Volkskammer

Izba Ludowa Niemieckiej Republiki Demokratycznej
Volkskammer der DDR
Logo
Godło Niemieckiej Republiki Demokratycznej
Ilustracja
Budynek Izby Ludowej
Państwo

 NRD

Data utworzenia

1949

Data likwidacji

1990

Siedziba

Berlin

Prezydent

Sabine Bergmann-Pohl

Adres
Volkskammer der DDR

Marx-Engels-Platz
Berlin
Położenie na mapie Berlina
Położenie na mapie Niemieckiej Republiki Demokratycznej
Mapa konturowa Niemieckiej Republiki Demokratycznej, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Izba Ludowa Niemieckiej Republiki Demokratycznej”
Ziemia52°31′01″N 13°24′05″E/52,516944 13,401389
(c) Bundesarchiv, Bild 183-19000-3503 / CC-BY-SA 3.0
B. siedziba Izby przy Luisenstraße 58/59 (1950-1976)

Volkskammer (z niem. Izba Ludowa) – izba niższa (1949–1958), a następnie jednoizbowy parlament Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD) (1958–1990). Do pierwszych wolnych wyborów parlamentarnych 18 marca 1990 nie posiadał demokratycznej legitymacji i pełnił fasadową rolę wobec rządzącej Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec.

Historia i kompetencje

Tymczasowa Izba Ludowa (Provisorische Volkskammer) została utworzona 7 października 1949 w Berlinie Wschodnim z przekształcenia II Niemieckiej Rady Ludowej (2. Deutsche Volksrat)[1]. Ukonstytuowanie się Prowizorycznej Izby Ludowej oraz powierzenie przez nią Ottonowi Grotewohlowi misji utworzenia rządu zakończyło proces powstania NRD.

Pierwsze wybory do Izby Ludowej odbyły się 15 października 1950 i podobnie jak wszystkie późniejsze wybory parlamentarne w NRD zostały zdominowane przez listę Frontu Narodowego (Nationale Front). Kształt uchwał i przebieg głosowań zależały od politycznej woli Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (SED). Do 1958 obok Izby Ludowej (Volkskammer) istniała Izba Krajów Związkowych (Länderkammer der DDR) przygotowująca projekty ustaw i posiadająca prawo weta wobec uchwał Izby Ludowej.

Volkskammer wybrała w 1949 Wilhelma Piecka na prezydenta NRD (ponowny wybór w 1953, a w 1957 przedłużenie kadencji). Po jego śmierci w 1960 funkcję głowy państwa pełniła Rada Państwa, której członkowie również byli wybierani przez Izbę Ludową. Ponadto Izba Ludowa powoływała Radę Ministrów oraz szefa Rady Obrony Narodowej.

Budynek obrad Izby Ludowej w 2003

Szerokim formalnie uprawnieniom Izby Ludowej odpowiadała w rzeczywistości funkcja „maszynki do głosowania” (Ja-Sage-Maschine). Volkskammer była fasadowym elementem demokracji ludowej maskującym dyktatorskie rządy partii komunistycznej (SED).

Skład

Typowy podział mandatów w latach 1981–1986[2].
Partia / Ugrupowanie
Skrót nazwy
oryginalnej
Mandaty
Zobrazowanie graficzne
ilości mandatów
Socjalistyczna Partia Jedności NiemiecSED127
127/450
Wolne Niemieckie Związki ZawodoweFDGB68
68/450
Unia Chrześcijańsko-DemokratycznaCDU52
52/450
Liberalno-Demokratyczna Partia NiemiecLDPD52
52/450
Niemiecka Demokratyczna Partia ChłopskaDBD52
52/450
Narodowo-Demokratyczna Partia NiemiecNDPD52
52/450
Wolna Młodzież NiemieckaFDJ40
40/450
Niemiecka Demokratyczna Liga KobietDFD35
35/450
Niemiecki Związek KulturalnyKB22
22/450

Po wyborach w 1990 roku skład Izby Ludowej był następujący:

Partia / UgrupowanieSkrót nazwy oryginalnejMandatyZobrazowanie graficzne
ilości mandatów
Sojusz dla NiemiecBD(CDU, DA. DSU)192
192/450
Socjaldemokratyczna Partia NiemiecSPD88
88/450
Partia LewicowaPDS66
66/450
Stowarzyszenie Wolnych DemokratówDFP, FDP, LDP21
21/450
Sojusz 90B9012
12/450
Wschodnioniemiecka Partia Zielonych i Niezależne Zrzeszenie KobietGrüne, UFV8
8/450
Narodowo-Demokratyczna Partia NiemiecNDPD2
2/450
Niemiecka Demokratyczna Liga KobietDFD1
1/450
Zjednoczona LewicaVL1
1/450

Prezydenci

Prezydenci Izby Ludowej (Präsidenten der Volkskammer):

Zakończenie działalności

W wolnych wyborach 18 marca 1990 zwyciężyła chadecka koalicja Sojusz dla Niemiec (Allianz für Deutschland, AD), uzyskując 192 mandaty. 88 mandatów zdobyła SPD, a postkomunistyczna Partia Demokratycznego Socjalizmu (PDS) 66.

Na pierwszym posiedzeniu 5 kwietnia podjęto uchwałę o wyborze prezydenta Izby Ludowej. Tegoż dnia wybrano Sabine Bergmann-Pohl (CDU) na Prezydenta Izby Ludowej NRD. Tym samym przeszła ona do historii jako ostatnia osoba, która pełniła formalnie funkcję głowy państwa NRD.

12 kwietnia 1990 parlament powierzył Lotharowi de Maizière (CDU) funkcję premiera pierwszego i zarazem ostatniego demokratycznie wyłonionego rządu NRD.

23 sierpnia 1990 Volkskammer podjęła uchwałę o zjednoczeniu z RFN i wraz z wejściem w życie jego postanowień przestała funkcjonować 3 października 1990.

2 grudnia 1990 odbyły się pierwsze ogólnoniemieckie wybory do Bundestagu.

Siedziba

Przez szereg lat Izba mieściła się w Langenbeck-Virchow-Haus z 1915 (proj. Hermann Dernburg) przy Luisenstraße 58/59 (1950-1976). W 1976 na jej potrzeby oddano wybudowany na miejscu zburzonego w 1950 zamku berlińskiego Pałac Republiki. Pełnił swoje funkcje do 1990, zaś w latach 2006–2008 został rozebrany. W 2013 w tym miejscu rozpoczęto rekonstrukcję zamku.

Przypisy

  1. Lexikon Der Geschichte. Kay Szantyr, Paderborn: Voltmedia, 2005, s. 951, ISBN 3-938478-32-2, OCLC 181527836.
  2. Warto jednak zwrócić uwagę, że w rzeczywistości SED dysponowała 55% mandatów – podobnie jak PZPR w Sejmie PRL, a sojusznicze partie od 10,4% do 10,8%. Na bezpartyjnych przypadało 3%. Zob. Lech Janicki, Przemiany ustrojowe, w: Niemiecka Republika Demokratyczna..., s. 108.

Bibliografia

  • Lech Janicki: Przemiany ustrojowe, [w:] Niemiecka Republika Demokratyczna. Rozwój społeczny i gospodarczy 1949-1969, Wydawnictwo Poznańskie Poznań 1971, s. 100–115

Media użyte na tej stronie

Palast der Republik 2003.jpg
Autor: Falkue, Licencja: CC-BY-SA-3.0
The "Palast der Republik" in Berlin, Germany
Bundesarchiv Bild 183-19000-3503, Berlin, Gebäude der Volkskammer.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-19000-3503 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Berlin, Gebäude der Volkskammer

ADN-Zentralbild-Archiv 11.8.1950

Das neue Haus der Volksammer in der Luisenstrasse in Berlin
Berlin location map.svg
(c) TUBS, CC BY-SA 3.0
Location map Berlin, Germany. Geographic limits of the map: