Vultee BT-13 Valiant
.jpg) Vultee BT-13 Valiant na Minter Field 1 marca 1943 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | Vultee Aircraft |
| Typ | |
| Konstrukcja | jednosilnikowy, metalowy dolnopłat |
| Załoga | 2 |
| Historia | |
| Data oblotu | marzec 1939 |
| Lata produkcji | 1939-1947 |
| Liczba egzemplarzy | 11 537[1] |
| Dane techniczne | |
| Napęd | 1× Pratt & Whitney R-985-AN-1 |
| Moc | 336 kW (450 KM) |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 12,80 m |
| Długość | 8,79 m |
| Wysokość | 3,51 m |
| Powierzchnia nośna | 22 m² |
| Masa | |
| Własna | 1531 kg |
| Startowa | 2039 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. | 290 km/h |
| Pułap | 6600 m |
| Zasięg | 1167 km |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Chile, Chiny, Dominikana, Egipt, Francja, Haiti, Honduras, Indonezja, Izrael, Kolumbia, Meksyk, Panama, Paragwaj, Peru, Stany Zjednoczone, Tajwan, Związek Radziecki | |
| Rzuty | |
 | |
Vultee BT-13 Valiant – amerykański samolot szkolenia podstawowego z okresu II wojny światowej, produkowany przez Vultee Aircraft. Kolejny wariant BT-13 w United States Army Air Corps/United States Army Air Forces był znany jako BT-15 Valiant, podczas gdy identyczna wersja dla US Navy oznaczana była SNV i używana do szkolenia pilotów US Navy, US Marine Corps i US Coast Guard.
Projekt i rozwój
Vultee BT-13 był samolotem szkolno-treningowym używanym do szkolenia podstawowego (basic training) większości amerykańskich pilotów podczas II wojny światowej. Był to drugi z trzech etapów szkoleń pilotów. Po szkoleniu wstępnym, szkolący przenosił się do bardziej złożonych maszyn na podstawowe szkolenie w powietrzu. BT-13 miał mocniejszy silnik, był szybszy i cięższy od samolotu z pierwszej fazy. Wymagało to od nowych pilotów korzystania z dwóch sposób łączności radiowej z ziemią, zapoznania się z działaniem klap lądowania i dwoma zmiennymi pozycjami skoku śmigła. BT-13 nie miały jednak chowanego podwozia, ani systemu hydraulicznego. Duże klapy obsługiwane były przez system cięgien na linkach. Piloci nadali maszynie przydomek "Vultee Vibrator" ("wibrujący Vultee").
Po zakończeniu produkcji silników Pratt & Whitney R-985 w latach 1941–1942, niektóre z maszyn wyposażono w silniki Wright o podobnej wielkości i mocy. Samoloty napędzane silnikiem Wrighta otrzymały oznaczenie BT-15.
US Navy przyjęła samoloty z silnikiem Pratt & Whitney, jako samolot szkolenia podstawowego pod nazwą SNV. Seria BT-13 była najliczniej produkowaną serią podstawowych samolotów szkolnych (BT od ang. Basic Trainer).
W 1938 roku szef projektantów Vultee Aircraft – Richard Palmer, rozpoczął prace projektowe nad myśliwcem. W tym czasie USAAC ogłosiło konkurs na zaawansowany samolot szkolny. Zwycięzca mógł liczyć na duże zamówienia. Palmer zaczął dostosowywać swój projekt do wymagań konkursowych i tak powstał prototyp, który otrzymał oznaczenie V-51.
Samolot został oblatany w marcu 1939 r. Był to metalowy dolnopłat, stery były pokryte tkaniną. Prototyp napędzał silnik gwiazdowy Pratt & Whitney R-1340-G-S3H1 Wasp o mocy 600 KM (447 kW) z dwupłatowym metalowym śmigłem o zmiennym skoku. Innymi cechami była zamykana kabina dla ucznia i instruktora, zbiorniki paliwa umieszczone w skrzydłach, układ hydrauliczny sterujący klapami i chowane podwozie główne.
V-51 został zgłoszony do konkursu USAAC jako BC-51 w maju 1939 roku. USAAC wybrało projekt konkurencji – North American BC-2, ale zakupiono także prototyp BC-51 i przemianowano go na BC-3. Pomimo przegrania konkursu, Palmer nie zrezygnował z ubiegania się o zamówienie. Udoskonalił projekt VF-51 do VF-54, starając się sprostać oczekiwaniom rynku eksportowego dla takich właśnie maszyn. VF-54 różnił się od VF-51 tylko silnikiem o mniejszej mocy. Samolot nie był jednak ostatecznie eksportowany.
Z VF-54 powstał VF-54A. Zamiast chowanych przednich kół, zastosowano klasyczne, stałe podwozie. Zmieniono także silnik na gwiazdową jednostkę Pratt & Whitney R-985-T3B Wasp Jr mocy 450 KM (336 kW) i tak narodził się Vultee BT-13 Valiant.
USAAC został powiadomiony o poprawie samolotu, wskutek czego w sierpniu 1939 roku został zamówiony jako BT-13. Pierwsze zamówienie opiewało na 300 samolotów z silnikami Pratt & Whitney R-985-25. Pierwsze maszyny trafiły do jednostek szkolnych USAAC w czerwcu 1940 roku.
Powstało 7037 maszyn BT-13A, które różniły się od pierwotnej wersji zastosowanym silnikiem oraz brakiem owiewki podwozia. Wersja B różniła się od A tylko nową, 24-woltową instalacją elektryczną, w miejsce 12-woltowej montowanej w wersji A. Powstało 1125 maszyn wersji B.
Następnym wariantem był BT-15, który otrzymał gwiazdowy silnik Wright R-975-11, w miejsce wycofywanego z produkcji agregatu R-985 formy Pratt & Whitney. Powstało 1263 samolotów tej wersji.
US Navy zaczęła okazywać zainteresowanie BT-13 i zamówiono 1350 BT-13A znanych jako SNV-1. Ponadto około 650 BT-13B przeznaczonych dla marynarki otrzymało oznaczenie SNV-2.
Piloci maszyny nadali jej przydomek "Vibrator", ponieważ miała ona tendencję do dość gwałtownych drgań, gdy zbliżała się do prędkości przeciągnięcia. BT-13 i jego następcy wyróżniały się dużą zwrotnością, co pomagało pilotom w opanowaniu sztuki latania.
Po II wojnie światowej prawie wszystkie zostały sprzedane jako nadwyżki za kilkaset dolarów za sztukę. Wiele z nich kupiono tylko i wyłącznie dla pozyskania silników, które wykorzystywano w innych maszynach. Obecnie w rękach prywatnych znajduje się kilka maszyn, żadne z nich nie są używane ani przez wojsko ani jednostki rządowe.
Wersje
- BC-3
- Vultee Model V-51 z chowanym podwoziem i silnikiem Pratt & Whitney R-1340-45 o mocy 600 KM, wyprodukowany jeden, później nierozwijany.
- BT-13
- Vultee Model V-54 ze stałym podwoziem i silnikiem Pratt & Whitney R-985-25 o mocy 450 KM, zbudowano 300 egzemplarzy tej wersji.
- BT-13A
- Jak BT-13, ale wyposażony w 450-konny motor Pratt & Whitney 985-R-1. Poczyniono także kilka drobnych zmian konstrukcyjnych. Powstało 6407 maszyn tego wariantu.
- BT-13B
- Jak BT-13A, ale z 24-V układem elektryczny, 1125 zbudowanych.
- BT-15
- Jak BT-13A z silnikiem Wright R-975-11, generującym 240 KM, powstały 1693 BT-15.
- BT-16
- Jeden BT-13 został przebudowany w 1942 roku przez Vidal z całkowicie plastikowym kadłubem. Znany także pod nazwą XBT-16.
- SNV-1
- BT-13A dla US Navy, 1350 przeniesionych z USAAF.
- SNV-2
- BT-13B dla US Navy, 650 przeniesionych z USAAF.
- T-13A
- Pozostałe w służbie BT-13A zostały w 1948 roku przechrzczone na T-13.
Użytkownicy
Chile
ChRL
Kolumbia- Kolumbijskie Siły Powietrzne (BT-15)
Republika Chińska
Dominikana
Egipt
Francja
Haiti
Honduras
Indonezja
Izrael
Meksyk
Panama
Paragwaj- Siły Powietrzne Paragwaju – 10 BT-13A zostało wypożyczonych w latach 1942–1943. Dwa BT-13 zostały zakupione w Argentynie w 1947 roku.
- Paragwajska Marynarka Wojenna – trzy BT-13 podarowane przez Argentynę w latach 60.
Peru
ZSRR
Stany Zjednoczone
Vultee Valiant w kulturze
Jedną z ciekawszych powojennych przeróbek było przekształcenie BT-13 na samoloty japońskie dla potrzeb filmowych. W 1960 roku Twentieth Century Fox zakupiło i przekształciło BT-13 na imitacje japońskich samolotów, które wykorzystywane były podczas kręcenia filmu Tora! Tora! Tora!, opowiadającym o japońskim ataku na Pearl Harbor w 1941. Samoloty torpedowe Nakajima B5N Kate i bombowce nurkujące Aichi D3A Val pojawiające się w tym filmie, były w rzeczywistości zmodyfikowanymi BT-13 (myśliwce Mitsubishi A6M Zero grane były przez North American T-6 Texan). Po filmie, samoloty te zostały sprzedane prywatnym właścicielom. Kilka z maszyn pojawiło się także w późniejszej produkcji Pearl Harbor.
Eksponaty muzealne
- Mid-Atlantic Air Museum – Reading, Pensylwania - BT-13A Valiant z 1942 roku
- Castle Air Museum – Atwater, Kalifornia
- Kalamazoo Air Zoo – Kalamazoo, Michigan
- Combat Air Museum – Topeka, Kansas
- Estrella WarBirds Museum – Paso Robles, Kalifornia
Linki zewnętrzne
- Vultee BT-13 Valiant - Historia i informacje. bt-13.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-07)]. (ang.)
- Vultee BT-13A nr 41-11584 w Combat Air Museum (ang.)
Przypisy
- ↑ David MacGillivray: Vultee BT-13 Valiant. warbidalley.com. [dostęp 2010-09-10]. (ang.).
| Samoloty myśliwskie | |
|---|---|
| Samoloty bombowe i torpedowe | |
| Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe | |
| Samoloty szkolne | |
| Samoloty transportowe i szybowce | |
| Śmigłowce | |
| Konstrukcje prototypowe i doświadczalne |
Media użyte na tej stronie
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
The flag of the Dominican Republic has a centered white cross that extends to the edges. This emblem is similar to the flag design and shows a bible, a cross of gold and 6 Dominican flags. There are branches of olive and palm around the shield and above on the ribbon is the motto "Dios,Patria!, Libertad" ("God, Country, Freedom") and to amiable freedom. The blue is said to stand for liberty, red for the fire and blood of the independence struggle and the white cross symbolized that God has not forgotten his people. "Republica Dominicana". The Dominican flag was designed by Juan Pablo Duarte, father of the national Independence of Dominican Republic. The first dominican flag was sewn by a young lady named Concepción Bona, who lived across the street of El Baluarte, monument where the patriots gathered to fight for the independence, the night of February 27th, 1844. Concepción Bona was helped by her first cousin María de Jesús Pina.
.svg)
flag of the Kingdom of Egypt (1922–1953) and the Republic of Egypt (1953–1958).
flag of the Kingdom of Egypt (1922–1953) and the Republic of Egypt (1953–1958).
.svg)
The national and official state flag of Haiti; arms obtained from http://www.webchantier.com/. The civil flag can be found at here.
.svg)
bendera Indonesia
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
.svg){kind=link}
.svg)
US Flag with 48 stars. In use for 47 years from July 4, 1912, to July 3, 1959.
Roundel used by the United States armed forces from 19 August 1919 to 6 May 1942 until red dot removed to avoid confusion with Japanese insignia. Superseded very similar roundel whose colors and proportions differed slightly - the original version having the colors from the US flag, and a center dot 1/3 of the outer radius. This version has a center dot constrained by the inner vertices of the star, a size that does not translate into an even fraction.
Roundel used by US armed forces from 6 May 1942 to 28 June 1943 when white bars and a red outline were added as the result of studies which showed that shape was more important than color from a distance.
Autor: NiD.29, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Roundel used by all US armed forces from 31 July 1943 to 14 January 1947, replacing roundel having red outline, or no outline, but with white bars, and was replaced some nine months before the USAF was formed, by roundel having a single lengthwise red bar inset in white bars (bisecting them), giving the insignia the trio of red-white-red stripes evocative of the non-canton areas of the Flag of the United States.
Vultee Valiant 3-view drawing from L'Aerophile May 1940
Greenwood Army Airfield - Flight of BT-15s
Autor: Zala, Licencja: CC BY-SA 4.0
Amerykański 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Wright Whirlwind R-975 z 1933 r. ze zbiorów Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.
A U.S. Army Air Forces Vultee BT-13A (s/n 42-1453) on the runway at Minter Field, California (USA), on 1 March 1943.