Władysław Leon Osmolski

Władysław Leon Osmolski
Ilustracja
Ppłk Władysław Leon Osmolski (fotografia wykonana między 1926 – 1929 rokiem).
Data i miejsce urodzenia

28 czerwca 1883
Warszawa

Data i miejsce śmierci

6 kwietnia 1935
Świebodzin

Zawód, zajęcie

lekarz

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920-1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Komandor 1. klasy Orderu Wazów (Szwecja) Komandor 1. klasy Orderu Wazów (Szwecja) Ribbon Meritul Sanitar war.png Order Lwa Białego IV Klasy (Czechosłowacja)
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej Odznaka 36 pp

Władysław Leon Piotr Osmolski (ur. 28 czerwca 1883 w Warszawie, zm. 6 kwietnia 1935 pod Świebodzinem) – polski lekarz, teoretyk wychowania fizycznego, pułkownik lekarz Wojska Polskiego, komendant Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów w Poznaniu, dyrektor Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie, publicysta, działacz niepodległościowy i sportowy[1].

Życiorys

Był synem Władysława i Marii Japowicz. Po ukończeniu V Gimnazjum w Warszawie podjął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Za udział w strajku szkolnym został relegowany z uczelni w 1905 roku. Absolutorium uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a dyplom uzyskał na Uniwersytecie Dorpackim w 1907 roku.

Jako lekarz

Pracę zawodową rozpoczął w Warszawie, a następnie pracował w powiecie uszyckim i Odessie, w Instytucie Bakteriologicznym skąd został oddelegowany przez rząd rosyjski do Arabii. Przez dwa lata pracował w kwarantannie przeciwdżumowej z ramienia rządu i Międzynarodowej Komisji do Walki z Dżumą. Po opublikowaniu w Gazecie lekarskiej pracy Przyczynek do anatomii patologicznej moru został członkiem Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego (1911). Następnie pracował pod kierunkiem Franciszka Kijewskiego na oddziale chirurgii, a jako asystent Walentego Kamockiego i lekarz ambulatorium podjął specjalizację okulistyczną w Instytucie Oftalmicznym (1912–1920). W tym samym czasie podjął działalność w ruchu higienicznym pełniąc obowiązki lekarza w ogrodach Raua.

Tytuł doktora nauk lekarskich uzyskał w 1922 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim[2].

Kariera wojskowa

Karierę wojskową rozpoczął jako lekarz pułkowy w armii rosyjskiej w czasie I wojny światowej. 2 sierpnia 1915 roku pod Łomżą zdezerterował, by wstąpić do Polskiej Organizacji Wojskowej. Pierwszą funkcję objął 4 sierpnia 1915 jako komisarz Straży Obywatelskiej XII Okręgu i pełnił ją do rozwiązania jednostki. Pełnił obowiązki lekarza naczelnego Okręgu Warszawskiego (1916–1918), a od 11 listopada 1918 był lekarzem 36 pułku piechoty Legii Akademickiej.

Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po wstąpieniu do Wojska Polskiego otrzymał stopień kapitana w 1920 roku. Po zakończeniu działań wojennych już jako szef sanitarny 2 Armii został zdemobilizowany i powołany. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 70. lokatą w korpusie oficerów sanitarnych. W czerwcu 1922 roku wyznaczony został na stanowisko szefa Wydziału Wychowania Fizycznego Oddziału III Sztabu Generalnego, pozostając oficerem nadetatowym 1 batalionu sanitarnego.

W latach 1926–1929 pełnił obowiązki dowódcy Centralnej Wojskowej Szkoły Gimnastyki i Sportów w Poznaniu. Z jego inicjatywy powstał Centralny Instytut Wychowania Fizycznego w Warszawie, którego był w latach 1929–1931 pierwszym dyrektorem i wykładowcą[3][4].

W 1931 roku został komendantem Szkoły Podchorążych Sanitarnych Centrum Wyszkolenia Sanitarnego (1931–1933), wykładając jednocześnie na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, a następnie został szefem sanitarnym Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu[2]. 18 lutego 1930 roku awansował na pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku z 1. lokatą w korpusie oficerów sanitarnych, grupa lekarzy.

Działalność społeczna i dydaktyczna

Prowadził działalność dydaktyczną ucząc w szkole i wykładając na pierwszych kursach lotniczych. Opracował pierwsze przepisy higieny i wychowania fizycznego, a także opublikował w tym czasie Nauczanie higieny w szkole elementarnej oraz seminarium nauczycielskim. Od 15 stycznia 1918 pracował w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego jako referent do spraw higieny, a także pełnił obowiązki wiceprezesa Rady Wychowania Fizycznego i Kultury Cielesnej (do 1922 roku).

Był kierownikiem Działu Wychowania Fizycznego PeWuKi[5], prezesem komitetu organizacyjnego I Kongresu Sportowego (W-wa 1923), prezesem Polskiego Związku Narciarskiego i pierwszym prezesem Związku Dziennikarzy Sportowych. W 1924 był kierownikiem polskiej reprezentacji olimpijskiej w Chamonix. W 1925 wobec powszechnego niezadowolenia z działalności ówczesnego kierownictwa klubu Legia Warszawa, z jego inicjatywy powstał konkurencyjny wojskowy klub sportowy Lechia Warszawa. Powstanie konkurencyjnego klubu (działającego pod tym samym adresem i na tych samych obiektach sportowych) zaktywizowało działaczy Legii i paradoksalnie przyczyniło się do uzdrowienia i odratowania tego klubu[6].

Wykładał także w Centralnej Wojskowej Szkole Gimnastyki i Sportu w Poznaniu i na Uniwersytecie Warszawskim.

Zmarł 6 kwietnia 1935 pod Schwiebus[7], w trakcie podróży do Republiki Liberii, którą odbywał na zaproszenie tamtejszego rządu. Pochowany został na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Poglądy

W swoich pracach dowodził znaczenia wychowawczych wartości sportu wyczynowego i konieczności udostępniania go młodzieży. Uważał, że zabawy ruchowe są szkołą życia dla młodzieży, sposobiącą ją do uczestnictwa w grupach społecznych[8]. Prezentował pogląd, że należy dążyć do zrównoważenia wychowania fizycznego z innymi dziedzinami; podkreślał wychowawcze znaczenie sportu i potępiał wszystkie przejawy jego komercjalizacji. Był twórcą teorii sprawności ruchowej opartej na ogólnej wiedzy o człowieku, którą realizował w ramach działalności Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego, a która współgrała ze strategią rządu ograniczającego swoją odpowiedzialność w tej sferze życia społecznego[9]. Jego poglądy w kwestii wychowania uznawane są za postępowe[10].

Dorobek i znaczenie

Był współtwórcą medycyny sportowej, propagatorem kultury fizycznej, sportu jako czynnika rozwojowego, jednym z założycieli i działaczy Polskiego Komitetu Olimpijskiego, współzałożycielem Lekarskiego Towarzystwa Wydawniczego, ekspertem w dziedzinie chorób tropikalnych.

Był autorem podręczników, rozpraw naukowych i prac badawczych (ponad 110 publikacji w czasopismach „Lekarz Polski”, „Nowiny Lecznictwa Farmaceutycznego i Fizykalnego”, „Przegląd Fizjologii Ruchu”, „Przegląd Sportowo-Lekarskim”, „Warszawskie Czasopismo Lekarskie”, „Wychowanie Fizyczne w Szkole”, „Wychowanie Sportowe i Wojskowe”), wydawcą i redaktorem naczelnym tygodnika „Stadjon”[11], członkiem komitetu redakcyjnego „Wychowania Fizycznego” i redaktorem pisma „Lekarz Wojskowy”.

Ordery i odznaczenia

Publikacje

  • Przyczynek do anatomii patologicznej moru (1911)
  • Hygiena sportu (1917, redakcja wspólnie z T. Heryngiem, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa)
  • Hygiena w harcerstwie (1918, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa)
  • Lekka atletyka (1920)
  • Operowanie woreczka łzawego ropiejącego (1922)
  • Wpływ nauk lekarskich na doktrynę wychowania fizycznego
  • Rola sportu w wychowaniu etycznym (1922, Biblioteka Eugeniczna Polskiego Towarzystwa Walki Ze Zwyrodnieniem Rasy, Nr 1)
  • Stosunek sportu do wychowania fizycznego (Lekarz wojskowy, 1926)
  • Zaniedbane drogi wychowawcze (1928)
  • Zdrowie, opieka społeczna, wychowanie fizyczne i sport
  • Budowa terenów i urządzeń sportowych (1928, redakcja wspólnie z Henrykiem Jeziorowskim, Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, Warszawa)
  • Biologiczne znaczenie ćwiczeń fizycznych (Nowiny Lekarskie, 1931)
  • Psychofizjologia rozwoju sprawności ruchowej (1931)
  • Biologiczne wytłumaczenie popędów sportowych (1932)
  • O studiach specjalizujących lekarzy sportowych
  • Wychowanie fizyczne w Polsce (Tętno, 1932)
  • O wychowawczym znaczeniu zabawy
  • Teorja sprawności ruchowej (1935, Nasza Księgarnia, Warszawa)
  • Podstawy biologiczne ćwiczeń ruchowych (w pracy: Medycyna sportowa, 1935)

Zobacz też

Przypisy

  1. Kajetan Hądzelek, Andrzej Mazur: Słownik Biograficzny pracowników CIWF i AWF – Tom I. Kod: 12251 (pol.). [dostęp 2008-11-19].
  2. a b płk w rez. dr n. hum. Czesław Marmura: Poczet komendantów WSS,OSS,SPS (pol.). [dostęp 2008-11-19].
  3. Władze uczelni w historii (pol.). [dostęp 2008-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 sierpnia 2010)].
  4. Piotr Szymaniak, Tomasz Stańczyk: Śladem Józefa Piłsudskiego w stolicy (pol.). [dostęp 2008-11-19].
  5. Ludzie PeWuKi (pol.). [dostęp 2008-11-19].
  6. Robert Gawkowski: Kiedy powstała warszawska „Legia”. mowiawieki.pl. [dostęp 2014-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-06-02)].
  7. Zmarli. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 8, s. 62, 1 czerwca 1935. 
  8. Marian Bondarowicz, Tadeusz Staniszewski Lipoński: Podstawy teorii i metodyki zabaw i gier ruchowych. Warszawa: AWF Warszawa, 2000. ISBN 83-87210-97-8.
  9. Krzysztof Zuchora. Wkład Władysława Osmolskiego w rozwój polskiej teorii wychowania fizycznego i sportu. „Kultura Fizyczna”. 1-2, s. 12, 2005. 
  10. Wojciech Lipoński: Humanistyczna encyklopedia sportu. Warszawa: Sport i Turystyka, 1987, s. 237. ISBN 83-217-2448-5.
  11. Stopka redakcyjna. „Stadjon”, s. 37, Nr 51-52 z 18-25 grudnia 1924. 
  12. a b c d e f g Osmolski Władysław Leon (1883–1935). W: Polski Słownik Biograficzny t. XXIV/1979 [on-line]. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2017-09-07].
  13. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 28.
  14. Dziennik Personalny MSWojsk Nr 8/1931, s. 382
  15. a b Na podstawie fotografii

Bibliografia

  • Encyklopedia popularna PWN. [T.] 7, Ork – Psy. Warszawa: "Świat Książki", 1998, s. 26. ISBN 83-7129-542-1.
  • Historia uczelni (pol.). Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie. [dostęp 2008-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 lutego 2014)].
  • Wojciech Lipoński: Humanistyczna encyklopedia sportu. Warszawa: Sport i Turystyka, 1987, s. 237. ISBN 83-217-2448-5.
  • Teresa Ostrowska: Polski słownik biograficzny. T. 24 z. 4 [og. zb.] 103, Ott Michał-Padlewski Zygmunt. Wrocław: Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1979, s. 373-375. ISBN 83-04-00234-5.
  • Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928 i 1932

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Odznaka 36pp.jpg
Autor: Anwit, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka 36 pp
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe1.png
Autor: Olerys, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe
Ribbon Meritul Sanitar war.png
Autor: Pocor, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ribbon Meritul Sanitar war - Romania
SWE Order of Vasa - Commander 1st Class BAR.png
Autor: Wiki Romi, Licencja: CC0
Bareteka Komandora 1. klasy Orderu Wazów
CZE Rad Bileho Lva 4 tridy BAR.svg
Baretka:
  • Order Białego Lwa IV Klasy – Republika Czeska (od 1994);
  • Order Białego Lwa IV Klasy – Czeska i Słowacka Republika Federalna (1990-1992);
  • Order Białego Lwa IV Klasy – Czechosłowacja (1922-1961).
Władysław Leon Osmolski.png
Centralna Szkoła Wojskowej Gimnastyki i Sportu; ppłk Władysław Leon Osmolski.