Vlkolínec

Vlkolínec[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Wieś Vlkolínec z widokiem na górę Sidorovo
Państwo

 Słowacja

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

IV, V

Numer ref.

622

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1993
na 17. sesji

Położenie na mapie kraju żylińskiego
Mapa konturowa kraju żylińskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Vlkolínec”
Położenie na mapie Słowacji
Mapa konturowa Słowacji, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Vlkolínec”
Ziemia49°02′20,0″N 19°16′42,0″E/49,038889 19,278333

Vlkolínec – wieś położona na słowackim Liptowie, administracyjnie wchodzi w skład miasta Rużomberk, w kraju żylińskim. Znajduje się w Trlenskiej dolinie (Trlenská dolina) w Wielkiej Fatrze. Zabudowania wsi ciągną się na dnie głównego ciągu tej doliny oraz w jej bocznych odgałęzieniach, wzdłuż Trlenskiego potoku i dwóch jego dopływów[1].

Historia

W źródłach historycznych z 1376 roku miejscowość jest wymieniona jako jedna z ulic Rużomberku, i jest to najstarsza znana wzmianka. W 1625 było 9 domów, w 1828 – 51. Podczas II wojny światowej w odwecie za działalność partyzancką Niemcy spalili część miejscowości. Spalona przez Niemców część wsi nie została odtworzona[2].

We wsi zachowało się typowe dla górskich obszarów Słowacji budownictwo wiejskie tworzące odizolowaną osadę w lewym odgałęzieniu doliny, na południowych stokach szczytu Sidorovo. W 1993 osada ta została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO[2]. W prawym odgałęzieniu doliny wybudowano nową drewnianą kaplicę (prowadzi do niej odgałęzienie ścieżki edukacyjnej)[1].

Osada Vlkolínec

Jest to położona na południowych zboczach Sidorova grupa wyjątkowo dobrze zachowanych domów, typowych dla słowackiej architektury ludowej. Tworzą one żywy, częściowo zamieszkany skansen. Są to oryginalne, pochodzące przeważnie z XIX wieku domy chłopskie z kamiennymi fundamentami, o ścianach pomazanych gliną. Usytuowane na wąskich działkach domy zbudowane są z bali. Oprócz domów mieszkalnych są stajnie, stodoły i inne budynki gospodarcze. Łącznie są 43 zabudowania mieszkalne i gospodarcze, ponadto kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, drewniana dzwonnica i szkoła. Przez środek wioski przepływa mający postać kanału strumyk. Dachy kryte były słomianą strzechą, później gontami. Jest to oryginalna zabudowa o niezmienionym układzie architektonicznym. Pola otaczające wioskę tworzą strefę buforową i widokową[2].

W niektórych domach znajdują się udostępnione do zwiedzania ekspozycje. W domu o nazwie Rolnický dom jest ekspozycja obejmująca wyposażenie domu i sprzęty gospodarcze. W drugim domu (Dom UNESCO) jest ekspozycja obrazująca historię wsi. Jest też galeria obrazów[2].

Turystyka

Przez osadę prowadzi szlak pieszy, ścieżka dydaktyczna i szlak rowerowy. Można do skansenu dojechać samochodem. Przy skansenie znajdują się dwa płatne parkingi; jeden przy osadzie, drugi niżej, na rozgałęzieniu doliny[3]. Wstęp do skansenu jest płatny.

Szlak żółty Biely Potok (Rużomberk) – Vlkolínec. Odległość 1,8 km, suma podejść 250 m, suma zejść 45 m, czas przejścia 50 min (z powrotem 40 min)[3]
Szlak żółty Vlkolínec – Pod SidorovomVlkolínské ľuky. Odległość 1,5 km, suma podejść 140 m, suma zejść 45 m, czas przejścia 35 min (z powrotem 30 min)[3]
Ścieżka edukacyjna zielona.svg Trlenská dolina – dolny parking – osada Vlkolínec – Borovník – dolny parking[1]
szlak rowerowy czerwony odcinek: RużomberkKrkavá skala – Vlkolínec – Trlenská dolina – GrúňPulčíkovoJazierskie travertínyJazierský vodopád – Trlenská dolina[1] (przez osadę Vlkolínec rowery należy przeprowadzić)[4]
Panorama widokowa z parkingu pod osadą Vlkolínec
Panorama widokowa z parkingu pod osadą Vlkolínec

Przypisy

  1. a b c d Veľká Fatra. Turistická mapa 1:50 000, Banská Bystrica: Tatraplan, 2017, ISBN 978-80-89134-33-5
  2. a b c d UNESCO. Vlkolínec [dostęp 2019-08-28].
  3. a b c Turystyczna mapa Słowacji. [dostęp 2019-06-16].
  4. Na podstawie tabliczek informacyjnych zamontowanych w osadzie

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Stripe-marked trail yellow.svg
Stripe-marked trail on the trail in the Czech Republic - yellow.
Szlak rowerowy czerwony.svg
Czerwony szlak rowerowy
Flag of UNESCO.svg
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
Sidorovo and Vlkolínec, Veľká Fatra (SVK).jpg
Autor: Caroig, Licencja: CC BY-SA 2.5
Vlkolínec village under Sidorovo Mountain in the Greater Fatra Range, Slovakia
Vlkolínec panorama WF6.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Vlkolínec, panorama z górnego parkingu pod osadą
Vlkolínec WF6.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Vlkolínec
Žilina Region - outline map.svg
Autor: Caroig, Licencja: CC BY-SA 3.0
Contour map of districts in the Žilina Region, Slovakia, the same boundaries as File:Žilina Region demis background map.png
Vlkolínec, Veľká Fatra (24).JPG
Autor: Michal Klajban, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vlkolínec. Great Fatra, Slovakia
Rolnický dom Vlkolínec WF4 (2).jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rolnický dom Vlkolínec