Vought F4U Corsair

F4U-4 Corsair
Ilustracja
Vought F4U Corsair
Dane podstawowe
Państwo

 Stany Zjednoczone

Producent

Vought-Sikorsky Aircraft

Typ

myśliwiec pokładowy, myśliwiec bombardujący

Konstrukcja

dolnopłat, półskorupowa, metalowa

Załoga

1 pilot

Historia
Data oblotu

29 maja 1940

Lata produkcji

1942–1953

Wycofanie ze służby

1953 (USA)
1960 (Francja)

Dane techniczne
Napęd

1 × Pratt&Whitney R-2800-32W Double Wasp

Moc

2300 KM

Wymiary
Rozpiętość

12,50 m

Długość

10,26 m

Wysokość

4,90 m

Masa
Własna

4175 kg

Startowa

6654 kg

Osiągi
Prędkość maks.

718 km/h (na pułapie 6100 m)

Prędkość wznoszenia

14,48 m/s

Pułap

12 650 m

Zasięg

2511 km

Dane operacyjne
Uzbrojenie
6 × karabin maszynowy Browning kal. 12,7 mm
2 × bomba 450 kg, lub
8 × niekierowany pocisk rakietowy HVAR kal. 127 mm
Użytkownicy
Argentyna, Salwador, Francja, Honduras, Nowa Zelandia, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone
Rzuty
Rzuty samolotu

Vought F4U Corsair (z ang. korsarz) – samolot myśliwski lotnictwa marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych (US Navy) produkowany przez zakłady Vought-Sikorsky Aircraft (wcześniej Chance Vought) w latach 1942–1953. Podczas drugiej wojny światowej samoloty te produkowano również pod oznaczeniem FG w zakładach Goodyear i jako F3A w zakładach Brewster[1].

Historia

F4U Corsair z 1931 Naval Air Squadron na pokładzie lotniskowca HMS „Glory”, Rabaul, 6 września 1945 roku
F4U Corsair odpala rakiety w kierunku japońskich pozycji podczas walk o Okinawę, czerwiec 1945 roku
Myśliwce nocne F4U-2 Corsair na pokładzie jednego z lekkich lotniskowców typu Independence w 1944 roku

Plany pierwszego samolotu powstały w 1938 roku jako propozycja nowoczesnego jednomiejscowego myśliwca pokładowego dla US Navy. Samolot ten miał otrzymać najpotężniejszy ówczesny silnik lotniczy – Pratt & Whitney XR-2800 Double Wasp. Zamontowanie tego silnika, a zarazem dużego śmigła o średnicy 4,06 metra, wymagałoby stosunkowo długiego wysuwanego podwozia, podatnego na uszkodzenia podczas lądowań. Projektanci postanowili więc zmienić profil skrzydła na charakterystyczny później dla Corsaira łamany (tzw. "odwrócone skrzydło mewy") – z niższymi punktami mocowania podwozia. Dzięki temu pilot zyskał dodatkowo lepszą widoczność[2][3].

Grupie konstruktorów przewodził Rex B. Beisel. Pierwszy prototyp oblatano 29 maja 1940 roku (38-minutowy lot zakończył się lądowaniem awaryjnym)[4]. Uzbrojenie stanowiły dwa karabiny maszynowe Browning M1919 kalibru 7,62 milimetra w przedniej części kadłuba i karabiny maszynowe Browning M2 kalibru 12,7 milimetra po jednym w każdym skrzydle. Podczas lotu próbnego w czerwcu 1940 roku samolot odniósł uszkodzenia podczas awaryjnego lądowania[4]. Po remoncie samolot osiągnął podczas testów prędkość 650 kilometrów na godzinę. Produkcję samolotu uniemożliwiały jednak pewne problemy z silnikiem, który dość często ulegał pożarowi podczas lotu, i ze sterowaniem. Doświadczenia z walk w Europie przekonały dowództwo US Navy do zamówienia cięższego uzbrojenia. Zamontowane w kadłubie karabiny maszynowe wymontowano, dodając po dodatkowym karabinie kalibru 12,7 milimetra w każdym skrzydle. Takie rozwiązanie wymagało zlikwidowania skrzydłowych zbiorników z paliwem, więc konstruktorzy postanowili przy jednoczesnym przesunięciu kokpitu do tyłu, dodać dodatkowy samouszczelniający się zbiornik w kadłubie.

W lutym 1941 roku rozpoczęły się oficjalne testy XF4U-1 w lotnictwie marynarki, a 30 czerwca zamówiono pierwszą serię 584 F4U-1. Wtedy też samolot otrzymał oficjalną nazwę Corsair. Podczas produkcji wprowadzono kilka ulepszeń, między innymi wyposażono samoloty w silnik R-2800-8 Double Wasp o mocy 2000 koni mechanicznych z dwustopniową sprężarką oraz zwiększono liczbę karabinów maszynowych w skrzydłach do sześciu. Pierwszy seryjny samolot oblatano 24 czerwca 1942 roku, a marynarka wojenna pierwszy egzemplarz otrzymała 31 lipca 1942 roku. Podczas testów na lotniskowcu USS „Sangamon” okazało się, że pilot znajdujący się w kabinie praktycznie nie widzi, co znajduje się przed samolotem podczas kołowania i miały tendencję do kozłowania podczas lądowania na pokładzie. Mogło to powodować groźne wypadki, zdecydowano więc, że pierwsze Corsairy trafią do eskadr lotnictwa piechoty morskiej (United States Marine Corps) stacjonujących w bazach na lądzie. Począwszy od 689. egzemplarza w samolotach podniesiono nieco położenie kabiny pilota i przekonstruowano ją, zapewniając pilotowi lepszą widoczność oraz usunięto tendencję do kozłowania wraz ze wzmocnieniem uzbrojenia tworząc najlepszy myśliwiec pokładowy II wojny światowej. Wersję z nową kabiną oznaczono później F4U1-A. Niektóre samoloty przystosowano do zwiadu fotograficznego; otrzymały one oznaczenie F4U-1P. Późniejsze samoloty otrzymały silnik R-2800-8W z możliwością krótkotrwałego zwiększenia mocy do 2230 koni mechanicznych. W 1943 roku rozpoczęto dostawy odpowiedników F4U-1 z fabryk Goodyear (FG-1) i Brewster (F3A-1)[3].

W sierpniu 1943 roku wprowadzono do produkcji wersję F4U-1C, w której zastąpiono wszystkie karabiny maszynowe czterema działkami kalibru 20 milimetrów. W kwietniu 1944 roku rozpoczęto równoległą z F4U-1C produkcję wersji F4U-1D wyposażonej ponownie w sześć karabinów maszynowych kalibru 12,7 milimetra i mogącej przenosić odrzucany zbiornik z 605 litrami paliwa oraz dwie 450-kilogramowe bomby pod skrzydłami. Odpowiednikiem tej wersji z zakładów Goodyear były samoloty FG-1D, a u Brewstera – F3A-1D. W późniejszych F4U-1D i FG-1D montowano szyny startowe dla ośmiu rakiet 127-milimetrowych.

W listopadzie 1941 roku amerykańska marynarka wojenna zgłosiła pilne zapotrzebowanie na myśliwiec nocny oparty na Corsairach. Zaowocowało to wyposażeniem 32 (według niektórych źródeł 12) F4U-1 w radar i osłony układu wydechowego. Samoloty te oznaczono F4U-2.

Trzy egzemplarze F4U-1A wyposażono w silnik P&W XR-2800-16C Double Wasp z dwustopniową turobosprężarką. Samoloty te otrzymały oznaczenie XF4U-3 (w zakładach Goodyear FG-3) i miały charakteryzować się lepszymi osiągami na dużych wysokościach, jednak nie zdecydowano się na produkcję tego wariantu.

Vought F4U-4B Corsair należący do U.S. Marine Corps podczas przygotowań do startu z lotniskowca USS „Sicily” przed odlotem na misję bojową w Korei w 1950 roku

Ostatnią wersją produkowaną w dużych ilościach w czasie II wojny światowej była F4U-4 z silnikiem P&W R-2800-18W Double Wasp o mocy 2100 KM. Nowością było też zastosowanie czterołopatowego śmigła. Samolot ten osiągał prędkość maksymalną 718 km/h (o ok. 48 km/h więcej niż F4U-1D). Uzbrojenie było identyczne z wersją F4U-1D (6 karabinów 12,7 mm, 8 rakiet oraz 2 bomby 450 kg). Zbudowano 2037 egzemplarzy tej wersji, oraz dodatkowo: 297 F4U-4B i F4U-4C (wyposażonych w 4 działka 20 mm zamiast karabinów maszynowych), jeden samolot F4U-4N (myśliwiec nocny) i 9 F4U-4P (samoloty zwiadu fotograficznego).

Po zakończeniu II wojny światowej wprowadzono wersję F4U-5 z silnikiem R-2800-3W o mocy 2,300 KM, uzbrojoną w 4 działka kalibru 20 mm, 8 rakiet 127 mm i 2 bomby 450 kg. Produkowano go w wersji myśliwskiej, myśliwsko-bombowej, rozpoznawczej i nocnego myśliwca, pierwszą z nich oznaczono F4U-5N, a drugą, wyposażoną dodatkowo w systemy przeciwoblodzeniowe F4U-5NL. Powstały też samoloty zwiadowcze F4U-5P[1].

Wraz z wprowadzeniem do służby myśliwców z napędem odrzutowym, Corsairy przestały odgrywać ważną rolę jako myśliwce, jednak bardzo dobrze sprawdzały się jako samoloty wsparcia. Począwszy od 1952 roku, do jednostek zaczęły docierać nowe Corsairy oznaczone tym razem AU-1 (litera A oznaczała samolot wsparcia). Uzbrojenie strzeleckie w dalszym ciągu stanowiły 4 działka 20 mm w skrzydłach, jednak szyny startowe dla rakiet 127 mm zastąpiono pięcioma podczepami dla rakiet lub lekkich bomb w każdym skrzydle. W sumie samoloty te mogły przenosić 1815 kg ładunków bojowych. Napęd zapewniał silnik R-2800-83W Double Wasp o mocy 2300 KM z jednostopniową sprężarką wystarczającą do działań na niskich wysokościach.

Ostatnią wersją, było 94 egzemplarzy F4U-7 zbudowanych specjalnie dla francuskiej Aéronavale. Samoloty te miały silniki R-2800-18W Double Wasp, uzbrojenie identyczne z AU-1, oraz lżejszy pancerz[1].

Wersje eksportowe

F4U należące do wojsk lotniczych Nowej Zelandii, obok nich australijski CAC Boomerang na lotnisku na Wyspie Bougainville’a, 15 stycznia 1945 roku
  • Corsair I – 95 samolotów F4U-1 dla lotnictwa Royal Navy (Fleet Air Arm),
  • Corsair II – 510 F4U-1A dla Wielkiej Brytanii,
  • Corsair III – 430 samolotów Brewster F3A-1D,
  • Corsair IV – 977 samolotów Goodyear FG-1D.

Około 425 Corsairów przekazano lotnictwu Nowej Zelandii. Wycofywane z eskadr amerykańskich Corsairy trafiały do lotnictwa Argentyny (F4U-5 i F4U-5N), a także do marynarki francuskiej (kilka sztuk AU-1).

Użycie bojowe

F4U w barwach Royal Navy
F4U-4 na pokładzie USS „Midway”

Pacyfik

Pierwszą jednostką latającą na Corsairach była eskadra VMF-124 lotnictwa Korpusu Piechoty Morskiej, sformowana 7 września 1942 roku. Eskadra ta uzyskała gotowość bojową 28 grudnia i wkrótce znalazła się na Guadalcanalu (Wyspy Salomona). Pierwsza eskadra marynarki wojennej wyposażona w F4U to eskadra VF-12, sformowana 2 października 1942 roku[5][1].

Pierwsze starcie F4U (należących właśnie do eskadry VMF-124) z japońskimi myśliwcami nastąpiło 14 lutego 1943 roku[5]. Po początkowych trudnościach okazało się, że F4U są lepsze od ówczesnych myśliwców japońskich, a w niektórych aspektach – także od Grummanów F6F Hellcatów. Corsairy służące w lotnictwie US Navy i US Marine Corps wykonały w sumie ponad 64 tysiące lotów bojowych, z czego jedynie niecałe 10 tysięcy z pokładów lotniskowców; przez cały czas były bardziej samolotem piechoty morskiej niż marynarki. Corsairy, przez wielu uważane za lepsze od Hellcatów, rzadziej spotykano na froncie i uzyskały w sumie mniej zestrzeleń. Spowodowane było to z jednej strony większą trudnością w pilotowaniu Corsaira (zwłaszcza podczas lądowania – ponad połowa strat F4U była efektem wypadków), a z drugiej – wyższą ceną tego samolotu. Wiele wypadków było spowodowanych wąską bazą podwozia i krótkim skokiem amortyzatorów, ponadto samolot miał duże obciążenie powierzchni nośnej, przez co większa była prędkość podejścia do lądowania.

W walkach w rejonie Oceanu Indyjskiego uczestniczyły także Corsairy stacjonujące na lotniskowcach brytyjskich.

Samoloty przekazane lotnictwu Nowej Zelandii zajęły miejsce Douglasów SBD Dauntlessów i Curtissów P-40 Warhawków, nie brały jednak udziału w walkach powietrznych, a ich użycie najprawdopodobniej ograniczyło się do roli samolotów bliskiego wsparcia piechoty.

Europa

Jedynymi jednostkami wyposażonymi w Corsairy podczas walk w Europie były eskadry brytyjskie. Samoloty te uczestniczyły w atakach na pancernik „Tirpitz” w Norwegii (1834. Eskadra Fleet Air Arm z HMS „Victorious” w kwietniu 1944 roku oraz 1841. i 1842. Eskadra w lipcu i sierpniu), jednak nie spotkały myśliwców niemieckich[6].

Korea

Corsairy znajdowały się na wyposażeniu jednostek amerykańskich podczas wojny koreańskiej. W początkowym okresie zdarzały się walki powietrzne pomiędzy F4U a myśliwcami Jak-9, jednak z przybyciem do Korei odrzutowych MiG-ów-15 Corsairy wycofano do roli samolotów wsparcia i myśliwców nocnych. Uznawany bowiem przez wielu za najlepszy samolot myśliwski II wojny światowej F4U, w latach 50. znacznie już ustępował prędkością i zwrotnością bardziej od nich zaawansowanym samolotom odrzutowym. 8 czerwca 1953 roku doszło jednak do walki powietrznej między dwoma F4U Corsair ze stacjonującej wówczas na lekkim lotniskowcu USS „Bataan” (CVL-29) eskadry VMFA-312, a grupą MiG-15. Para drugo-wojennych samolotów myśliwskich została zaatakowana przez osiem górujących nad nimi prędkością i manewrowością samolotów odrzutowych. Dzięki swojemu zmysłowi przestrzennemu, doświadczeniu oraz umiejętności pilotażu, pilotujący jednego z F4F kapitan Jesse Folmar zdołał w walce powietrznej zestrzelić jeden z atakujących migów z działka 20 mm, zanim trafiony przez inny samolot, po uszkodzeniu skrzydła swojej maszyny zmuszony został do katapultowania się. Dzięki tej walce jednak, uratowany został skrzydłowy kpt. Folmara. On sam zaś został po kilku minutach podniesiony z wody przez wodnosamolot patrolowy.

Podczas wojny utracono z przyczyn bojowych 312 F4U i 16 AU lotnictwa marynarki i marines, przede wszystkim od ognia przeciwlotniczego, ponadto znaczną liczbę samolotów utracono wskutek strat niebojowych[7]. Amerykańskie F4U zakończyły służbę liniową, w jednostkach Gwardii Narodowej, w 1957 roku[6].

Francuskie Corsairy

Samoloty F4U-7 będące na wyposażeniu francuskiej marynarki wojennej walczyły pod koniec wojny indochińskiej i podczas wojny w Algierii w latach 1955–1956. Wzięły udział także w operacji „Muszkieter” podczas kryzysu sueskiego. Francuska Aéronavale wycofała Corsairy we wrześniu 1964 roku[8].

Wojna futbolowa

Ostatnim teatrem działań, a zarazem jedynym, gdzie walczyły przeciw sobie, była dla Corsairów tak zwana wojna futbolowa (1969) – konflikt pomiędzy Salwadorem a Hondurasem. Lotnictwo obydwu krajów posiadało Corsairy wycofane ze służby w US Navy. W lotnictwie Salwadoru (Fuerza Aérea Salvadoreña) służyło obok kilku Mustangów trzynaście samolotów FG-1D (z czego tylko mniej więcej połowa była zdolna do walki), a w lotnictwie Hondurasu (Fuerza Aérea Hondureña) – dziewięć F4U-5N i osiem F4U-4 (przynajmniej dziesięć maszyn gotowych do walki). Samoloty obydwu stron skoncentrowały się głównie na atakowaniu baz lotniczych przeciwnika i na wsparciu wojsk lądowych. Podczas walk Salwador utracił cztery Corsairy. Lotnictwo Hondurasu najprawdopodobniej nie straciło żadnego F4U. 17 lipca 1969 jeden z honduraskich Corsairów zestrzelił Mustanga lotnictwa Salwadoru. Była to najprawdopodobniej ostatnia w historii walka powietrzna, stoczona przez samoloty napędzane silnikami tłokowymi.

Porównanie wersji samolotów F4U

WersjaF4U-1F4U-4F4U-7
Długość10,16 m10,26 m10,10 m
Wysokość4,90 m
Rozpiętość12,50 m
SilnikR-2800-8 Double Wasp
2000 KM
R-2800-32W Double Wasp
2300 KM
Masa własna4074 kg4175 kg4461 kg
Masa startowa6350 kg6654 kg8798 kg
Prędkość maks.671 km/h718 km/h708 km/h
Pułap11 250 m12 650 m
Uzbrojenie6 × kaem Browning kal. 12,7 mm
1 × bomba 450 kg
6 × kaem Browning kal. 12,7 mm
2 × bomba 450 kg, lub
8 × pocisk rakietowy HVAR
4 × działko M3 kal. 20 mm
bomby i pociski rakietowe

Przypisy

  1. a b c d The Chance Vought F4U Corsair. www.chuckhawks.com. [dostęp 2021-09-16].
  2. The Best Fighter Planes of World War II. www.chuckhawks.com. [dostęp 2021-09-16].
  3. a b Mike Spick 2006 ↓, s. 194.
  4. a b Krala 1988 ↓, s. 2.
  5. a b Krala 1988 ↓, s. 6.
  6. a b Krala 1988 ↓, s. 7.
  7. Richard Hallion, The Naval Air War in Korea, Baltimore, Md.: Nautical & Aviation Pub. Co. of America, 1986, s. 190, ISBN 0-933852-47-9, OCLC 13062373.
  8. Krala 1988 ↓, s. 10.

Bibliografia

  • Zbigniew Jan Krala: Samolot myśliwski F4U Corsair. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988. ISBN 83-11-07562-X.
  • Alexander Lüdeke, Weapons of World War II, Bath: Parragon, 2011, ISBN 978-1-4454-2435-4, OCLC 744570428.
  • Mike Spick, Asy myśliwskie aliantów, wyd. I, Warszawa: Bellona, 2006, ISBN 83-11-10272-4.

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States (1912-1959).svg
US Flag with 48 stars. In use for 47 years from July 4, 1912, to July 3, 1959.
Corsair being pushed on elevator HMS Glory (R62) 1945.jpg
A Royal Navy Vought Corsair from 1831 Naval Air Squadron being wheeled on the elevator of the aircraft carrier HMS Glory (R62) at sea off Rabaul, New Britain, 6 September 1945. The Corsairs circled overhead during the surrender ceremony between Lieutenant General V.A.H. Sturdee, general officer commanding First Army, General H. Imamura, commander Japanese Eighth Area Army, and Vice Admiral J. Kusaka, commander Japanese South East Area Fleet.
Corsair fighter firing on Okinawa.jpg
A U.S. Marine Corps Vought F4U-1 Corsair looses its load of FFAR rocket projectiles on a run against a Japanese stronghold on Okinawa.
Original description: "Corsair fighter looses its load of rocket projectiles on a run against a Japanese stronghold on Okinawa. In the lower background is the smoke of battle as Marine units move in to follow up with a Sunday punch. ca. June 1945"
F4U-4B Corsair of VMF-214 aboard USS Sicily (CVE-118) off Korea, in 1950 (80-G-419929).jpg
A U.S. Marine Corps Vought F4U-4B Corsair of Marine Fighter Squadron 214 (VMF-214) "Blacksheep" being readied for take-off between August and November 1950 aboard the escort carrier USS Sicily (CVE-118) for a strike in Korea.
Original caption: "U.S. Marine Corps F4U-4B Corsair fighter-bomber receives final checks to its armament of bombs and 5-inch rockets, just prior to being catapulted from USS Sicily (CVE-118) for a strike on enemy forces in Korea. The original photograph is dated 16 November 1950, but was probably taken in August-October 1950. Note battered paint on this aircraft."
RAAF Boomerang with RNZAF Corsairs on Bougainville 1945.jpg
An Australian built CAC Boomerang aircraft of No. 5 (Army Co-Operation) squadron RAAF on Piva airfield taxies past Royal New Zealand Air Force Vought F4U-1 Corsair aircraft prior to acting as pathfinder for a strike against Japanese on Bougainville Island, Cape Torokina, Bougainville island, Solomon islands, 15 January 1945.
F4U-4 VF-1B CVB-41 1947-48.jpg
A U.S. Navy Vought F4U-4 Corsair of fighter squadron VF-1B, assigned to Carrier Air Group One (CVBG-1), aboard the aircraft carrier USS Midway (CVB-41). The Midway was on her first deployment from 29 October 1947 to 11 March 1948 to the Mediterranean Sea. VF-1B was redesignated VF-21 on 1 September 1948.
Chance-Vought Corsairs with British markings.jpg
Formation photograph of six British Naval Airmen in training over the Maine countryside. They are flying American built Chance-Vought Corsairs, with British markings. These pilots will soon leave Lewiston where they are training and proceed to Norfolk for their deck landing exercises. - November 1944
Might be Brewster built F3A-1D (Mk III) or Goodyear built FG-1D (Mk IV), equivalent to the Chance-Vought F4U-1D.

See also :

US roundel 1942-1943.svg
Roundel used by US armed forces from 6 May 1942 to 28 June 1943 when white bars and a red outline were added as the result of studies which showed that shape was more important than color from a distance.
US roundel 1943-1947.svg
Autor: NiD.29, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Roundel used by all US armed forces from 31 July 1943 to 14 January 1947, replacing roundel having red outline, or no outline, but with white bars, and was replaced some nine months before the USAF was formed, by roundel having a single lengthwise red bar inset in white bars (bisecting them), giving the insignia the trio of red-white-red stripes evocative of the non-canton areas of the Flag of the United States.
Vought F4U Corsair (USMC).jpg
Autor: Gerry Metzler, Licencja: CC BY-SA 2.0
Vought F4U Corsair
F4U-2 Corsairs of VMF(N)-532 aboard USS Windham Bay (CVE-92) on 12 July 1945 (80-G-262657).jpg
U.S. Marine Corps Vought F4U-2 Corsairs of Marine Night Fighting Squadron 532 (VMF(N)-532) aboard the escort carrier USS Windham Bay (CVE-92) on 12 July 1945.
USAAC Roundel 1919-1941.svg
Roundel used by the United States armed forces from 19 August 1919 to 6 May 1942 until red dot removed to avoid confusion with Japanese insignia. Superseded very similar roundel whose colors and proportions differed slightly - the original version having the colors from the US flag, and a center dot 1/3 of the outer radius. This version has a center dot constrained by the inner vertices of the star, a size that does not translate into an even fraction.
Vought F4U-1 Corsair 3-view.svg
Autor: Kaboldy, Licencja: CC BY-SA 3.0
Chance Vought F4U-1 Corsair