Wężyczyn

Wężyczyn

wieś
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	miński
Gmina	Latowicz
Liczba ludności (2011)	216[1][2]
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	05-317[3]
Tablice rejestracyjne	WM
SIMC	0677783
Położenie na mapie gminy Latowicz Wężyczyn
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wężyczyn
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Wężyczyn
Położenie na mapie powiatu mińskiego Wężyczyn
52°03′45″N 21°49′00″E/52,062500 21,816667

Wężyczyn – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Latowicz.

Wieś królewska położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego^[4].

W latach 1526-1795 wieś należała do starostwa latowickiego. W latach 1795-1809 – pod zaborem austriackim. Od 1809 r. w Księstwie Warszawskim, guberni warszawskiej, powiecie siennickim, a od 1866 r. w powiecie mińskim (od 1868 nazwa powiatu nowomiński). W latach 1870-1954 należała do gminy Łukówiec, w latach 1955-1972 – do Gromadzkiej Rady Narodowej w Jeruzalu, od 1973 r. należy do gminy Latowicz. W latach 1919-1939 była w granicach województwa warszawskiego, 1939-1945 w Generalnym Gubernatorstwie, 1946-1975 w województwie warszawskim, od 1975 do 1998 r. – w granicach województwa siedleckiego. Od 1999 r. znajduje się w województwie mazowieckim.

Historia

Najstarsze ślady osadnictwa to naczynia z popiołami i ceramika z okresu wczesnego średniowiecza.

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1524 r., gdzie występuje jako „Vązyczino”, a w 1540 r. jako „Vązyczyn”. Następnie w 1565 r. i 1569 r. zapisano nazwę „Węziczyny”, w 1576 r. – „Weziczin”, w 1613 r. – „Wężyczyn”, w 1660 r. – „Wężyczyn”.

W 1565 r. wieś liczyła 28 domów, w 1613 r. - 10. W XVII w. wybudowano folwark i karczmę. Dziedziczny urząd wójta sprawowała od 1539 r. rodzina Szelągów, następnie Maciejowiczów i Domoniów. Wojny szwedzkie zniszczyły wieś i w 1660 r. pozostało 5 domów.

W XIX w. powierzchnia gruntów należących do mieszkańców Wężyczyna liczyła 567 mórg. W 1827 r. było tu 23 domy i 232 mieszkańców, zaś w 1880 r. liczba domów wzrosła do 41, zaś liczba mieszkańców do 247. W Wężyczynie był wówczas folwark o powierzchni 548 mórg. Dworek należał do Łabędzkich – rodziny Henryka Sienkiewicza, który spędził tu pierwsze 9 lat swego dzieciństwa.

W 1950 r. została założona Ochotnicza Straż Pożarna, a w 1953 r. wybudowana remiza strażacka. W 1950 r. powstało Koło Gospodyń Wiejskich. W 1970 r. wieś liczyła 220 mieszkańców, a w 2000 r. - ok. 230. Przyrost naturalny w latach 1970-2000 wyniósł +3,2%. W 1988 r. były we wsi 52 domy, a w 2009 r. - 56 domów.

Etymologia

Miejscowy przekaz mówi, że nazwa miejscowości powstała, gdy na silnie zalesione, nizinne, bagniste tereny przybyli osadnicy. Zanim wybudowali pierwsze domy, musieli wykarczować dziką puszczę, a w niej natrafili na gniazda żmij i węży. Stąd nazwa osady powstałej na poleśnej ziemi miała brzmieć Wężyczyn.

Zabytki

• Kapliczka pw. św. Antoniego, murowana, wzniesiona w 1949 r. przez Jana Smolaka.

Przypisy

Bibliografia

• AGAD, perg 841 – pierwsza wzmianka
• Archiwum Skarbu Koronnego, Oddział I, sygn. 72 cz.2. – Rejestr pogłownego Ziemi Czerskiej.
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 143-B – Lustracja Starostwa Latowickiego z 1569 r. (mikrofilm: 2262)
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 147a – Lustracja starostwa latowickiego z 1613 r. (mikrofilm: 2567)
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 147-B - Lustracja Starostwa Latowickiego (odpis z 1853 r.) 1660 r. (mikrofilm: 2568)
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 159 – Lustracja starostwa latowickiego z 1765 r. (mikrofilm: 2579)
• AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 170 – Lustracja starostwa latowickiego z 1789 r. (mikrofilm: 2585)
• Wężyczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 265 .
• Gajowniczek. Z. 1999. Dzieje Latowicza, FPL, Latowicz
• Gajowniczek Z., 1999. Dzieje Parafii Latowicz, FPL, Latowicz.
• Gajowniczek Z., 1999. Kroniki Ochotniczej Straży Pożarnej w Latowiczu, FPL, Latowicz.
• Gieysztorowa I., 1967. Lustracja województwa Mazowieckiego 1565 roku, cześć l. Warszawa.
• Niedźwiedź J. Ostas C., Opracowanie studialne wartości kulturowych Gminy Latowicz
• Sienkiewicz M., i in. 1999. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Latowicz.
• Wawrzyńczyk A., 1989. Lustracje województwa Mazowieckiego XVII wieku, T.2 (1660-1661), Warszawa.

Linki zewnętrzne

• Wężyczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 265 .