAlberto Lattuada
1959Skok w Mediolanie (Audace colpo dei soliti ignoti)Giuseppe „Peppe er Pantera” BaiocchiNanni Loy
Niespodzianki miłości (Le sorprese dell’amore)mistrz szkołyLuigi Comencini
Wielka wojna (La Grande guerra)Giovanni BusaccaMario Monicelli
Cud (The Miracle)GuidoIrving Rapper, Gordon Douglas
1960Zbrodnia (Crimen)Remo CaprettiMario Camerini
1961Barabasz (Barabba)SahakRichard Fleischer
Duchy w Rzymie (Fantasmi a Roma)Giovanni Battista Villari „il Caparra”Antonio Pietrangeli
Życie jest ciężkie (Una Vita difficile)w roli samego siebieDino Risi
Sąd ostateczny (Il giudizio universale)CiminoVittorio De Sica
1962Rozbójnicy sycylijscy (I briganti italiani)VincenzinoMario Camerini
Czarna dusza (Anima nera)Adriano ZucchelliRoberto Rossellini
Fanfaron (IL sorpasso)Bruno CortonaDino Risi
Marsz na Rzymu (La Marcia su Roma)Domenico RocchettiDino Risi
1963Sukces (Il successo)Giulio CerioniMauro Morassi, Dino Risi
Potwory (I mostri)różne roleDino Risi
Trudna miłość (L'Amore difficile) – L'avaroprawnikLuciano Lucignani
1964Porozmawiajmy o kobietach (Se permettete parliamo di donne)Dziwny gość/Dowcipniś/Klient/Kochanek/Niecierpliwy kochanek/Kelner/Nieśmiały brat/Choleryk/WięzieńEttore Scola
1965Włoch w Argentynie (Il Gaucho)Marco RavicchioDino Risi
SlalomLucio RidolfiLuciano Salce
Koniunktura (La congiuntura)GiulianoEttore Scola
1966Armia Brancaleone (L'armata Brancaleone)Brancaleone da NorciaMario Monicelli
1967Tygrys i kotka (Il tigre)Francesco VincenziniDino Risi
Siedem razy kobieta (Woman Times Seven)Cenci – odc. 'Two Against One'Vittorio De Sica
196912+1 (12 + 1)Mario BerettiNicolas Gessner, Luciano Lucignani
1974Tacy byliśmy zakochani (C'eravamo tanto amati)Gianni PeregoEttore Scola
Zapach kobiety (Profumo di donna)kapitan Fausto ConsoloDino Risi
1976Pustynia Tatarów (Il Deserto dei Tartari)FilimoreValerio Zurlini
1977Nowe potwory (I Nuovi mostri)różne roleMario Monicelli, Dino Risi, Ettore Scola
1978Dzień weselny (A Wedding)Luigi CorelliRobert Altman
1979Kwintet (Quintet)Saint ChristopherRobert Altman
Drogi papa (Caro papà)Albino MillozzaDino Risi
1980Naga bomba (The Nude Bomb)Sauvage / Nino Salvatori SebastianiClive Donner
1981Sprawa Sharky’ego (Sharky’s Machine)Victor ScoreBurt Reynolds
Camera d'albergoAchille MengaroniMario Monicelli
1982Hrabia Tacchia (Il Conte Tacchia)Książę Torquato TerenziSergio Corbucci
Burza (Tempest)AlonzoPaul Mazursky
1983Życie jest powieścią (La Vie est un roman)Walter GuariniAlain Resnais
BenvenutaLivio CarpiAndré Delvaux
1985Paradygmat, czyli potęga zła (Le Pouvoir du mal)GottfriedKrzysztof Zanussi
1987Rodzina (La Famiglia)Carlo w dojrzałym wiekuEttore Scola
1988Piraci (I Picari)Marquis Felipe de AragonaMario Monicelli
1990Baśnie tysiąca i jednej nocy (Les Mille et une nuits)SinbadPhilippe de Broca
Biorę sobie trud (Tolgo il disturbo)Augusto ScribaniDino Risi
I divertimenti della vita privataMarquisCristina Comencini
1991Rossini! Rossini!Ludwig van BeethovenMario Monicelli
1992Quando eravamo repressiseksuologPino Quartullo
Długa zima (El largo invierno)ClaudioJaime Camino
1993Abraham (TV)TerahJoseph Sargent
1994Każdego roku raz w roku (Tutti gli anni una volta l’anno)GiuseppeGianfrancesco Lazotti
1996Uśpieni (Sleepers)King BennyBarry Levinson
1997Ogień pustyni (Deserto di fuoco, TV)TarekEnzo G. Castellari
1998Kolacja (La Cena)Maestro PezzulloEttore Scola

Nagrody

Przypisy

  1. ↑ a b c Alessandro ​Gassman – What Nationality Ancestry Race (ang.). Ethnicity of Celebs, 16 czerwca 2015. [dostęp 2021-08-17].
  2. ↑ Genealogy: Vittorio Gassman (1922-2000) (ang.). Geni, 4 grudnia 2020. [dostęp 2016-07-12].
  3. ↑ Vittorio Gassman (1922-2000) (ang.). Film Reference. [dostęp 2021-08-17].
  4. ↑ John Francis Lane: Vittorio Gassman (ang.). „The Guardian”, 29 czerwca 2000. [dostęp 2021-07-12].
  5. ↑ Vittorio Gassman (wł.). MYmovies.it. [dostęp 2016-07-12].
  6. ↑ Vittorio Gassman biografia (wł.). Comingsoon.it. [dostęp 2021-07-12].
  7. ↑ Vittorio Gassman (cz.). ČSFD.cz. [dostęp 2016-07-12].
  8. ↑ Sandra Brennan: Vittorio Gassman Biography (ang.). AllMovie. [dostęp 2021-08-17].
  9. ↑ Vittorio Gassman – Actor (rum.). CineMagia.ro. [dostęp 2016-07-12].
  10. ↑ Ted Loos: Fresh Faces, Familiar Names (ang.). „The New York Times”, 6 grudnia 1998. [dostęp 2021-07-12].

Bibliografia

Honorowy Złoty Lew
1969–1989
1990–2009
2010–
Nagroda za pierwszoplanową rolę męską na Festiwalu Filmowym w Cannes
1946–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–

Media użyte na tej stronie

Cordone di gran Croce OMRI BAR.svg
Ribbon of a Cordon Grand Cross of Merit of the Italian Republic
Grande ufficiale OMRI BAR.svg
The ribbon of the Grand Officer medal of the Order of Merit, the Italian Republic
BenemeritiCultura1.png
Ribbon bar of Medaglia d'oro ai benemeriti della Cultura e dell'Arte by Arturolorioli
Vittorio Gassman.jpg
Autor: Elena Torre from Viareggio, Italia, Licencja: CC BY-SA 2.0
Vittorio Gassman