Wąkrota

Wąkrota
Ilustracja
Wąkrota zwyczajna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

selerowce

Rodzina

araliowate

Rodzaj

wąkrota

Nazwa systematyczna
Hydrocotyle L.
Sp. Pl. 234. 1753
Typ nomenklatoryczny

Hydrocotyle vulgaris L.[3]

Wąkrota zwyczajna

Wąkrota (Hydrocotyle L.) – rodzaj roślin z rodziny araliowatych (Araliaceae). W dawniejszych systemach klasyfikacyjnych okrytonasiennych rodzaj ten włączany był do selerowatych (Apiaceae), jednak wraz z siostrzanym rodzajem zrostnik Trachymene okazał się tworzyć grupę siostrzaną araliowatych i z nimi został połączony w jedną rodzinę. Znanych jest około 130[4]–200[5] gatunków występujących na różnych kontynentach. W Europie, w tym w Polsce[6], naturalnie występuje tylko wąkrota zwyczajna H. vulgaris[5]. Największe zróżnicowanie gatunkowe występuje w Australii, gdzie rośnie 55 gatunków z tego rodzaju, w większości endemitów[5]. Rośliny te zasiedlają zwykle mokradła i płytkie wody[4].

Niektóre gatunki bywają uprawiane jako ozdobne, głównie dla oryginalnych liści[4]. Do rozpowszechnionych w uprawie należy gatunek pochodzący z Azji – Hydrocotyle sibthorpioides. Rozpowszechniany był także gatunek północnoamerykański – Hydrocotyle ranunculoides, ale z powodu inwazyjności i silnego wzrostu (dziennie pędy przyrastać mogą o 20 cm) wprowadzono ograniczenia w obrocie tym gatunkiem. Liście Hydrocotyle javanica używane są w Indonezji do trucia ryb[5]. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny akwariowe[7] i w paludariach, zwłaszcza H. leucocephala, poza tym H. verticillata i wąkrota zwyczajna[8].

Morfologia

Pokrój
Byliny o pędach płożących lub podnoszących się[9], osiągających do 20 cm wysokości[4], korzeniących się w węzłach[9].
Liście
Tylko odziomkowe, ogonkowe, o blaszce kolistej, nerkowatej lub sercowatej[9], często w różnym stopniu palczasto wcinanej[4]. U nasady liści obecne są błoniaste przylistki[9].
Kwiaty
Drobne, zebrane w pojedyncze baldachy (czasem główkowato skupione[9]) lub luźne kłosy. Działki kielicha drobne. Korona tworzona jest przez 5 wolnych, jajowatych, zielonkawych, czasem białawych lub żółtawych płatków[9]. Pręcików 5. Zalążnia dolna, dwukomorowa, w każdej z komór z pojedynczym zalążkiem. Szyjki słupka dwie[4].
Owoce
Rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki, spłaszczone, owalne lub koliste, z 5 żebrami[4].

Systematyka

Hydrocotyle sibthorpioides
Hydrocotyle ranunculoides
Hydrocotyle elongata
Hydrocotyle leucocephala
Pozycja systematyczna

Rodzaj z podrodziny Hydrocotyloideae z rodziny araliowatych Araliaceae[10].

Wykaz gatunków[11]
  • Hydrocotyle aconitifolia A.Rich.
  • Hydrocotyle acuminata Urb.
  • Hydrocotyle acutifolia Ruiz & Pav.
  • Hydrocotyle acutiloba (F.Muell.) N.A.Wakef.
  • Hydrocotyle adrianae M.Mend.
  • Hydrocotyle alata A.Rich.
  • Hydrocotyle alchemilloides A.Rich.
  • Hydrocotyle algida N.A.Wakef.
  • Hydrocotyle alpestris Gardner
  • Hydrocotyle americana L.
  • Hydrocotyle andina Cuatrec.
  • Hydrocotyle apolobambensis M.Mend. & A.Fuentes
  • Hydrocotyle aristeguietae Mathias & Constance
  • Hydrocotyle asterocarpa A.J.Perkins
  • Hydrocotyle barbarossa Cham. & Schltdl.
  • Hydrocotyle benguetensis Elmer
  • Hydrocotyle blepharocarpa F.Muell.
  • Hydrocotyle boliviana (Kuntze) Mathias
  • Hydrocotyle bonariensis Comm. ex Lam.
  • Hydrocotyle bonplandii A.Rich.
  • Hydrocotyle bowlesioides Mathias & Constance
  • Hydrocotyle bradei Rossbach
  • Hydrocotyle brittonii Mathias
  • Hydrocotyle burmanica Kurz
  • Hydrocotyle calcicola Y.H.Li
  • Hydrocotyle callicarpa Bunge
  • Hydrocotyle callicephala Cham.
  • Hydrocotyle capillaris F.Muell.
  • Hydrocotyle capitata Thouars
  • Hydrocotyle chamaemorus Cham. & Schltdl.
  • Hydrocotyle changanensis X.C.Du & Y.Ren
  • Hydrocotyle chevalieri (Cherm.) Tardieu
  • Hydrocotyle chiangdaoensis Murata
  • Hydrocotyle comocarpa F.Muell.
  • Hydrocotyle conferta Wight
  • Hydrocotyle coriacea M.Mend.
  • Hydrocotyle corynophora F.Muell.
  • Hydrocotyle crassiuscula Tate
  • Hydrocotyle cryptocarpa Speg.
  • Hydrocotyle cuatrecasasii Mathias & Constance
  • Hydrocotyle dahlgrenii Rose & Macbride
  • Hydrocotyle decorata A.J.Perkins
  • Hydrocotyle diantha DC.
  • Hydrocotyle dichondroides Makino
  • Hydrocotyle dielsiana H.Wolff
  • Hydrocotyle digitata A.R.Bean & Henwood
  • Hydrocotyle dimorphocarpa A.J.Perkins
  • Hydrocotyle dipleura A.R.Bean
  • Hydrocotyle domingensis Mathias & Constance
  • Hydrocotyle eccentrica Britton
  • Hydrocotyle eichleri A.J.Perkins
  • Hydrocotyle elegans A.Rich.
  • Hydrocotyle elongata A.Cunn. ex Hook.f.
  • Hydrocotyle escondida M.Mend.
  • Hydrocotyle exigua (Urb.) Malme
  • Hydrocotyle feaniana F.Br.
  • Hydrocotyle felipae M.Mend.
  • Hydrocotyle filipes Mathias
  • Hydrocotyle foveolata H.Eichler
  • Hydrocotyle galapagensis B.L.Rob.
  • Hydrocotyle geraniifolia F.Muell.
  • Hydrocotyle globiflora Ruiz & Pav.
  • Hydrocotyle glochidiata Benth.
  • Hydrocotyle gracilis Ruiz & Pav.
  • Hydrocotyle grammatocarpa F.Muell.
  • Hydrocotyle grossulariifolia Rusby
  • Hydrocotyle grossularioides A.Rich.
  • Hydrocotyle gunnerifolia Wedd.
  • Hydrocotyle hederacea Mathias
  • Hydrocotyle heteromeria A.Rich.
  • Hydrocotyle heucherifolia Mathias
  • Hydrocotyle hexagona Mathias
  • Hydrocotyle himalaica P.K.Mukh.
  • Hydrocotyle hirsuta Sw.
  • Hydrocotyle hirta R.Br. ex A.Rich.
  • Hydrocotyle hispidula Bunge
  • Hydrocotyle hitchcockii Rose ex Mathias
  • Hydrocotyle hookeri (C.B.Clarke) Craib
  • Hydrocotyle humboldtii A.Rich.
  • Hydrocotyle humifusa Pohl ex DC.
  • Hydrocotyle hydrophila Petrie
  • Hydrocotyle incrassata Ruiz & Pav.
  • Hydrocotyle indecora DC.
  • Hydrocotyle itatiaiensis Brade
  • Hydrocotyle javanica Thunb.
  • Hydrocotyle juanae M.Mend.
  • Hydrocotyle kollimalayensis Karupp. & M.A.Ali
  • Hydrocotyle langsdorffii DC.
  • Hydrocotyle lanipes Urb. & Ekman
  • Hydrocotyle laxiflora DC.
  • Hydrocotyle lehmannii Mathias
  • Hydrocotyle lemnoides Benth.
  • Hydrocotyle leucocephala Cham. & Schltdl.
  • Hydrocotyle longipedunculata M.Mend.
  • Hydrocotyle longipes Mathias & Killip
  • Hydrocotyle lopeziae M.Mend.
  • Hydrocotyle mannii Hook.f.
  • Hydrocotyle medicaginoides Turcz.
  • Hydrocotyle mexicana Schltdl. & Cham.
  • Hydrocotyle microphylla A.Cunn.
  • Hydrocotyle miranda A.R.Bean & Henwood
  • Hydrocotyle modesta Cham. & Schltdl.
  • Hydrocotyle moschata G.Forst.
  • Hydrocotyle multifida A.Rich.
  • Hydrocotyle muriculata Turcz.
  • Hydrocotyle muscosa R.Br. ex A.Rich.
  • Hydrocotyle new-guinensis M.Hiroe
  • Hydrocotyle nixoides Mathias & Constance
  • Hydrocotyle novae-zeelandiae DC.
  • Hydrocotyle × nubigena Lucas Rodr.
  • Hydrocotyle oligantha Urb.
  • Hydrocotyle oraria A.R.Bean
  • Hydrocotyle palacea (Urb.) Nery & Fiaschi
  • Hydrocotyle palmata Mathias
  • Hydrocotyle paludosa A.R.Bean
  • Hydrocotyle papilionella A.J.Perkins
  • Hydrocotyle pedicellosa F.Muell. ex Benth.
  • Hydrocotyle peltiformis R.Li & H.Li
  • Hydrocotyle pennellii Rose ex Mathias
  • Hydrocotyle perforata A.J.Perkins
  • Hydrocotyle perplexa A.J.Perkins
  • Hydrocotyle peruviana H.Wolff
  • Hydrocotyle petelotii Tardieu
  • Hydrocotyle phoenix A.J.Perkins
  • Hydrocotyle pilifera Turcz.
  • Hydrocotyle plebeya R.Br. ex A.Rich.
  • Hydrocotyle poeppigii DC.
  • Hydrocotyle prolifera Kellogg
  • Hydrocotyle pseudoboliviana M.Mend.
  • Hydrocotyle pseudoconferta Masam.
  • Hydrocotyle pseudosanicula H.Boissieu
  • Hydrocotyle pterocarpa F.Muell.
  • Hydrocotyle pusilla A.Rich.
  • Hydrocotyle pygmaea C.Wright
  • Hydrocotyle quinqueloba Ruiz & Pav.
  • Hydrocotyle quinqueradiata (Urb.) Nery & Fiaschi
  • Hydrocotyle ramiflora Maxim.
  • Hydrocotyle ranunculoides L.f. - wąkrota jaskrowata
  • Hydrocotyle ribifolia Rose & Standl.
  • Hydrocotyle rivularis H.Eichler ex Henwood
  • Hydrocotyle robusta Kirk
  • Hydrocotyle rugulosa Turcz.
  • Hydrocotyle sagasteguii Constance & M.O.Dillon
  • Hydrocotyle salwinica R.H.Shan & S.L.Liou
  • Hydrocotyle schlechteri H.Wolff
  • Hydrocotyle scutellifera Benth.
  • Hydrocotyle serendipita A.J.Perkins
  • Hydrocotyle setulosa Hayata
  • Hydrocotyle siamica Craib
  • Hydrocotyle sibthorpioides Lam.
  • Hydrocotyle simulans A.J.Perkins
  • Hydrocotyle solomonii M.Mend.
  • Hydrocotyle sphenoloba Wedd.
  • Hydrocotyle spinulifera A.J.Perkins
  • Hydrocotyle steyermarkii Mathias & Constance
  • Hydrocotyle striata Benth.
  • Hydrocotyle sulcata C.J.Webb & P.N.Johnson
  • Hydrocotyle tambalomaensis H.Wolff
  • Hydrocotyle tenerrima Rose ex Mathias
  • Hydrocotyle tetragonocarpa Bunge
  • Hydrocotyle tonkinensis Tardieu
  • Hydrocotyle torresiana Rose & Standl.
  • Hydrocotyle trachycarpa F.Muell.
  • Hydrocotyle tripartita R.Br. ex A.Rich.
  • Hydrocotyle tuberculata A.J.Perkins
  • Hydrocotyle tumida A.R.Bean & Henwood
  • Hydrocotyle ulei H.Wolff
  • Hydrocotyle umbellata L.
  • Hydrocotyle urbaniana H.Wolff
  • Hydrocotyle venezuelensis Rose ex Mathias
  • Hydrocotyle verticillata Thunb.
  • Hydrocotyle vestita Mathias & Killip
  • Hydrocotyle vulgaris L. – wąkrota zwyczajna
  • Hydrocotyle wilfordii Maxim.
  • Hydrocotyle wilsonii Diels ex R.H.Shan & S.L.Liou
  • Hydrocotyle yabei Makino
  • Hydrocotyle yanghuangensis (Hieron.) Mathias
  • Hydrocotyle zongoana M.Mend.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-16] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
  4. ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 301. ISBN 0-333-74890-5.
  5. ↑ a b c d David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 454. ISBN 978-1-107-11502-6.
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2099, s. 101, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. ↑ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 629-630. ISBN 978-1-842466346.
  8. ↑ Karel Rataj, Thomas J. Horeman, Aquarium plants: their identification, cultivation and ecology, Hong Kong: T.F.H. Publications, 1977, s. 191-194, ISBN 0-87666-455-9, OCLC 16377796.
  9. ↑ a b c d e f She Menglan, Mark F. Watson, John F. M. Cannon: Hydrocotyle Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-05-19].
  10. ↑ Genus: Hydrocotyle L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-05-18].
  11. ↑ Hydrocotyle Tourn. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-03].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
268 Hydrocotyle vulgaris.jpg
Original Description
Spikblad, Hydrocotyle vulgaris L.
HydrocotyleVulgaris.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Hydrocotyle ranunculoides - Flickr - Dick Culbert.jpg
Autor: Dick Culbert from Gibsons, B.C., Canada, Licencja: CC BY 2.0
The Floating Marsh Pennywort is widespread in both tropical and temperate parts of the world.
Hydrocotyle elongata kz1.jpg
Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Hydrocotyle elongata near Te Reinga Falls, Hawkes's Bay (New Zealand)
Hydrocotyle sibthorpioides.JPG
Autor: Prenn, Licencja: CC BY-SA 3.0
Rau má dại
Hydrocotyle leucocephala kz02.jpg
Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Licencja: CC BY 4.0
Hydrocotyle leucocephala w ogrodzie botanicznym Uniwersytetu Wrocławskiego