Volksempfänger

Volksempfänger, typ VE301W (produkowany w latach 1933–1937)
Volksempfänger, typ VE301 Dyn (produkowany w latach 1938–1939)
Volksempfänger, typ DKE38 (produkowany w latach 1938–1944)
Schemat Volksempfängera VE301W

Volksempfängerradioodbiornik, jedno z narzędzi wewnątrzniemieckiej propagandy Josepha Goebbelsa.

Historia

Odbiornik radiowy specjalnie zaprojektowany w celu umożliwienia dostępu do radia szerokim kręgom społeczeństwa dla lepszego oddziaływania propagandy nazistowskiej. Odbiornik służył do odbioru stacji radiowych na falach średnich i długich (w założeniu chodziło o centralną rozgłośnię „Deutschlandsender” i jedną z radiostacji lokalnych). W sprzyjających warunkach odbiornik mógł służyć do odbioru radiostacji zagranicznych, co zostało zakazane po rozpoczęciu II wojny światowej; na odbiornikach umieszczano wówczas informację o zakazie i grożących za jego złamanie karach.

Ze względu na swoją budowę i przeznaczenie radio nie było drogie, kosztowało 65 reichsmarek (w wersji bateryjnej; w wersji zasilanej z sieci niewiele więcej[1]), co stanowiło około 50% średniego wynagrodzenia robotniczego. Popularnie nazywane „radiem ludowym” lub „radiem Goebbelsa”, odbiornik był ponad dwukrotnie tańszy od oferowanych wówczas na rynku urządzeń, przyczynił się również do spadku popularności radioodbiorników opartych na detektorze kryształkowym. W 1938 roku liczba abonentów w III Rzeszy sięgała 10 mln abonentów, w 1940 roku – 13,7 mln, a w 1941 roku – 15,8 mln[2]. Dochody abonamentowe stanowiły poważną część budżetu Ministerstwa Propagandy i Oświecenia Publicznego.

Pierwszym odbiornikiem tego typu był VE301 z drugiej połowy 1933 roku; wtedy też powstało kilka wersji odbiorników o oznaczeniach zaczynających się od VE301 (w oznaczeniu tym litery były skrótem niemieckiej nazwy Volksempfänger, natomiast cyfry 301 nawiązywały do daty – 30 stycznia – dojścia nazistów do władzy w 1933 roku, co znalazło odzwierciedlenie między innymi w reklamach tego odbiornika, w których pisano: Am 30.1.1933 ist das neue Deutschland geboren, to jest „30.1.1933 narodziły się nowe Niemcy”[1]). Klasyczny DKE powstał w 1935 roku. Produkowało go wiele niemieckich zakładów radiowych, na przykład „Roland Brandt” w Berlinie, do końca II wojny światowej.

Opis

Volksempfänger był prostym odbiornikiem reakcyjnym, jednoobwodowym, w wersji klasycznej zasilany z sieci 110/220 V (były też wersje DKE z zasilaniem bateryjnym, z lampami KC1, KC1, KL1). Wersja podstawowa (klasyczna) oparta na lampach VY 2 (prostownicza, w niektórych wersjach zastąpiona stosem selenowym) oraz VCL 11. Obudowa bakelitowa lub drewniana. Głośnik z podkowiastym magnesem i kotwiczką[3].

Zabytkowe egzemplarze występują licznie w wielu kolekcjach. Istnieją też kluby zbieraczy specjalizujące się tylko w tym radioodbiorniku[4].

Produkowane były trzy modele – VE301 z głośnikiem magnetycznym w różnych odmianach (fot. 1, schemat rys. 4) produkowany w latach 1933–1937, VE301 Dyn z głośnikiem dynamicznym (fot. 2) w latach 1938–1939, a Kleinempfänger DKE38 (fot. 3) w latach 1938–1944.

VE301W wyposażony był w trzy lampy:

VE301G wyposażony był w dwie lampy:

  • REN1821 – audion (detekcja),
  • RES11823d – wzmacniacz małej częstotliwości.

VE301Wn wyposażony był w trzy lampy:

  • AF7 – audion (detekcja),
  • RES164 – wzmacniacz małej częstotliwości,
  • RGN354 – prostownik jednopołówkowy.

VE301 Dyn wyposażony był w trzy lampy:

  • AF7 – audion (detekcja),
  • RES164 – wzmacniacz małej częstotliwości,
  • RGN1064 – prostownik jednopołówkowy.

DKE38 (GW) miał dwie lampy:

  • VCL11 – audion (detekcja) (część triodowa) + wzmacniacz małej częstotliwości (część tetrodowa),
  • VY2 – prostownik jednopołówkowy.

B – bateryjny G – prąd stały W – prąd zmienny

Przypisy

  1. a b Zobacz reklama prasowa, październik 1933.
  2. Witold Kurpis, Głos „Lorda”. Warszawa, 1967, [seria „Żółty tygrys”], s. 17–18.
  3. „Zabytkowe radia, zabytki radiotechniki, radiotechnika, retro, antyki, muzeum, old, oldies, kolekcja”. [dostęp 2010-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-06)].
  4. UKE - Strona Główna - UKE, telemuzeum.uke.gov.pl [dostęp 2017-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Volksempfänger VE 301 Dyn, NG-2009-110.jpg
Autor: Rijksmuseum, Licencja: CC0


Identificatie
Titel(s): Volksempfänger VE 301 Dyn
Objecttype: radio
Objectnummer: NG-2009-110
Omschrijving: Kast van bakeliet, met voorop links en rechts een wapen, bestaand uit een adelaar met een hakenkruis. De speaker is afgedekt met een vierkante lap stof. Op de achterzijde de naam Philips evenals diverse technische gegevens. Onder Philips staat een rood met witte driehoek; dit heeft mogelijk met de export te maken. Rechts onderaan ontbreekt een schroef.

Vervaardiging
Vervaardiger: fabrikant: Philips
Plaats vervaardiging: Berlijn
Datering: in of na 1938
Materiaal: kast: bakeliet luidspreker: karton luidspreker: textiel
Afmetingen: b 26 cm. × h 30 cm. × d 18 cm.

Toelichting
Het betreft het type VE 301 Dyn uit de periode 1938-1940, gemaakt door Philips Berlin, waarop in Duitsland alleen de Duitse zenders waren te ontvangen. VE betekend Volksempfänger, 301 slaat op de datum dat Hitler aan de macht kwam: 30-1-1933; Dyn staat voor Dynamisch. Deze radio was de opvolger van een eenvoudiger type dat vanaf 1933 op de markt was. De prijs bedroeg ca. 65 Reichsmark.

Onderwerp
Wat: radio, wireless, radio broadcasting, Tweede Wereldoorlog
Wanneer: 1933 - 1945
Waar: Berlijn
Wie: Philips nv

Verwerving en rechten
Verwerving: aankoop 23-jul-2009
Copyright: Publiek domein
VE301W Schaltplan Schematics.png
Autor: Hihiman, Licencja: CC BY-SA 3.0
Schematics of Volksempfänger VE301W
Volksempfaenger 01 KMJ.jpg
Autor: KMJ, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Deutscher Kleinempfänger, Typ DKE38 (gebaut von 1938-1945)
Ve301w.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0