Wół (rodzaj)

Wół
	Bubalus
	C.H. Smith, 1827
	; Przedstawiciel rodzaju – anoa nizinny (B. depressicornis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	wołowate
Podrodzina	bawoły
Plemię	Bovini
Rodzaj	wół
	Typ nomenklatoryczny
	Bos bubalis Linnaeus, 1758
Synonimy
	Bubalus Frisch, 1775; Anoa C.H. Smith, 1827; Buffelus Rütimeyer, 1865; Probubalus Rütimeyer, 1865; Pseudonovibos Peter & Feiler, 1994;
	Bubalus Frisch, 1775; Anoa C.H. Smith, 1827; Buffelus Rütimeyer, 1865; Probubalus Rütimeyer, 1865; Pseudonovibos Peter & Feiler, 1994;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Wół^[8] (Bubalus) – rodzaj ssaka z podrodziny bawołów (Bovinae) w obrębie rodziny wołowatych (Bovidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji^[9]^[10]^[11].

Morfologia

Długość ciała 122–300 cm, długość ogona 60–100 cm, wysokość w kłębie 60–190 cm; długość rogów 14,6–51 cm; masa ciała 200–1200 kg^[10].

Systematyka

Etymologia

Bubalus: łac. bubalus „bawół”, od gr. βουβαλος boubalos „bawół”^[12].
Anoa: rodzima, celebeska nazwa anoa dla anoa nizinnego^[13]. Gatunek typowy: Anoa depressicornis C.H. Smith, 1827.
Buffelus: nowołac. buffelus „bawół”, od ang. buffalo „bawół”^[14]. Gatunek typowy: Rütimeyer wymienił trzy gatunki: Bos palaeindicus Falconer, 1859, Bubalus antiquus Duvernoy, 1854 oraz Bos indicus Linnaeus, 1758.
Probubalus: gr. προ pro „blisko, w pobliżu”; rodzaj Bubalus C.H. Smith, 1827^[15]. Gatunek typowy: Rütimeyer wymienił trzy gatunki: Probubalus sivalensis Rütimeyer, 1865, Bos (Amphibos) acuticornis Falconer & Cautley, 1868 oraz Probubalus celebensis Rütimeyer, 1865.
Pseudonovibos: gr. ψευδος pseudos „fałszywy”; rodzaj Novibos Coolidge, 1940. Gatunek typowy: Pseudonovibos spiralis Peter & Feiler, 1994 (= Bos bubalis Linnaeus, 1758).

Podział systematyczny

Niektóre ujęcia systematyczne dzielą anoa na formę nizinną B. depressicornis (anoa nizinny) i formę górską B. quarlesi (anoa górski)^[11], jednak ogromna zmienność leżąca u ich podstaw (np. wygląd zewnętrzny, anatomia, chromosomy, białka i DNA) uniemożliwiają ostateczną klasyfikację i dlatego zachodzi potrzeba dalszych badań nad statusem tego taksonu^[9].

Arni azjatycki i wół domowy bywają zaliczane do odrębnych podgatunków nadrzędnego gatunku Bubalus bubalis, jako kolejno Bubalus bubalis arnee i Bubalus bubalis bubalis^[11].

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[9]^[8]:

Bubalus arnee (Kerr, 1792) – arni azjatycki
Bubalus bubalis (Linnaeus, 1758 – wół domowy – gatunek udomowiony
Bubalus mindorensis Heude, 1888 – wół mindorski
Bubalus depressicornis (C.H. Smith, 1827) – anoa nizinny

Opisano również gatunki wymarłe:

Bubalus bathygnathus Akhtar, 1992^[16]
Bubalus brevicornis Yang, 1936^[17]
Bubalus cebuensis Croft, Heaney, Flynn & Bautista, 2006^[18]
Bubalus grovesi Rozzi, 2017^[19]
Bubalus jarikasensis Akhtar, 1992^[16]
Bubalus mephistopheles (Hopwood, 1925)^[20]
Bubalus murrensis (Berckhemer, 1927)^[21]
Bubalus palaeindicus (Falconer, 1859)^[22]
Bubalus palaeokerabau Dubois, 1908^[23]
Bubalus platyceros Lydekker, 1877^[24]
Bubalus teilhardi Yang, 1932^[25]
Bubalus wansjocki Boule & Teilhard de Chardin, 1928^[26]
Bubalus youngi Zhou & Xu, 1957^[27]

Uwagi

↑ Nazwa nieważna, stłumiona przez ICZN.

Przypisy

↑ Bubalus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ Smith 1827 ↓, s. 371.
↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der vierfüßigen Thiere in. Tabellen, darinnen alle Ordnungen, Geschlechte und Arten, nicht nur mit bestimmenden. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 1. (niem.).
↑ Smith 1827 ↓, s. 355.
↑ Rütimeyer 1865 ↓, s. 334.
↑ Rütimeyer 1865 ↓, s. 331.
↑ W.P. Peter & A. Feiler. Eine neue bovidenart aus Vietman und Cambodia (Mammalia: Ruminantia). „Zoologische Abhandlungen, Staatlichen Museum für Tierkunde Dresden”. 48 (2), s. 169, 1994. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 180. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 324–354. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 583–585. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Bubalus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 146.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 104.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 147.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 565.
↑ ^a ^b M.M. Akhtar M.M., Taxonomy and Distribution of the Siwalik Bovids, [w:] Praca doktorska, University of the Punjab,Lahore, Pakistan 1992, s. 1–475 (ang.).
↑ Z.-j. Yang. New finds of fossil Bubalus in China. „Bulletin of the Geological Society of China”. 15 (4), s. 505, 1936. DOI: 10.1111/j.1755-6724.1936.mp15004007.x. (ang.).
↑ D.A. Croft, L.R. Heaney, J.J. Flynn & A.P. Bautista. Fossil remains of a new, diminutive Bubalus (Artiodactyla: Bovidae: Bovini) from Cebu Island, Philippines. „Journal of Mammalogy”. 87 (5), s. 1039, 2006. DOI: 10.1644/06-MAMM-A-018R.1. (ang.).
↑ R. Rozzi. A new extinct dwarfed buffalo from Sulawesi and the evolution of the subgenus Anoa: An interdisciplinary perspective. „Quaternary Science Reviews”. 157, s. 191, 2017. DOI: 10.1016/j.quascirev.2016.12.011. (ang.).
↑ A.T. Hopwood. A new species of buffalo from the Pleistocene of China. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 16 (92), s. 238, 1925. DOI: 10.1080/00222932508633297. (ang.).
↑ F. Berckhemer. Buffelus murrensis n. sp. Ein diluvialer Büffelschädel von Steinheim a. d. Murr. „Jahreshefte des Vereins für vaterländische Naturkunde in Württemberg”. 83, s. 146, 1927. (niem.).
↑ H. Falconer: Descriptive catalogue of the fossil remains of vertebrata from the Sewalik Hills, the Nerbudda, Perim Island, &c. in the museum of the Asiatic society of Bengal. Calcutta: Printed by C.B. Lewis, 1859, s. 230. (ang.).
↑ E. Dubois. Das geologische Alter der Kendeng- oder Trinil-Fauna. „Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap”. 28 (2^e série), s. 1263, 1908. (niem.).
↑ R. Lydekker. Notices of new and other Vertebrata from Indian Tertiary and Secondary Rocks. „Records of the geological survey of India”. 10 (1), s. 31, 1877. (ang.).
↑ Z.-j. Yang. On the Artiodactyla from the Sinanthropus site at Choukoutien. „Palaeontologia Sinica C”. 8, s. 1–100, 1932. (ang.).
↑ M. Boule, H, Breuil, E. Licent & P. Teilhard de Chardin: Le Paléolithique de la Chine. Paris: Masson et de, Editeurs, 1928. (fr.).
↑ M.-z. Zhou & Y.-h. Xu. A new species of fossil Bubalus from Menghsien, Henan. „Acta Palaeontologica Sinica”. 5, s. 457–469, 1957. (chiń. • ang.).

Bibliografia

C.H. Smith: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: G. Cuvier & E. Griffith (red.): The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 1–391. (ang.).
L. Rütimeyer. Beitrage zu einer paleontologischen Geschichte der Wiederkauer, zunächst an Linné’s Cienus Bos. „Verhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft in Basel”. 4, s. 299–, 1867. (niem.).
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Nazwa nieważna, stłumiona przez ICZN.

[itis-1] Bubalus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[CITEREFSmith1827[https://www.biodiversitylibrary.org/page/34790565_371]-2] Smith 1827 ↓, s. 371.

[Frisch-4] J.L. Frisch: Das Natur-System der vierfüßigen Thiere in. Tabellen, darinnen alle Ordnungen, Geschlechte und Arten, nicht nur mit bestimmenden. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 1. (niem.).

[CITEREFSmith1827[https://www.biodiversitylibrary.org/page/34790549_355]-5] Smith 1827 ↓, s. 355.

[CITEREFRütimeyer1865[https://www.biodiversitylibrary.org/page/32284310_334]-6] Rütimeyer 1865 ↓, s. 334.

[CITEREFRütimeyer1865[https://www.biodiversitylibrary.org/page/32284307_331]-7] Rütimeyer 1865 ↓, s. 331.

[pet&fei-8] W.P. Peter & A. Feiler. Eine neue bovidenart aus Vietman und Cambodia (Mammalia: Ruminantia). „Zoologische Abhandlungen, Staatlichen Museum für Tierkunde Dresden”. 48 (2), s. 169, 1994. (niem.).

[Cichocki&inni-9] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 180. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 324–354. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Groves&inni-11] C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 583–585. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-12] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Bubalus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791893_146]-13] Palmer 1904 ↓, s. 146.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791851_104]-14] Palmer 1904 ↓, s. 104.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791894_147]-15] Palmer 1904 ↓, s. 147.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792312_565]-16] Palmer 1904 ↓, s. 565.

[akh-17] M.M. Akhtar M.M., Taxonomy and Distribution of the Siwalik Bovids, [w:] Praca doktorska, University of the Punjab,Lahore, Pakistan 1992, s. 1–475 (ang.).

[yang1936-18] Z.-j. Yang. New finds of fossil Bubalus in China. „Bulletin of the Geological Society of China”. 15 (4), s. 505, 1936. DOI: 10.1111/j.1755-6724.1936.mp15004007.x. (ang.).

[cro&inni-19] D.A. Croft, L.R. Heaney, J.J. Flynn & A.P. Bautista. Fossil remains of a new, diminutive Bubalus (Artiodactyla: Bovidae: Bovini) from Cebu Island, Philippines. „Journal of Mammalogy”. 87 (5), s. 1039, 2006. DOI: 10.1644/06-MAMM-A-018R.1. (ang.).

[roz-20] R. Rozzi. A new extinct dwarfed buffalo from Sulawesi and the evolution of the subgenus Anoa: An interdisciplinary perspective. „Quaternary Science Reviews”. 157, s. 191, 2017. DOI: 10.1016/j.quascirev.2016.12.011. (ang.).

[hop-21] A.T. Hopwood. A new species of buffalo from the Pleistocene of China. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 16 (92), s. 238, 1925. DOI: 10.1080/00222932508633297. (ang.).

[ber-22] F. Berckhemer. Buffelus murrensis n. sp. Ein diluvialer Büffelschädel von Steinheim a. d. Murr. „Jahreshefte des Vereins für vaterländische Naturkunde in Württemberg”. 83, s. 146, 1927. (niem.).

[fal-23] H. Falconer: Descriptive catalogue of the fossil remains of vertebrata from the Sewalik Hills, the Nerbudda, Perim Island, &c. in the museum of the Asiatic society of Bengal. Calcutta: Printed by C.B. Lewis, 1859, s. 230. (ang.).

[dub-24] E. Dubois. Das geologische Alter der Kendeng- oder Trinil-Fauna. „Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap”. 28 (2^e série), s. 1263, 1908. (niem.).

[lyd-25] R. Lydekker. Notices of new and other Vertebrata from Indian Tertiary and Secondary Rocks. „Records of the geological survey of India”. 10 (1), s. 31, 1877. (ang.).

[yang1932-26] Z.-j. Yang. On the Artiodactyla from the Sinanthropus site at Choukoutien. „Palaeontologia Sinica C”. 8, s. 1–100, 1932. (ang.).

[bou&cha-27] M. Boule, H, Breuil, E. Licent & P. Teilhard de Chardin: Le Paléolithique de la Chine. Paris: Masson et de, Editeurs, 1928. (fr.).

[zhou&xu-28] M.-z. Zhou & Y.-h. Xu. A new species of fossil Bubalus from Menghsien, Henan. „Acta Palaeontologica Sinica”. 5, s. 457–469, 1957. (chiń. • ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne