Vlkolínec

Vlkolínec^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Wieś Vlkolínec z widokiem na górę Sidorovo
Państwo	Słowacja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	IV, V
Numer ref.	622
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1993 na 17. sesji
Położenie na mapie kraju żylińskiego Vlkolínec
Położenie na mapie Słowacji Vlkolínec
49°02′20,0″N 19°16′42,0″E/49,038889 19,278333
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Vlkolínec – wieś położona na słowackim Liptowie, administracyjnie wchodzi w skład miasta Rużomberk, w kraju żylińskim. Znajduje się w Trlenskiej dolinie (Trlenská dolina) w Wielkiej Fatrze. Zabudowania wsi ciągną się na dnie głównego ciągu tej doliny oraz w jej bocznych odgałęzieniach, wzdłuż Trlenskiego potoku i dwóch jego dopływów^[1].

Historia

W źródłach historycznych z 1376 roku miejscowość jest wymieniona jako jedna z ulic Rużomberku, i jest to najstarsza znana wzmianka. W 1625 było 9 domów, w 1828 – 51. Podczas II wojny światowej w odwecie za działalność partyzancką Niemcy spalili część miejscowości. Spalona przez Niemców część wsi nie została odtworzona^[2].

We wsi zachowało się typowe dla górskich obszarów Słowacji budownictwo wiejskie tworzące odizolowaną osadę w lewym odgałęzieniu doliny, na południowych stokach szczytu Sidorovo. W 1993 osada ta została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[2]. W prawym odgałęzieniu doliny wybudowano nową drewnianą kaplicę (prowadzi do niej odgałęzienie ścieżki edukacyjnej)^[1].

Osada Vlkolínec

Jest to położona na południowych zboczach Sidorova grupa wyjątkowo dobrze zachowanych domów, typowych dla słowackiej architektury ludowej. Tworzą one żywy, częściowo zamieszkany skansen. Są to oryginalne, pochodzące przeważnie z XIX wieku domy chłopskie z kamiennymi fundamentami, o ścianach pomazanych gliną. Usytuowane na wąskich działkach domy zbudowane są z bali. Oprócz domów mieszkalnych są stajnie, stodoły i inne budynki gospodarcze. Łącznie są 43 zabudowania mieszkalne i gospodarcze, ponadto kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, drewniana dzwonnica i szkoła. Przez środek wioski przepływa mający postać kanału strumyk. Dachy kryte były słomianą strzechą, później gontami. Jest to oryginalna zabudowa o niezmienionym układzie architektonicznym. Pola otaczające wioskę tworzą strefę buforową i widokową^[2].

W niektórych domach znajdują się udostępnione do zwiedzania ekspozycje. W domu o nazwie Rolnický dom jest ekspozycja obejmująca wyposażenie domu i sprzęty gospodarcze. W drugim domu (Dom UNESCO) jest ekspozycja obrazująca historię wsi. Jest też galeria obrazów^[2].

• 

  Chaty

• 

  Sypialnia w chacie

• 

  Rolnický dom

• 

  Chaty

• 

  Dzwonnica

• 

  Chata

• 

  Dom UNESCO

• 

  Kościół

Turystyka

Przez osadę prowadzi szlak pieszy, ścieżka dydaktyczna i szlak rowerowy. Można do skansenu dojechać samochodem. Przy skansenie znajdują się dwa płatne parkingi; jeden przy osadzie, drugi niżej, na rozgałęzieniu doliny^[3]. Wstęp do skansenu jest płatny.

Biely Potok (Rużomberk) – Vlkolínec. Odległość 1,8 km, suma podejść 250 m, suma zejść 45 m, czas przejścia 50 min (z powrotem 40 min)^[3]

Vlkolínec – Pod Sidorovom – Vlkolínské ľuky. Odległość 1,5 km, suma podejść 140 m, suma zejść 45 m, czas przejścia 35 min (z powrotem 30 min)^[3]

Trlenská dolina – dolny parking – osada Vlkolínec – Borovník – dolny parking^[1]

odcinek: Rużomberk – Krkavá skala – Vlkolínec – Trlenská dolina – Grúň – Pulčíkovo – Jazierskie travertíny – Jazierský vodopád – Trlenská dolina^[1] (przez osadę Vlkolínec rowery należy przeprowadzić)^[4]

Panorama widokowa z parkingu pod osadą Vlkolínec

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona. vlkolinec.sk. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-04)]. (pol.)
• Vlkolínec na stronie UNESCO (po angielsku)